به نظر می‌رسد «محرومیت اجتماعی» کارگران ساختمانی یک محرومیتِ تمام عیار و چندجانبه است؛ از عدم تعلقِ یارانه‌ی «حمایت معیشتی» گرفته تا ناتوانی در برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و البته به دنبال آن، عدم برخورداری از بیمه بیکاری در فصول رکود و خانه‌نشینی، همه نشان از محرومیتی دارد که چندان جدی گرفته نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «کارگران ساختمانی» علیرغم کار سخت و بیکاری‌های فصلی که موجب شده درآمدشان به طور متوسط بسیار پایین‌تر از «حداقل دستمزدِ مصوب شورای عالی کار» باشد، از حمایت‌های اجتماعی نیز محرومند؛ از قرار معلوم، تعداد زیادی از این کارگران، در لیست انتظار بیمه‌ی تامین اجتماعی هستند و از آن جالب‌توجه‌تر اینکه، یارانه‌ی حمایت معیشتیِ گرانی بنزین، به حساب اکثریت آنها واریز نشده است.
پس از اعلانِ افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت بنزین در شامگاهِ ۲۳ آبان ماه، دولت ادعا کرد که قرار است همه درآمدهای حاصل از این گرانی، به جیبِ مردمان فرودست سرازیر شود؛ آنها ادعا کردند ۳۰ هزار میلیارد تومان از محل گرانی بنزین نصیب دولت می‌شود که «همه‌ی این پول» قرار است بین ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور (۱۸ میلیون خانوار) توزیع شود.
در همان روزهای ابتدایی، مسئولان ادعا کردند که «کارگران» و «بازنشستگان» در اولویت قرار دارند. به گفته سخنگوی دولت، «کارگران، بازنشستگان، معلمان، نیروهای تامین اجتماعی، عشایر و افراد وابسته به صندوق‌ها و حقوق‌بگیران ثابت مشمول دریافت یارانه نقدی هستند.»
همچنین براساس اظهارات نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه، «کارگران، کارمندان، معلمان، روستاییان و عشایر، مستمری‌بگیران، مددجویان کمیته‌امداد، مددجویان بهزیستی، زنان سرپرست خانوار، بازنشستگان و اقشار کم درآمد از گروه‌هایی به حساب می‌آیند که بسته کمک معیشتی به آنها پرداخت می‌شود.»
علیرغم این اظهارات، انتقاداتِ فعالان صنفی کارگران ساختمانی، حکایت از محرومیت از حق ابتداییِ برخورداری از «حمایت معیشتی» دارد. دو فعال صنفی کارگران ساختمانی در دو استان مختلف آمارهایی ارائه می‌دهند که حاکی از عدم دریافت این یارانه توسط جمعیت عظیمی از کارگران در دو استان دارد، یکی پایتخت یا همان تهران و دیگری یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور یعنی خراسان جنوبی.
این درحالیست که رییس سازمان برنامه و بودجه در همان روزهای ابتدایی اعلام کرد: «رییس‌جمهور نظر داشت که اگر قرار است اصلاحی در قیمت بنزین انجام شود، حتما باید منابع آن به مردم پرداخت شود. از این جهت با تعریفی که صورت گرفت و در شورای عالی هماهنگی اقتصادی سه‌قوه به تصویب رسید، قرار بر این شد که ۱۰۰ درصد منابع حاصل از اصلاح قیمت‌ها و سهمیه‌بندی به صورت حمایت معیشتی بین خانوارهای موردنظر توزیع شود.»
سیدحمید پورمحمدی، معاون اقتصاد و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه نیز در همان روزها اعلام کرد: «از حدود ۲۴ میلیون خانوار ایران، فقط ۶ میلیون خانوار به علت درآمد بالایی که دارند، از یارانه برخوردار نیستند و ۱۸ میلیون خانوار بقیه که شامل طبقات متوسط و طبقه با درآمد کم هستند، از این یارانه برخوردار می‌شوند، به عبارتی تفاوت قیمت بنزین، کاملا بین اقشار ضعیف و طبقه متوسط توزیع می‌شود.»
حال سوالی که برای کارگران ساختمانی کشور و نمایندگان آنها مطرح است، این است که آیا کارگر ساختمانی که نیمی از سال بیکار است و به زحمت با آجر روی آجر گذاشتن، نان شبِ خانواده‌اش را تامین می‌کند، جزو طبقات ضعیف و یا حتی طبقات متوسط جامعه محسوب نمی‌شود؟!
۸۵ درصد کارگران ساختمانی استان تهران، یارانه‌ی «حمایت معیشتی» نگرفته‌اند
محمد باقری (رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان تهران) در رابطه با آمار کارگران ساختمانی استان تهران که «حمایت معیشتی» نگرفته‌اند، می‌گوید: علیرغم اظهارات مسئولان، ۸۵ درصد از کارگران ساختمانی استان تهران، یارانه‌ی «حمایت معیشتی» نگرفته‌اند.
او از پیگیری‌های ناموفق کارگران ساختمانی تهران خبر می‌دهد: «کارگرانی که حمایت معیشتی نگرفته‌اند، تک‌تک به سامانه‌ای که اطلاع داده بودند، مراجعه کرده‌اند؛ اما این سامانه به خیلی از کارگران کد رهگیری نداده است!»
پس از آنکه سامانه ۶۳۶۹ شکایات سرپرستان خانواده را ثبت کرد، سامانه جدیدی راه اندازی شد تا افراد بتوانند با کد ملی سرپرست و کد رهگیری‌ای که از طریق سامانه ۶۳۶۹ برایشان آمده بود، شکایت خود را در سایت https://hemayat.mcls.gov.ir/ ثبت کنند.
مشکلی که در این مسیر برای بسیاری از متقاضیان پیش آمده است عدم دریافت کد رهگیری پس از گذشت حدود یک هفته از ثبت شکایتشان است اما افرادی که کد رهگیری دریافت کرده‌اند با مشکل جدید مواجه شدند! سامانه بررسی مجدد بسته حمایتی از زمانی که معرفی شد، «عموماً» با مشکلات نرم افزاری مواجه بود.
باقری با اشاره به مشکلات و دردسرهای شکایت، راه‌حلی ارائه می‌دهد؛ راه‌حلی که مسئولان اگر کمی می‌اندیشیدند و اگر اراده‌ای برای پوشش کارگران علی‌الخصوص آسیب‌پذیرترین و کم‌درآمدترین آنها یعنی کارگران ساختمانی داشتنند، می‌توانستند به سادگی از آن استفاده کنند.
او می‌گوید: چند سالی‌ست که کارگران ساختمانی را الزام کرده‌اند در سامانه خدمات رفاهی ایرانیان ثبت‌نام کنند؛ بنابراین در حال حاضر، اطلاعات کارگران ساختمانی سراسر کشور در این سامانه ثبت است، دولتی‌ها می‌توانستند خیلی راحت با مراجعه به این سامانه، آمار و اطلاعات کارگران ساختمانی را پیدا کنند و یارانه‌ی «حمایت معیشتی» را به حساب آنها بریزند؛ کار اصلاً سختی نیست! اما سوال اینجاست که چرا این کار را نکردند؟ چرا حتی وقتی یک بانک اطلاعاتی از داده‌های اقتصادیِ کم‌درآمدها وجود دارد، مسئولان از آن استفاده نمی‌کنند؟ انگار اراده و تمایلی برای پرداخت به کارگران ساختمانی وجود نداشته است!
باقری تاکید می‌کند: برای کارگران ساختمانی، ارجاعات مکرر به سامانه‌ها و کد پیامکی، وقتی جوابی هم نمی‌گیرند، بسیار دشواراست.
مشکل عدم دریافت یارانه‌ی «حمایت معیشتی» فقط محدود به کارگران ساختمانی استان تهران نیست؛ حتی در استان محرومی مثل خراسان جنوبی نیز بخش اعظمی از کارگران ساختمانی، حمایت معیشتی نگرفته‌اند.
۵۰ درصدِ کارگران ساختمانی خراسان جنوبی، حمایت معیشتی نگرفته‌اند
محمد زحمتی (نایب رئیس کانون انجمن‌های صنفی استان خراسان جنوبی) در ارتباط با آمار کارگران ساختمانی که در بیرجند و سایر نقاط خراسان جنوبی حمایت معیشتی نگرفته‌اند، می‌گوید: از ۱۷۰۰ کارگر ساختمانی که در خراسان جنوبی در سامانه‌ی خدمات رفاهی ثبت‌نام کرده‌اند، حدوداً ۵۰ درصد، این یارانه را نگرفته‌اند.
او تاکید می‌کند: کارگران ساختمانی استان محروم خراسان جنوبی، عموماً بسیار نیازمندند؛ این در حالیست که به تبعِ رکود اقتصاد به خصوص در بخش ساختمان، کار برای کارگران ساختمانی بسیار کم شده است؛ همه این کارگران، ماه‌هایی از سال را بیکارند و براساس برآورد ما در کانون انجمن‌های صنفی استان، در حال حاضر ۲۳ درصد از کارگران ساختمانی استان مطلقاً بیکارند.
او نیز معتقد است؛ کارگران ساختمانی در همه‌ی استان‌های کشور و به خصوص در استان محرومی مثل خراسان جنوبی، مستحق‌ترین گروهِ اجتماعی برای دریافت یارانه و حمایت‌های معیشتی هستند اما گویا مسئولان، به ضرورتِ این امر اعتقاد ندارند.
بیش از ۲۰۰ هزار نفر منتظر بیمه!
کارگران ساختمانی نه تنها از دریافت «حمایت معیشتی» و یارانه‌ی «گرانی بنزین» محروم مانده‌اند، بلکه خیل عظیمی از آنها هنوز نتوانسته‌اند هفت‌خوان بیمه‌ی تامین اجتماعی را پشت سر بگذارند و از حمایت حداقلی بیمه که حق بدیهی همه شهروندان و به طریق اولی همه‌ی کارگران است، بهره‌مند شوند.
اصل ۲۹ قانون اساسی به صراحت می‌گوید: برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی ، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی‌سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی. دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.
حال سوال اینجاست که چرا این «حق همگانی» که براساس قانون اساسی باید برای «یک یک افراد کشور» تامین شود، شامل حال بیش از ۲۰۰ هزار نفر از کارگران ساختمانی کشور نشده است؟!
محمد باقری که عضو هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی سراسر کشور نیز هست، در این رابطه به دوندگی‌های نافرجام در یکی، دو سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «یک سال و اندی است که ما را سر می‌دوانند! در واقع از ابتدای سال ۹۷ قرار است سهیمه بیمه کارگران ساختمانی اعلام کنند اما نمی‌کنند! انجمن‌های صنفی، ۲۰۰ هزار نفر از غیرکارگرها را از سامانه و از سیستم بیمه‌پردازی خارج کرده‌اند و قرار بوده به جای این تعداد، کارگران ساختمانیِ واجد شرایط جایگزین شوند اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.»
او ادامه می‌دهد: از ابتدای سال قبل وعده دادند که هر کارگری که در سامانه خدمات رفاهی ثبت نام کند و مراحل پالایش آن توسط انجمن‌های صنفی طی شود، بیمه خواهد شد اما اکنون تعداد زیادی از کارگران هستند که کار ثبت نام و پالایش آنها تمام شده اما خبری از بیمه نیست؛ هرچه پیگیری کردیم، به جایی نرسیدیم، هر روز را به فردا موکول می‌کنند!»
به نظر می‌رسد «محرومیت اجتماعی» کارگران ساختمانی یک محرومیتِ تمام عیار و چندجانبه است؛ از عدم تعلقِ یارانه‌ی «حمایت معیشتی» گرفته تا ناتوانی در برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و البته به دنبال آن، عدم برخورداری از بیمه بیکاری در فصول رکود و خانه‌نشینی، همه نشان از محرومیتی دارد که چندان جدی گرفته نمی‌شود؛ بدیهی‌ست که اگر فکری به حال اشتغال و معاش این گروهِ محروم نکنند، هر روز و هر ماه تعداد بیشتری از آنها، کوله‌بار خالی مهاجرت بر دوش می‌نهند و برای ساده‌ترین و پرخطرترین شغل‌ها راه امارات و عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در پیش می‌گیرند؛ راهی که بدون تردید انتهایش خوشبختی نیروی کار ایرانی نیست!
گزارش: نسرین هزاره مقدم
