هواپیمای ملی ایران با نام اختصاری هما که در ادبیات اساطیری ایران پرنده اقبال است، یکی از شناخته شده ترین نشانه های تجاری این کشور بوده است.

هما این روزها با کارکنانی که برای کشف راه هایی مقابله فنی با خطرات تحریم و به پرواز درآوردن و نشاندن هواپیماهای فرسوده، یکی از زبردست ترین ها شده اند، نشان چندانی از روزهای نام آوری خود ندارد.

نزدیک به هفتاد سال پیش گروهی از بازرگانان ایرانی نخستین شرکت هواپیمایی ایرانی را با نام ایرانین ایرویز تأسیس کردند که بعدها با نام بین المللی ایران ایر به جابجایی مسافر و بار در مسیرهای داخلی و منطقه‌ای می‌پرداخت و علاوه بر آن یک پرواز هفتگی باری نیز به اروپا انجام می‌داد.

اولین پرواز هما با هواپیماهای جت در سال ۱۹۶۵ با استفاده از بوئینگ ۷۲۷ در مسیر تهران به بیروت انجام شد.

در میانه دهه هفتاد میلادی، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به طور روزانه به قاره اروپا انجام می‌داد، در این دوره هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران به لندن و بر عکس بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد.

خط هوایی تهران به فرودگاه جان اف کندی نیویورک در سال ۱۹۷۵ با بهره‌گیری از بوئینگ ۷۲۷ و با یک توقف در فرودگاه هیثرو لندن آغاز شد.

با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷ اس پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران به نیویورک و برعکس به کار گرفت و به این ترتیب طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه اندازی کرد.

پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ اما شرایط برای هما تغییر کرد.

پس از آغاز تنش میان ایران و آمریکا در ماجرای ۴۴۴ روز گروگانگیری دیپلمات های آمریکایی در تهران، آخرین فرود هما در فرودگاه جان اف کندی نیویورک در روز ۷ نوامبر سال ۱۹۷۹ بود.

دولت آمریکا پرواز روز بعد هما را درحالی که برای فرود آماده می‌شد به فرودگاه مونترال تغییر داد و اعلام کرد که به دلیل تنش‌های ایجاد شده در روابط دو کشور در جریان اشغال سفارت آمریکا در تهران، هواپیماهای ایرانی حق فرود در هیچ یک از فرودگاه‌های ایالات متحده را ندارند.

تحریم های پی در پی صنایع هوایی ایران و شرکت های هواپیمایی این کشور از سوی آمریکا، ایران ایر را در سی سال اخیر از روزهای طلایی خود به کلی دور کرده است.

دامنه این فشارها به جایی رسید که اوایل پاییز امسال یاتا، انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی، تمامی تسویه حساب های شرکت های هواپیمایی را با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به حالت تعلیق درآورد. تاثیر این تحریم ناتوانی فروش بلیت هواپیماهای ایران ایر از سوی آژانس های خدمات هوایی است.

خودداری از فروش سوخت به هواپیماهای فرسوده ایرانی، همای ایران را که زمانی به خط هوایی خوایار معروف شده بود، به یکی از بزرگترین شرکت های زیانده ایرانی بدل کرده است.

اینک که بخش بزرگی از سهام ایران ایر مطابق قانون خصوصی سازی در ایران برای فروش عرضه شده، سرمایه گذاران اشتیاقی به خرید سهام این شرکت زیانده بزرگ ندارند.