رضا زندی، روزنامه‌نگار
بلافاصله پس از امضای تفاهم‌نامه نفتی با روس‌ها، بیژن زنگنه، وزیر نفت، همکاری نفتی ایران و روسیه را راهبردی توصیف کرد. روز گذشته مطالعه دو میدان نفتی چشمه‌خوش و چنگوله، به شرکت روسی «گازپروم نفت» سپرده شد تا شمار میادینی که روس‌ها مطالعه آن را برعهده گرفته‌اند، به عدد «هفت» برسد.
روز گذشته همچنین در حضور وزیر انرژی روسیه، یک تفاهم‌نامه گازی بین شرکت ملی گاز ایران و «گازپروم» روسیه برای توسعه میادین ذخیره‌سازی گاز و همکاری برای احداث خطوط انتقال گاز امضا شده است. این درست که ایران نباید کشورهایی را که در دوره سخت تحریم کمکش کرده‌اند، فراموش کند، اما طراحی روابط انرژی راهبردی با این کشورها، از جمله روسیه هم تکلیف وزارت نفت است. این هر دو می‌تواند با شناخت درست از منافع ملی و تأمین حداکثری در یک رابطه برد- برد محقق شود.
١- حضور روس‌ها در میادین نفتی ایران به تنوع شرکت‌های متقاضی توسعه میدان‌های نفتی ایران می‌افزاید. متنوع‌سازی شرکت‌های حاضر در میادین نفتی هم یک اصل کلیدی است. روس‌ها بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان هستند. پس در تولید نفت تجربه کافی دارند؛ اما باید به این نکته هم توجه کرد که بزرگ‌ترین کمپانی‌های نفتی بین‌المللی و چندملیتی در روسیه کار می‌کنند؛ بنابراین اگر روس‌ها با تکنولوژی پیشرفته‌ای که کسب کرده یا از شرکت‌های چندملیتی دریافت کرده‌اند، برای توسعه تعدادی از میدان‌های نفتی ایران طرح دهند، می‌تواند منافع داشته باشد؛ پس باید در تشخیص و به‌کارگیری تکنولوژی روز دقت کرد. به این نکته هم توجه داشته باشید که روسیه، تولیدکننده بزرگ نفت و گاز و در این بخش رقیب ایران است. همکاری راهبردی با درنظرگرفتن پیش‌نیازها و پیامدهای دو رقیب، به شکل اصولی‌تر، دقیق‌تر و با سرعت بهتری شکل خواهد گرفت.
٢- وزیر نفت روز گذشته اظهار امیدواری کرد قرارداد فروش نفت به روسیه در همین یکی، دور روز آینده نهایی شود. زنگنه میزان این قرارداد را ١٠٠ هزار بشکه اعلام کرد. به گفته زنگنه، روس‌ها قرار است نیمی از پول این ١٠٠ هزار بشکه را به صورت نقدی و نیم دیگر را با صدور خدمات فنی و مهندسی تسویه کنند. این قرارداد به نوعی «قرارداد تهاتری نفتی» است.
مذاکره این قرارداد چند سال است ادامه دارد. ابتدا قرار بود ٢۵٠ هزار بشکه با روس‌ها تهاتر شود. بعد در حاشیه اجلاس الجزایر، زنگنه و نوواک برای صدور ١۵٠ هزار بشکه با یکدیگر مذاکره کردند. روز گذشته اما زنگنه این عدد را ١٠٠ هزار بشکه در روز اعلام کرد. مانع اصلی امضای این قرارداد و کاهش بشکه‌های آن، تخفیف‌خواهی روس‌ها بوده است. با توجه به اینکه مشخصات نفت اورال روسیه با نوعی از نفت خام ایران نزدیک است، فروش نفت به این کشور می‌تواند امکان صادرات بیشتر اورال را در مقاصد صادراتی تسهیل کند. می‌ماند اینکه ایران برای خرید خدمات فنی و مهندسی از روسیه، نفت را راحت‌تر می‌تواند به این کشور منتقل کند تا پول. در این صورت، این تهاتر «به شرط به‌قیمت‌بودن» به منافع ایران کمک می‌کند؛ پس بجاست وزارت نفت در صورت انعقاد قرارداد فروش نفت به روسیه، قیمت فروش نفت را هم اعلام کند. همچون فرمول فروش نفت خام که هر ماه توسط امور بین‌الملل شرکت ملی نفت به صورت شفاف اعلام می‌کند. تخفیف در این قرارداد مسلما موضوعیتی ندارد.
٣- معاون بین‌الملل وزیر نفت گفته است روابط اقتصادی روسیه و ایران همپای روابط سیاسی این دو کشور رشد نکرده و خواهان ارتقای این روابط شده است. این حرف درستی است. به همین دلیل کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه، به ریاست وزرای ارتباطات و انرژی دو کشور روز گذشته در تهران برگزار شد. به گفته امیرحسین زمانی‌نیا، ظرفیت سرمایه‌گذاری دو کشور هشت میلیارد دلار بوده که می‌تواند به ١٠ میلیارد دلار برسد. افزایش ١٠دلاری قیمت نفت در ١۵ روز گذشته و پایداری این رشد قیمت، توان مالی دو کشور را افزایش داده و می‌تواند همکاری‌های اقتصادی تهران- مسکو را تعمیق کند. بانک‌های روسی می‌توانند در این مسیر نقش مهمی ایفا کنند. در شرایطی که بانک‌های بزرگ غربی با دستاویزقراردادن بند مربوط به «مکانیسم ماشه» یا بازگشت تحریم‌ها، از اجرای سریع توافق برجام استنکاف می‌کنند، بانک‌های روسی می‌توانند درها را برای فاینانس طرح‌های اقتصادی- نفتی ایران باز کنند. به شرط آنکه، تحریم، مشکلات مالی روسیه را چنان نکرده باشد که نتواند در پروژه‌‌های کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کند.
۴- باید منتظر ماند و دید چه زمانی تفاهم‌های نفتی به قرارداد قطعی و کامل تبدیل خواهد شد. امضای سریع قراردادها و توسعه فوری میادین نفتی با پیمانکاران توانمندی که بتوانند ضریب بازیافت مخازن نفت ایران را بالا ببرند، یک اولویت ملی است.
از: شرق
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید