“رشید اسماعیلی” دانشجوی مقطع ارشد رشته حقوق بشر دانشگاه علامه که اخیرا از دنیا رفت، در سال ۸۵ در روزهای انتهایی تحصیل خود، توسط صدرالدین شریعتی ازتحصیل محروم شد و درست در روزهایی که بارقه های امید در وجودش شکل گرفته بود و می توانست پس از ۷ سال بار دیگر به دانشگاه و زندگی عادی بازگردد، روزگارمهلت نداد وبرای همیشه ازمیان دوستانش رفت
دکتر”محمد شریف”، حقوق دان و استاد حقوق بین الملل و حقوق بشر دانشگاه علامه یکی از برجسته ترین افرادی بود که قربانی اقدامات و تصفیه های عجیب صدرالدین شریعتی در دانشکده حقوق دانشگاه علامه شد. وی سه سال پیش توسط شریعتی و البته به صورت غیرمستقیم با حکمی که توسط دانشجوی خود امضا شده بود،بدون دلیل موجه و به ناحق از دانشگاه علامه اخراج شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی”آینده”، دکتر شریف سال گذشته در گفتگو با “بازتاب” با تشریح زوایای تاریک اخراج خود به مسائل مهمی اشاره کرد و اینکه شریعتی چه اقداماتی در برخورد با سایراساتید دانشکده حقوق انجام داد. حالا شریعتی رفته و مسلما در ذهن پیگیران وضعیت دانشگاه علامه و دانشجویان آن، دکتر شریف و سایراساتید اخراجی و بازنشسته اجباری این دانشگاه و دانشجویان محروم از تحصیل درجایگاه نخست قرارمی گیرند. شاید بتوان گفت دکتر شریف که به ناحق از تدریس دور شد، با این خبرامیدواری زیادی برای بازگشت به خانه خود یعنی دانشگاه داشته باشد. با وی ابتدا درمورد رشید اسماعیلی و سپس ارزیابی او از برکناری شریعتی و چالش های پیش روی دکتر سلیمی سرپرست جدید دانشگاه علامه به گفتگو نشستیم.
وی با یادی از مرحوم “رشید اسماعیلی”گفتگو را آغاز می کند.
“رشید اسماعیلی” دانشجوی مقطع ارشد رشته حقوق بشر دانشگاه علامه که اخیرا از دنیا رفت، در سال ۸۵ در روزهای انتهایی تحصیل خود، توسط صدرالدین شریعتی ازتحصیل محروم شد و درست در روزهایی که بارقه های امید در وجودش شکل گرفته بود و می توانست پس از ۷ سال بار دیگر به دانشگاه و زندگی عادی بازگردد، روزگارمهلت نداد وبرای همیشه ازمیان دوستان و دوستدارانش رفت.
دوستانش او را یک فعال سیاسی معتدل وبا اخلاق توصیف می کنند که تحت هر نوع فشاری دردولت های نهم و دهم قرارگرفت، اما دم نزد، گلایه ای نداشت وهمیشه با نگارش مقالات تاثیرگذار و مدبرانه به دورازهرگونه افراطی گری و حرکت رادیکالی با روش اصولی خود گام به گام به سوی اصلاح امور پیش می رفت.
دکتر شریف درباره اسماعیلی می گوید:”رشید” در مقطع ارشد شاگرد من بود. بحث های زیادی با هم داشتیم. حتی گاهی به شدت با هم اختلاف نظر پیدا می کردیم و یک بارهم با ناراحتی کلاس را ترک کرد.اما من همیشه از بحث های رشید استقبال می کردم.همیشه به شاگردانم می گفتم به دلیل نوع بحث هایی که رشید در کلاس مطرح می کند، شما موضوعات زیادی را از او می آموزید و اگراو نبود، خیلی ازمسائل مطرح نمی شد و چیزی یاد نمی گرفتید. خبر فوت رشید ضربه بسیاربد وسنگینی برایم بود. به شدت متاسف شدم بابت از دست دادن چنین جوانی دراین کشور.
وی در ادمه درباره برکناری آقای شریعتی می گوید:”شریعتی هم رفت.ازاین بابت بسیار خوشحالم اما میراثی که در جای جای سیستم دانشگاه علامه باقی گذاشته است، باید برطرف شود”.
این حقوق دان درادامه عنوان می کند، درهمان لحظاتی که خبر برکناری آقای شریعتی اعلام شد، موضوعاتی در ذهنم مرورمی کردم. به عنوان مثال هر کسی که خلافی در این کشورمرتکب شود، مجازات می شود.اما ابعاد دیگر چه؟ مثلا برای یک فروشنده مواد مخدر، غیر از جرم عمومی برای مواردی چون ضربه زدن به نظم عمومی و منافع و مصالح ملی هم به عنوان جرم در نظر گرفته می شود ؟ برای این موارد چگونه باید با او برخورد شود؟ در این زمینه هم موضوع همین است. اشخاصی که از این طریق به منافع کشور و مردم ضربه زده اند، با اینها چگونه باید برخورد کرد؟ آقای شریعتی در دانشگاه علامه به منافع دولتی و ملی آسیب زده .آیا باید به کارخود در اینجا پایان دهد و در جای دیگری شروع به کار کند؟ آیا نباید به دلیل اقدامات ایشان ادعایی صورت گیرد و به تخلفاتش رسیدگی شود؟ همان طور که دادستانی که مدعی العموم و پاسدارمنافع عموم مردم است، در تخلفاتی نظیر خارج کردن اموال دولتی از ریاست جمهوری تکلیف سنگینی برعهده دارد که باید ادعایی را مطرح کند و پرونده تشکیل دهد و این موضوع را پیگیری کند.همان طور که برای مسائل سیاسی به راحتی حکم صادرمی شود، آیا دراین قبیل موارد هم نظام حقوقی ما اعاده حیثیت می کند؟
وی یکی از چالش های پیش روی رئیس بعدی دانشگاه علامه را حضور دانشجویان دکترایی می داند که با نامه دکتر شریعتی در دانشگاه ثبت نام کرده اند.این افراد دانش لازم برای نشستن در سطح کلاسهای دکترا را ندارند. از سوی دیگر تعدادی از استادان فعلی علامه به این افراد موضوع رساله برای دفاع خواهند داد و پس از این پروسه، این افراد دفاع خواهند کرد و در نهایت هیچ گونه کارایی در این مملکت نخواهند داشت،چون چیزی برای ارائه ندارند.صرفا با بودجه بیت المال مدرکی گرفته و رفته اند.مگر مدرک چیزی به جز یک کاغذ است؟ کاغذی که پشتوانه ی دانش ندارد، فایده ای ندارد.
دکتر شریف در ارزیابی خود ازحضور دکتر سلیمی به عنوان سرپرست دانشگاه علامه که به جای شریعتی به این سمت منصوب شد می گوید:”ایشان قبلا رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی بودند ودر آن دوران فرد باتدبیر و شایسته ای بودند.اتفاقا ازاین حیث با دولت آقای روحانی هم خوانی دارد. دکتر سلیمی در دوران آقای شریعتی حضور کمرنگی درعلامه داشتند. اما به لحاظ همین تدبیر، صلاحیت ریاست دانشگاه را دارند”.
دانشگاه علامه علاوه براجازه تحصیل به افرادی با سطح دانش پایین و سفارشی، با مشکلات اساسی زیادی روبه رو است. از لیست ۱۰۰ نفره روزهای آخر برای عضویت افرادی با تحصیلات پایین و بدون تجربه برای هیئت علمی تا اخراج و بازنشسته کردن اجباری بسیاری ازاساتید دانشکده حقوق، ارتباطات و اقتصاد،عدم جذب دانشجو در برخی رشته ها ازجمله حقوق بشر درمقطع ارشد، تحت فشار قرار دادن دانشجویان به لحاظ انضباطی و تحصیلی و موارد عمده دیگر روبه روست که باید دید دکترحسین سلیمی تا چه میزان می تواند میراث به جای مانده از اقدامات شریعتی را از میان بردارد و به مشکلات اساسی دانشگاه رسیدگی کند. باید منتظرماند و دید در نهایت وی چه راهکارهایی را درنظرمی گیرد.
دکتر شریف دراین زمینه معتقد است، آقای سلیمی یا هر فرد دیگری ابتدا باید راهکارهای اساسی و برنامه ریزی جدی جهت حل این معضلات را بیابد تا بتواند به آنها رسیدگی کند. من در سطح مدیریتی نیستم که بتوانم راهکاری پیشنهاد دهم.
وی درادامه تاکید می کند، ارزش هر دانشگاه به توان علمی آن دانشگاه بستگی دارد.توان علمی دانشگاه هم به نحوه جذب اساتید و دانشجو، به چگونگی پایان نامه های دانشجویان مقطع ارشد و دکترا و سپس به میزان مقالات افراد بستگی دارد. البته تعداد مقالات آن قدر زیاد شده که هر کس می تواند سالیانه چندین مقاله بنویسد و این موضوع چندان تعیین کننده نیست.به عبارت دیگر باید دید وقتی دانشگاهی دانشجوی دکترا جذب می کند، خروجی این دکترا چیست. دانشجویی که مدرک ارشد و دکترای خودرا می گیرد، تا چه میزان می تواند ذخیره علمی داشته باشد و چه میزان توانایی تجزیه-تحلیل مسائل را دارد.
شریف با ذکر مثالی در خصوص حقوق بین الملل که خود تدریس کننده آن است، عنوان می کند:اقدام آمریکا و به صورت کلی جهان غرب که بدون گذاراز فرآیند شورای امنیت سازمان ملل قصد دارند اقدام نظامی انجام دهند،چه میزان با موازین حقوق بین الملل سازگار است؟ مثلا کشور ما با مسائل زیادی درسطح بین الملل مواجه بوده و به نوعی مواجهه و برخورد زیادی با دیوان بین المللی دادگستری و شورای امنیت داشته است.این مسئله باعث شده ما به افراد توانمندی جهت دفاع از حقوق ایران در سطح دنیا نیازداشته باشیم.ازاین حیث باید دید خروجی این دانشجویان سفارشی دکترای حقوق بین الملل و دکترای روابط بین الملل از دانشگاه علامه، چه دستاوردی به همراه دارد.
در واقع باید توان کمک به کشور و بردن کشور به سمت مسیر حقوقی در سطح بین المللی را داشته باشیم.سوال اینجاست آیا کسانی که در این مدت توسط آقای شریعتی در دانشکده حقوق به عنوان دانشجوی مقطع دکترا معرفی شده اند، با چنین نگرشی جذب شده اند یا بر اساس گزارش و سفارش برخی از اساتید؟ آن هم زمانی که رقابت بین دانشجویان دکترا برای ورود به علامه بسیار فشرده است و دانشجوی این مقطع باید توان علمی بالایی داشته باشد که بتواند پشت صندلی این مقطع بنشیند. چنانچه کسانی ازاین فرآیند رقابت عبورنکرده باشند،حتی درسطح یک فارغ التحصیل حقوق بین الملل معمولی هم دانش نداشته باشند و سر کلاس دکترا بنشینند، ضربه جبران ناپذیری به سیستم دانشگاه و کشور وارد می کنند.این خیانتی است به بودجه مردم و کشور که افرادی ناکارآمد این گونه تحصیل کنند وآنجا که باید ازحقوق کشور درصحنه های بین المللی پرتنش دفاع کنند،به دلیل خروجی صفر، توانایی دفاع از حقوق ایران در حوزه های مختلف را نخواهند داشت.
دکتر شریف درپاسخ به اینکه چه میزان ساز و کار برای بازگشت اساتیدی همچون شما به دانشگاه وجود دارد، می گوید:”بدون تردید تعدادی از اساتید می توانند بازگردند.آن عده که بدون طی کردن تشریفات قانونی بازنشسته اجباری شدند، با توجه به اعلام دکتر توفیقی می توانند به دانشگاه ها بازگردند.اما نکته ای را باید درنظر داشت. پست عضویت هیئت علمی برای تدریس درآموزش عالی چیزی به نام بازنشستگی ندارد. درواقع استاد تا جایی که توانایی دارد، سر کلاس می رود.
نهایتا چنانچه در اثر کهولت سن نتواند به مدت یک ساعت و نیم تدریس و صحبت کند، کلاس های آموزش عالی مقطع ارشد و دکترا را دو استاده برگزارمی کنند. یعنی استاد به مدت یک ربع صحبت می کند و مابقی کلاس را جهت ادامه تدریس به استاد دیگری می سپارد و خودش در آنجا حضور دارد.اما بعدا به همین دلیل می تواند تقاضای بازنشستگی کند.چنانچه خود شخص توان علمی، فیزیکی و علاقه کافی برای تدریس داشته باشد،بازنشستگی مفهوم ندارد. به عنوان مثال دکتر ضیایی بیگدلی مدیر گروه حقوق دانشگاه علامه، هیچ یک ازاین مشکلات را نداشت که به اجباربازنشسته شد و ضربه بزرگی خورد.
یا فردی همچون دکتر ممتازکه مدتی عضو و مدتی رئیس کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد که مرکب از ۱۰ تن از برجسته ترین حقوق دانان بین المللی جهان است، بودند. این موضوع برای کشورما اتفاق بسیاربزرگی است که از زمان تشکیل این کمیسیون دو نفر از ایران عضو آن بوده اند.اما شما ببینید افرادی همانند دکتر ممتاز اجازه تدریس درکشور خود را ندارند.اساتید بزرگی همچون آنان را از تدریس محروم کرده و همزمان به دانشجو، جامعه علمی و مصالح ملی ضربه وارد می کنند. در واقع شرایط باید به گونه ای فرام شود که این افراد بزرگ و برجسته به دانشگاه ها بازگردند.
به گفته این حقوقدان، موضوع اصلی این نیست که فقط تلاش شود امثال من به دانشگاه ها بازگردند، بلکه باید از تکراراین عمل جلوگیری کرد و هزینه هایی این چنین گزاف دوباره و چند باره به بدنه دانشگاهی کشور تحمیل نشود.چنانچه قرار باشد در دوره دیگری فرد دیگری این سیستم را برهم زند و این آسیب را به اساتید دیگرهم وارد کرده و دوباره این حذف و تصفیه اساتید و بازنشستگی های اجباری به گونه ای دیگر ادامه پیدا کند، نوعی دورو تسلسل باطل ایجاد خواهد شد. شریف عمیقا امیدوار است این موضوع برای همیشه ریشه کن شود تا جامعه علمی کشور بتواند ازاساتید برجسته خود بهره مند شود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید