زنده یاد همراه دولت ملی شادروان بازرگان بر پایداری تعهد و وفاداری به قول تاکید دارد و رمز شکوفایی واستواری جوامع را ایستادگی برتعهدات وپیمانها می داند و میگوید بدون این بنیانها جامعه نمیتواند استوار و پایدار مانده و رشد و توسعه یابد.
اندیشه و تلاش‌های ملی و دینی فرزند خلف ایرانیان راستین، انسانی میهن‌دوست و آزاده، یادآور تحولات اجتماعی نشات گرفته از خرداد ۷۶میباشد که در ان روزگار تا حدودی اصولی و امید آفرین بنظر میرسید.
مروری بر اندیشه‌های سحابی در سالگرد در گذشت این پاک نهاد منزه از هر گونه آلودگی ضروری به نظر می‌رسد.
توجه به نکات اساسی و بسیار مؤثر دیدگاه وی که کماکان به دلایل روشن با همه اهمیت و اولویت (بعد از گذشت ۲۵ سال) بدون اقدام مانده، در جهت حل مشکلات جامعه و نارسایی‌ها با همه تحولات…. توصیه می‌شود.
شادروان سحابی در یادداشتی خطاب به دولت محمد خاتمی می‌نویسد: گرفتاری‌ها و عقب‌ماندگی‌ها، جامعه ما را بعد از بیش از یک قرن، هنوز اندر خم کوچه امنیت، آرامش و ترقی نگه داشته است.
ادامه این وضع ما را وادار می‌کند یک لحظه به علت ریشه‌ای این ناکامی‌ها بیندیشیم و تجربه مکرر نکنیم.
– بوروکراسی دو بُعد دارد؛ «ساختاری» و دیگری بعد «کاربردی» و عملی؛ در‌صورتی‌که بعد ساختاری دولت اصلاح و منطبق بر «موازین علمی مدیریت و عقلانیت» و بر مبنای «هزینه – فایده» استوار نشود، اصلاح امور با «تعویض افراد و مقامات» راه به جایی نمی‌برد.
– درباره تبلیغات، به‌ویژه موضوع «تهاجم فرهنگی»، باید توجه داشت که سنگینی بار تبلیغات در شرایط فعلی بسیار بالاست و تبلیغات مبتنی بر «شعار و کسب هویت و امتیاز برای خود و نفی هویت دیگران» و «هتک حیثیت و شخصیت مردم» و شعارهایی از این قبیل، به صورت تکراری رکود جامعه را در پی دارد و آنچه گروهی از مسئولان و رسانه‌ها می‌گویند، «خلاف منظور» از دید جامعه تعبیر می‌شود و نوعی «ضدتبلیغ» به شمار میرود و ساختار ایمانی، اخلاقی و پایبندی مردم را سست می‌کند و «لجاجت» جانشین آن می‌شود.
– اگر مردم در عمل بهبود امور، تنش‌زدایی، رفع تبعیضات و امتیازات گروهی و تشنج‌‌آفرینی‌ها را مشاهده کنند، به «خلاقیت و ابتکار» روی می‌‌آورند
– دقت و تمرکز روی «اصلاح بینش‌ها» و عملکردها و «رفتار اجتماعی مقامات» و گویندگان سیاسی نقش مؤثری خواهد داشت.
– نباید در برابر تبلیغات و دسایس مخالفان نگران بود. سکوت و گزارش‌های متین و مستند از حقایق، «پاسخ‌های آرام و خالی از احساسات» و «اعتراف به اشتباهات» و شکستن بازار شایعات این نقیصه را برطرف می‌کند.
– دولت باید حقایق امور را بدون پرده‌پوشی در اختیار مردم بگذارد و صدق و صمیمیت خود را بروز دهد تا جامعه متقابلا عکس‌العمل مناسب از خود نشان داده و «یگانگی بین حکومت‌کنندگان و حکومت‌شدگان» که یک امر دوطرفه است، از «ضروریت‌های حکمت سیاسی و اجتماعی» به وجود آید.
– بودجه سنگین صداوسیما که از منابع عمومی و آگهی‌های تجاری تأمین می‌شود، بدون حسابرسی مانده که خود عامل بسیاری از نارسایی‌هاست. این نهاد با این شیوه ساختاری، به‌ویژه در امور سیاسی، فرهنگی و اخلاقی دارای اثر منفی است.
– جامعه مدنی مولود خود جامعه است و دولت توان آن را ندارد که به تشکیل و تکوین جامعه مدنی به صورت مستقیم بپردازد.
– وجود و واقعیت‌های مخالفان درون ملت باید تحمل شود و در اندیشه حذف دیگری نباید بود
– اگر موفق شویم الگوی انسانی و اجتماعی حقیقی را در عمل پیاده کنیم و پیام‌‌های معنوی را با هنرمندی مطرح کنیم، با اقبال روشنفکران و اندیشمندان مواجه می‌شویم.
دیدگاه‌های اقتصادی: – گردش کار اقتصادی باید به مازاد منجر شود و به صورت سرمایه برای توسعه بعدی به کار آید.
اگر این تراکم مازاد از درون اقتصاد بیرون نیاید، ناگزیریم به منابعی دیگر مثل وام خارجی روی بیاوریم.
– اگر سرمایه مالی از مازاد عملکردها، چیزی انباشته نکند، سرمایه انسانی و فنی هم فاقد بهره‌وری خواهد شد. – ما علاوه بر سرمایه انسانی از دانش فنی برخورداریم؛ اما چرا کار ما پیشرفت ندارد و پیوسته دور خود می‌گردیم؟! دلیلش این است که ما به انباشت، جمع‌بندی و بهره‌گیری از تجارب گذشته خودمان یا تجارب ملت‌های دیگر، اعتقاد نداشته‌ایم.
– اقتصاد ایران «به‌شدت مصرفی» و راهبرد دولت باید واژگون‌کردن این روش باشد تا استقلال، اقتدار ملی و عدالت اجتماعی تحقق یابد.
– در شرایط فعلی، فعالیت‌های تولیدی دولت به تشکیل مازاد اقتصادی، «سود خالص» و انباشت سرمایه برای «توسعه بعدی» منتهی نشده است…
– چار‌ه‌ای نمی‌ماند جز اینکه توسعه صنعت در میان مردم و جامعه، ایجاد ارزش افزوده از طریق سرمایه‌گذاری صورت گیرد تا توسعه اقتصادی کشور بر مبنای توسعه صنعت خصوصی استوار شود.
– هزینه تولید در سطح جامعه به نحو چشمگیر و تعیین‌کننده‌ای بالا رفته و رقابت را از دست داده‌ایم.
– در این رابطه باید الگوی آنان که در سیاست، «توسعه مرحله‌‌ای» را جایگزین «واردات» و تکوین ساختار صنعتی در جامعه و با موفقیت این پروسه را طی کرده و به بازار جهانی وارد شده‌اند، مورد مطالعه جدی قرار داد.
– کاهش سطح مصرف در جامعه ساده نیست و به مراحل و تدابیر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، آن هم غیرمستقیم نیاز دارد.
– در مسیر کاهش سطح مصرف دولتی، اولین اقدام دولت باید کاهش هزینه‌های جاری، ریخت‌وپاش‌ها و بذل و بخشش‌ها باشد.
_ ناگزیریم برای «حراست از استقلال ملی» هرچه سریع‌تر به یک «ساختار اصولی و علمی در اقتصاد» دست یابیم؛ درحالی‌که فاقد ساختار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و صنعتی هستیم.
_ دولت موتور حرکت توسعه اقتصادی و اجتماعی و از سویی ضامن عدالت اجتماعی از طریق کنترل قیمت‌ها، نظارت بر حسن و صحت جریان امور، برنامه‌ریز، سیاست‌گذار، جهت‌دهنده روندهای اقتصادی و… است.
– اگر این موتور محرک، ناظر و سیاست‌گذار، ناکارآمد و فاقد بهره‌وری باشد، به جای عرضه خدمات دولتی و محور توسعه و پایگاه انباشت سرمایه ملی، به عاملی برای اتلاف منابع و ضد پیشرفت بدل خواهد شد و …
با گرامیداشت یاد و خاطره هاله فرزند برومند شادروان سحابی یاداوری این مهم را ضروری میداند که این دیدگاهها و تذکرات در ۲۵ سال قبل عنوان شده.. آنگار که توصیفی از روزگار فعلی کشور در بند شعار و دشمن پنداری میباشد.
شادروان متولد سال ۱۳۰۹ و فعالیت‌های سیاسی و تشکیلاتی خود را پس از ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ آغاز و به هنگام تاسیس نهضت آزادی در سال ۱۳۴۰ به این حزب پیوست و به همراه شادروانان: محمود طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی در شورای مرکزی نهضت فعالیت می‌کرد، این چهره ملی نیک پندار نگران آینده ملک وملت میگوید:
در جامعه‌های واقعی، همه افراد مساوی نیستند؛ تفاوت فکری، سلیقه‌ای، اخلاقی و استعدادهای بسیاری دارند، روی این تفاوت‌ها تکیه کردن و بهانه‌ای برای تفرقه و جدایی جستن شرک بشمار میرود و ارتباط، همزیستی، مسالمت و تحمل یکدیگرتقوایی است که سعادت جامعه را تضمین مینماید.
این خصلت‌های جمعی که موجب وحدت و پیوند قلوب مردمان می‌شوند را باید تقوای اجتماعی دانست و خصائلی میباشد که در قرآن با لغت متقین آمده، چون کارکرد اجتماعی دارند.
عزت الله سحابی حدود ۱۵ سال را در زندان‌های رژیم گذشته و فعلی گذارند و در دهم خرداد ماه ۹۰ همراه زنده یاد «دخترش هاله» جان به جان آفرین تسلیم نمود.
(روانشان شاد و یادشان نیکو باد)