بعد از اعطای حق رای به زنان، مهرانگیز منوچهریان که خود سالها برای حق رای تلاش کرده بود، یکی از دو زنی بود که به عنوان سناتور وارد مجلس سنا شد. پروین اردلان از تلاش‌ها و شخصیت این چهره‌ی فعال حوزه‌ی زنان می‌گوید.
احوال جهان و عمر فانی وجود
خوابی و خیالی و فریبی و دمی است
این بیت از شعر خیام، بر سنگ قبری در قطعه‌ی ۷۴ بهشت زهرای تهران حک شده که پیکر مهرانگیز منوچهریان، اولین زن سناتور در ایران، رئیس افتخاری مادام العمر “اتحادیه بین‌المللی زنان حقوقدان” و اولین برنده‌ی جایزه‌ی معتبر “حقوق بشر” سازمان ملل متحد را در خود جا داده است. اتحادیه‌ای که به بخش حقوقدانان سازمان ملل وابسته است و در زمره‌ی سازمان‌های غیررسمی این سازمان حق رای ندارد، اما حق نظارت و شرکت در جلسات سازمان ملل را داراست.
مهرانگیز منوچهریان رئیس شعبه‌ی ایران “اتحادیه زنان حقوقدان” نیز بود که نقش و تاثیری بسزا در پیشبرد مطالبات حقوقی زنان و به‌ویژه حق رای و قانون خانواده در دهه‌ی سی و چهل خورشیدی داشت.
وی اتحادیه‌ی زنان حقوقدان ایران را در اواخر سال‌های ۱۳۳۰ و همزمان با اوج‌گیری فعالیت‌های زنان بنیاد نهاد. در آن زمان “کسب حقوق سیاسی برابر” مهم‌ترین اولویت زنان حقوقدان ایران بود.
ماده‌ی ۳ اساسنامه اتحادیه زنان حقوقدان بر تساوی زن و مرد از لحاظ حقوق قانونی، مدنی، اجتماعی و سیاسی تاکید کرده و خواستار «سازگار کردن قوانین ایران بر پایه اعلامیه‌ی جهانی حقوق‌بشر و ایجاد زمینه‌ی مساعد برای بحث در موضوعات مربوط به زنان و اطفال» بود.
چهره‌ی مستقل منوچهریان در منصب دولتی
در سال ۱۳۴۲، در اولین دوره‌ی انتخابات مجلس سنا بعد از اعطای حق رای به زنان در ایران، مهرانگیز منوچهریان در کنار شمس‌الملوک مصاحب، تنها سناتورهای زن بودند که هر دو در زمره‌ی ۳۰ سناتور انتصابی از سوی شاه برای اولین‌بار وارد مجلس سنا شدند.
منوچهریان سالها بود که یکی از چهره‌های فعال برای دستیابی زنان به حق رای به شمار می‌رفت. او تلاش‌های خود برای دستیابی زنان به حق رای را از دوران دانشجویی خود آغاز کرده بود. در نطقی آتشین در آمفی تئاتر دانشگاه تهران در اولین سال‌های دانشجویی خود گفت:«نویسندگان قانون انتخابات نیمی از اهالی کشور ایران یعنی زنان را زنده به گور کرده‌اند.»
شمس‌الملوک مصاحب جوان‌تر و از منوچهریان که سالها در حوزه‌ی حقوق بشر و به‌ویژه حقوق زنان در عرصه‌ی بین‌المللی فعالیت داشت، کم‌تجربه‌تر بود. مصاحب در مجلس سنا بیشتر تمرکز خود را بر مباحث آموزشی گذاشت، منوچهریان اما از همان ابتدای کار به دنبال اصلاح قوانین ضدزن و تلاش برای دستیابی زنان به حقوق سیاسی برابر رفت.
پروین اردلان، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان که یکی از برندگان جایزه‌ی بین‌المللی حقوق بشر “اولاف پالمه” نیز هست، به همراهی نوشین احمدی خراسانی، نویسنده و فعال حقوق زنان کتاب “سناتور” را که مهم‌ترین منبع پژوهشی درباره‌ی فعالیت‌های حقوقی مهرانگیز منوچهریان و تلاش‌های او برای بهبود وضعیت حقوقی زنان در ایران است تالیف کرده‌اند.
پروین اردلان، در گفت‌وگو با دویچه‌وله بر چهره‌ی مستقل مهرانگیز منوچهریان حتا در سمت سناتور انتصابی از سوی محمدرضا شاه پهلوی تاکید دارد. اردلان می‌گوید:« خانم منوچهریان به یک باره به سمت سناتوری نرسید. او قبل از رسیدن به مقام دولتی یک چهره برجسته حقوق‌بشر در سطح بین‌المللی بود.»
اردلان با تاکید بر این‌که منوچهریان به دنبال قدرت سیاسی نبود، می‌گوید:« زمانی هست که شما به منظور کسب قدرت سیاسی به دنبال پست دولتی می‌روید، شیوه‌ای که میان دولت‌مردان و دولت‌زنان ایران در دهه‌های اخیر معمولا بسیار رایج بوده است. اما مهرانگیز منوچهریان وارد سنا شد چون می‌خواست از ابزارهای همان چارچوب، به نقد و اصلاح چارچوب بپردازد. او در دوران سناتوری همواره منتقد باقی ماند و عملا هم با استعفای خود در اعتراض به نابرابری قانون گذرنامه نشان داد که قدرت و منصب سیاسی برای او اولویت نیست.»
امتناع منوچهریان از فعالیت زیر چتر “سازمان زنان ایران”
مهرانگیز منوچهریان در سمت رئیس “اتحادیه زنان حقوقدان ایران” نیز همواره از این‌که زیر چتر “سازمان زنان ایران” به ریاست اشرف پهلوی فعالیت کند خودداری کرد. اشرف پهلوی در آن زمان مسئولیت هماهنگی فعالیت‌های همه‌ی سازمان‌هایی را که در حوزه زنان فعالیت داشتند به‌عهده داشت.
از: دویچه وله
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید