لادن سلامی
روزنامه‌نگار
تعامل با جامعه جهانى براى حسن روحانى، کلید حل مشکلات اقتصادى است. تلقى محافل بین المللى و رسانه اى بر این است که انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه براى اجراى این راهبرد است. اما باید دید این راهبرد و تیم روحانى – ظریف تا چه حد مى تواند چالش هاى اساسى سیاست خارجى ایران را در مرحله نخست کنترل و مدیریت و در مرحله بعد حل و فصل کند. ظریف در دوره‌اى که حسن روحانى دبیر شوراى عالى امنیت ملى و مسئول پرونده هسته اى ایران بود، رییس تیم مذاکره کننده بود. از این رو هم رییس جمهور و هم وزیر خارجه تجربه سیاست خارجى دارند. داود هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس مسایل بین الملل، درباره راهبردهاى سیاست خارجى دولت روحانى، تیم سیاست خارجى دولت و چالش ها و مشکلات پیش روى آن می گوید.
آیا انتخاب حسن روحانى به عنوان رییس جمهور و تغییر تیم سیاست خارجى، تاثیرى در خروج ایران از انزواى بین المللى خواهد داشت؟
دلیل انتخاب “حسن روحانى” به عنوان رییس جمهور جدید ایران، طرح نکات جدیدى در رابطه با برون رفت از تنگناها و بن بست های اقتصادی و سیاسی جامعه ایران، از سوى وى بود. این انتخاب خواست اکثریت مردمى بود که خواستار تغییر وضع موجود و اتخاذ روشى براى حل معضلات از سوى دولتمردان بودند. معضلاتى که آثار نامطلوبى بر زندگى مردم گذاشته است. مردم از بین هفت کاندیداى ریاست جمهورى، به حسن روحانى راى دادند این نشان مى دهد که استراتژی قبلی که مبتنی بر استراتژی تهاجم، مقاومت و تهدیدزا بوده، با نافرجامی و ناکامی روبرو شده است و لازمه خروج از این وضعیت، تغییر استراتژى دولت ایران است. در کنار خواست مردم و ناکامى استراتژى قبلى، مقتضیات روز نیز موجب شده که یک سیاست تنش زدایی و گفت و گوی سازنده در پیش گرفته شود. افرادى هم که در این زمینه انتخاب شده اند از قبل به این باورها اعتقاد داشته اند.
دستگاه دیپلماسى ایران یا حتى خود رییس جمهور تا چه حد تصمیم گیرنده هستند؟ آیا دست آنها تا حدى باز خواهد بود که بتوانند قدمى در راه حل این معضلات بردارند؟
در ایران پیش از این، وحدت استراتژیک نبود. نهادهای مختلف خود را صاحب صلاحیت می دانستند که در رابطه با مسایل خارجی اظهار نظر کنند. به عنوان مثال هیات مذاکره کننده هسته اى سابق که شورای عالی امنیت ملی عهده دار آن بود، حدود دو سال پیش در وین به تفاهمی نایل شد. طبق آن قرار شد که مازاد ۲۰ درصد اورانیوم غنى شده به خارج ارسال شود. به محض اینکه اینکه اعضاى هیات به ایران برگشتند، مورد انتقاد شدید آقاى علی لاریجانی رییس مجلس و دیگران قرار گرفتند. در واقع وحدت استراتژیک در این زمینه نبود، هر نهاد و فردی به خود حق می داد که در مورد مسایل سیاست خارجی اظهار نظر کند و نکته اینکه این اظهار نظرها بی اثر هم نبود.
انتقال پرونده هسته اى از شوراى عالى امنیت ملى به وزارت امور خارجه و در واقع تعیین تصمیم گیرنده اصلى پرونده هسته اى، تا چه حد به حل این مساله کمک خواهد کرد؟
باید اختیارات قابل توجه به وزارتخارجه داده شود. در دوره ریاست جمهورى آقاى خاتمى زمانى که ایشان به همراه وزیر خارجه خود دکتر کمال خرازى، در نیویورک بودند، شوراى امنیت کمیته اى در خصوص قتل اعضاى کنسولگرى ایران در مزار شریف تشکیل داد. در آن زمان از تهران دستور العملى براى آقاى خاتمى آمد که به دلیل حضور خانم” مادلین آلبرایت” در این کمیسیون به جاى آقاى خرازى، آقاى ظریف به این جلسه برود. این تصمیم را رییس جمهور باید مى گرفت نه اینکه از تهران به او ابلاغ شود. رییس جمهور که نباید براى هر اقدام کوچکى کسب تکلیف کند. باید اختیارات کافی به هیات مذاکره کننده داده شود که بر اساس روند کار بتوانند واکنش های مربوطه خود را انجام دهند.
مسایل و مشکلات داخلى چه تاثیرى بر سیاست خارجى ایران دارد ؟ پیش زمینه هاى داخلى براى تحرکات دیپلماتیک جدید ایران چیست؟
فضایى در داخل باید ایجاد شود که موقعیت مذاکره کنندگان را تقویت کند. از جمله آزادى زندانیان عقیدتى و سیاسى. درست است که موضوع و مساله رسیدگی به مساله هسته ای و مسایل پیرامون آن مثل تحریم ها است، اما مسایل دیگری مثل مسایل حقوق بشر در سایه اینها قرار گرفته است. بنابراین اگر چنین اقدامی در تهران صورت گیرد موقعیت و اعتماد و اطمینان هیات را بالا خواهد برد و آنها می توانند در فضای بهتری مذاکرات را پیگیری کنند.
بهبود رابطه با آمریکا تا چه حد راهگشاى مشکلات پیش روى ایران خواهد بود و آمریکا چه تاثیرى بر نگرش سایر قدرتهاى بزرگ جهانى نسبت به ایران خواهد داشت ؟
اگر مذاکرات دو جانبه میان ایران و آمریکا مطرح یا پیشنهاد شود، باید از آن حسن استقبال شود. سایر اعضای گروه ١+۵ هم دنباله رو نظرات آمریکا هستند، حتی چین و روسیه . مذاکرات دو جانبه مى تواند سریعتر راهگشا و گره گشاى مشکلات باشد. این مذاکرات، فضا را براى نیل به تفاهم گسترده تر مى کند.
از: بی بی سی فارسی
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید