به گزارش انتخاب خبر، زن جوان خوشحال است؛ دخترش از درد، زجه می‌زند و اشک‌ می‌ریزد. چند قدم آن طرف تر، پیرزنی لبخند زنان درحال شمردن پولهایش است . حالا زن جوان با غرور، قدم‌هایش را برمی‌دارد و از به جا آوردن رسم ختنه کردن دخترش که از اجدادش به یادگار مانده، احساس شادمانی می کند. پیروز این اقدام وحشیانه، زن جوان بود و اما دختر نوجوانش قربانی این رسم وحشیانه!

ختنه کردن زنان

بریدن آلت تناسلی زنان(Female Genital Cutting) یا ختنه زنان (به عربی: ختان الإناث) یا ناقص‌سازی جنسی زنان یا مثله‌کردن جنسی زنان(Female Genital Mutilation) بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی به یکی از چهار عمل زیر اشاره دارد: مثله کردن آلت زنانگی از نوع اول شامل برداشتن جزئی یا کلی کلیتوریس ویا غلفه‌است(کلیتوریدکتومی)، نوع دوم شامل برداشتن جزئی یا کلی کلیتوریس و لبهای کوچک فرج با بدون بریدن لبهای بزرگ فرج، نوع سوم شامل تنگ کردن مجرای مهبل با ایجاد یک مهر و موم پوششی با قطع کردن و تغییر مکان دادن لب‌های کوچک فرج و یا لب‌های بزرگ فرج، با یا بدون برش کلیتوریس، و نوع چهارم شامل هرگونه عمل خطرناک دیگر بر روی آلت تناسلی زنان به مقصودی غیر پزشکی مانند: سوراخ کردن، سوزن زدن، شکافتن و غیره می‌باشد.

سازمان ملل متحد، بریدن آلت جنسی زنان تحت عنوان «سنت و آیین» را مردود و عمل ناقص‌سازی اندام جنسی زن را مصداق بارز «شکنجه» می‌داند. اما با این حال این اتفاق در عصری که همه از آزادی بیان و تجدد سخن می‌گویند انجام می‌شود و پیامدهای منفی بسیاری بر سلامت و روان دختران و زنان دارد.

آدابی که از مصر باستان به یادگار مانده

درباره اینکه ختنه کردن زنان از چه زمانی مرسوم شده است و تا به امروز ادامه پیدا کرده، نظرات وگمانه‌زنی‌های زیادی وجود دارد، اما گمان می‌رود ظهور آداب مربوط به بریدن آلت تناسلی زنان برای اولین بار در مصر باستان در دره رود نیل اتفاق افتاده باشد، و از آنجا به نواحی اطراف مانند حوزه رود نیل، شمال شرقی و غرب آفریقا گسترش یافته است.

یک نظریه می‌گوید: این رسم، هدفش جلوگیری اختلالات جنسی نبوده‌ است، بلکه نوعی مناسک گذاری به حساب می‌آمده‌ است که ریشه آن در افسانه‌های بدویان مصری و دیگر مردمان آفریقا یافت می‌شود. آمارها حاکی از آن است که بریدن آلت تناسلی زنان به صورت سنتی در بیش از ۳۰ کشور جهان انجام می‌شود که بیشتر آنها آفریقایی هستند. این عمل بر روی بسیاری از زنان مهاجر آفریقایی ‌تبار ساکن در اروپا و آمریکای شمالی، انجام شده‌است، اما شاید مسئله تأسف بار بروز این نوع رفتارهای خشن در کشورمان است.

در ایران این رسم در استان‌های بوشهر، هرمزگان، کردستان، خوزستان، لرستان، و مناطق کردنشین آذربایجان وجود دارد. بررسی‌های میدانی توسط محققان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد نشان داده‌است که میزان ختنه زنان در میناب حدود ۷۰٪ است. تحقیقات این گروه، «ضعیف بودن آگاهی و نگرش افراد مورد مطالعه، لزوم آموزش مردم منطقه و اهمیت مراکز بهداشتی- درمانی در افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش‌های مردم را نشان می‌دهد.»

اعراب سوسنگرد، دخترانشان را در سن هفت یا هشت سالگی ختنه می‌کردند، و بخش بریده شده را نگاه می‌داشتند تا اینکه دختر عروسی کند ودر روز عروسی آن را به دور گردن دختر می‌پوشاندند.

همچنین گزارش‌هایی مبنی بر انجام این کار در بین سنی‌های کردستان در سنین بین ۹ تا ۱۵ سال نیز موجود است. این رسم در بندر کنگ «تیغ سنت و فرهنگ» خوانده می‌شود و۷۰ درصد برآورد می‌شود که اغلب در ۴۰ روزگی نوزادان و با روش‌های کاملاً غیربهداشتی توسط قابله‌های محلی انجام می‌شود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در بندر جاسک نیز این عمل انجام می‌شود.

یک آمار هولناک

به گزارش بنیاد جمعیت سازمان ملل متحد، تعداد زنان ختنه شده در جهان ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون بوده و هر ساله سه میلیون دختر دیگر نیز در معرض این خطر هستند. در طی سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ میزان زنان ختنه شده به صورت تدریجی رو به کاهش بوده‌است. این عمل را به دلیل باورهای سنتی جنسی، اجتماعی، باورهای غیر علمی طبی و زیبایی‌شناختی، و مذهبی انجام می‌دهند.

ختنه برای پاک ماندن

کافی است کمی موشکافانه به این موضوع نگاه کنید؛ آن موقع است که خواهید فهمید بسیاری از خانواده‌ها به دلایل عجیب و غریبی دست به این کار می‌زنند. دلایلی که برای این کار وجود دارد مضحک و غیر عقلانی است. بسیاری از خانواده معتقد هستند که با ختنه کردن زنان، آنها می ‌توانند میل جنسی خود را کنترل یا کم کنند.

برخی دیگر معتقد هستند با این کار، دختران به مرحله زنانگی(مناسک گذار)، وارد می‌شوند و باعث اتحاد اجتماعی و حفظ پیوستگی اجتماعی شان می‌شود. اما عده‌ای دیگر برای این کار دلایل بهداشتی نیز ارائه کرده اند و معتقد هستندآلت تناسلی زنانه کثیف یا زشت است. حتی در کردستان عراق از دست زنی که ختنه نشده باشد غذا نمی‌خورند وآن غذا را پاک نمی‌دانند.

باور به اینکه این عمل، قدرت باروری زن را بالا می‌برد یا موجب زنده ماندن نوزاد می‌شود نیز از از دیگر علت‌هایی است که وجود دارد. اما در این میان نباید از باورهای مذهبی بگذریم، چرا که در بسیاری از باورها به بریدن آلت جنسی زنان اشاره شده است.

بر اساس مطالعه آماری که توسط کمیته‌ای وابسته به سازمان ملل در سال ۱۹۸۵ میلادی در آفریقا انجام پذیرفته، ۵۴ درصد افراد، عرف رایج را دلیل اصلی برش دستگاه تناسلی زنان دانسته‌اند. دلایل بعدی، انجام وظیفه مذهبی و کاستن شهوات زنانه گزارش شده‌است. این نتایج سازگار با مطالعات آماری[۳۹] است که دو سال قبل در سال ۱۹۸۳ در سودان انجام پذیرفته بود. از بین ۴۵۰۰ شرکت کننده، ۸۷٫۷ درصد از مردان و ۸۲٫۲ درصد از زنان این عمل را تأیید کرده بودند که دلایل اصلی آنها سنت و عرف موجود و مذهب بود. دلایل دیگری که این افراد در حمایت از ختنه زنان ذکر کرده‌اند عبارت است از: تمیزی، قابلیت ازدواج، اجتناب از بی‌قاعدگی در امور جنسی، تضمین باکرگی، بهبود قابلیت تولید مثل، کاهش تلفات نوزادان و مادر، بالا بردن لذت جنسی شوهر.

ختنه کردن زنان یک رسم غلط

سالهاست که انجمن‌های حمایت کننده زیادی در سراسر کشور تمام قد درمقابل این رسم قدیمی و هولناک ایستاده‌اند و حتی در برخی از کشورها قوانین بازدارنده‌ای را صادر کرده‌اند تا جلوی رخ دادن این رسم و رسوم غلط را بگیرند. در ادامه برای بررسی بیشتر موضوع، خبرنگار انتخاب خبر نظرات شیما قوشه، وکیل پایه یک دادگستری و فعال حقوق زنان را در این رابطه جویا شد.

شیما قوشهوی در اظهارات خود به مسائل حقوقی و اجتماعی رسم غلط ختنه کردن زنان پرداخته است و اینطور می‌گوید: از نظر تاریخی، مثله کردن جنسی زنان، سنتی است که هیچ ارتباطی با دین اسلام ندارد و از دوران مصر باستان پدید آمده است. از طرفی دلایل مختلفی برای این کار در نظر گرفته‌اند مثل اینکه با ختنه کردن، زن، طاهر و پاک می‌ماند و متأسفانه این رسم غلط همچنان ادامه دارد. متأسفانه در ایران نیز بعضی از شافعی مذهب‌ها که در کردستان و آذربایجان غربی، ایلام و بندرعباس ساکن هستند این کار را انجام می‌دهند.

بریدن آلت جنسی زنانه، عمل مجرمانه است

این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه از نظر حقوقی هیچ حکم مشخصی درباره موضوع ختنه کردن زنان وجود ندارد اضافه کرد: قانون‌گذار به بریدن آلت جنسی زنانه اشاره کرده است و وقوع آن را جزو عوامل مجرمانه دانسته است و هیچ فرقی بین دختر و زن نگذاشته است.

وی در ادامه گفت: در ماده ۶۶۳ قانون مجازات اسلامی آورده شده است که قطع و از بین بردن هر یک از دو طرف اندام تناسلی زن، موجب نصف دیه کامل زن است و قطع و از بین بردن بخشی از آن، به همان نسبت دیه دارد. در این حکم، فرقی میان باکره و غیرباکره، خردسال و بزرگسال، سالم و معیوب از قبیل رتقاء و قرناء نیست؛ پس به این ترتیب می‌توان گفت که به صورت کلی، پیش بینی در این خصوص صورت گرفته است، اما تا به حال برای بحث ختنه دختران مورد استفاده قرار نگرفته است.

انجام عمل ختنه، موجب تنزل جنسی زن می شود

قوشه می‌ افزاید: از طرفی چون انجام عمل ختنه، موجب تنزل جنسی زن می شود، از این جنبه نیز خوشبختانه قانونگذار اشاره‌ای غیرمستقیم داشته است و در ماده ۷۰۶ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است که از بین بردن قدرت جنسی یا تولید مثل مرد یا بارداری زن و یا از بین بردن لذت مقاربت زن یا مرد موجب ارش است.

این فعال حقوق زنان ادامه می‌دهد: از طرفی با توجه به اینکه با عمل ختنه، نظم عمومی از بین می رود با مجموعه ای از شروط در ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی برای تعزیرات حکومتی پیش بینی شده اگر کسی کاری انجام دهد که باعث نقصان، شکستن و… اعضای بدن شود و در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، بیمه ها و شخص خاطی به جریمه محکوم شود.

در کشورهای دیگر عمل ختنه سازی زنان ممنوع اعلام شده است

این وکیل دادگستری می‌گوید: هرچند در قانون، بحث ختنه دختران به صورت مشخص قرار نگرفته اما خوشبختانه به صورت کلی پیش بینی هایی شده است. در برخی از کشورها مخصوصاً کشورهای آفریقایی این عمل را ممنوع دانستند و حتی مشخصاً جرم انگاری کرده اند. در برخی از کشورهای اروپایی هم که مهاجر‌پذیر هستند این موضوع پیگیری و جرم انگاری شده است؛ به طور مثال در کشور اسپانیا مهاجران در این کشور نمی‌توانند این عمل را انجام دهند و مجبور هستند دختران خود را به کشورهای دیگر برده و ختنه کنند؛ به همین دلیل اسپانیا این اقدام را نیز جرم انگاری کرده است و برای جلوگیری از این اتفاق نه تنها از خانواده‌ها تعهد می‌گیرد بلکه در زمان قبل و بعد از مسافرت، دختر خانواده را معاینه می‌کنند.

برای جلوگیری از انجام این عمل در ایران احتیاج به کار فرهنگی و روشنگری است

قوشه اضافه کرد: در ایران اما این موضوع آنقدر در دستور کار قرار نگرفته است، ولی بحث این است که در خیلی از موارد، قانون ایران خیلی جلوتر از عرف پیش ‌می‌رود. درباره همین ختنه کردن زنان اگر دقت کرد مشاهده می شود که با وجود قوانینی که پیش تر ذکر شد هنوز در برخی از مناطق ایران این کار انجام می‌شود. خیلی از خانواده‌ها دست اندرکار این ماجرا هستند و به همین خاطر هیچ اقدام قانونی انجام نمی‌دهند. از طرفی اگر دختر ختنه شده بخواهد شکایت کند باید تا سن قانونی صبر کند که البته فردی که ختنه را انجام داده است یا فوت شده و یا پیر شده است و به این ترتیب این عمل به دست فراموشی رسیدگی قانونی و قضایی سپرده می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به این نکته که برای جلوگیری از انجام این عمل احتیاج به کار فرهنگی و روشنگری است، گفت: تا به امروز به صورت مشخص، نهادی برای مبارزه با این اقدام وحشیانه وجود نداشته است، بنابراین به صورت رسمی اقدامات جلوگیری کننده دیده نشده است مگر اینکه نهادهای محلی روی این موضوع کار کرده باشند. فقط از سال ۱۳۹۳، کمپینی در فضای مجازی به نام کمپین توقف ناقص سازی جنسی زنان راه افتاده است اما باید توجه داشت که این عمل در محیط‌‌هایی انجام می‌گیرد که درآنجا فضای مجازی، جایگاهی ندارد و این حرف ها به گوش پدر و مادرانی که این کار را انجام می‌دهند نمی رسد.

شیما قوشه ادامه داد: در دهه فجر پارسال وقتی در مراسم رونمایی از کنابی تحت عنوان «به نام سنت» با چند نفر از مدیران محلی یکی از استان ‌های غربی صحبت کردم قول همکاری دادند تا از طریق بهورزهایی که به روستاها فرستاده می‌شوند به مردم آموزش بدهند و در مورد معایب این روش قدیمی، آگاه سازی کنند.

---

به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید