تاریخ ایجاد در پنج شنبه, ۲۶ تیر ۱۳۹۹
رﮊیم قال چاق کرد که با چین بر سر قرارداد همکاری جامع ۲۵ ساله به توافق رسیده است. پیش نویسی تهیه شده و هنوز به امضای دو طرف نرسیده است. قرار است چین در ایران، ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کند و… بنابر یک روایت، رئیس جمهوری چین بهنگام سفر به ایران، آن را پیشنهاد کرده است و بنا بر روایتی دیگر، خامنه‌ای کسی را به چین روانه کرده و او مقامهای چینی را به چنین همکاری قانع کرده است. سایت انصاف نیوز، متن ۱۸ صفحه‌ای با عنوان «ویرایش نهایی برنامه همکاریهای جامع (۲۵ ساله) ایران و چین» انتشار داده است. روزنامه نیویورک تایمز مقاله‌ای حاوی مواردی از این متن انتشار داده و سیاست ترامپ در قبال ایران را سبب ساز این «همکاری» و ناکام توصیف کرده است. متن منتشره ۱۸ صفحه ای، شامل یک مقدمه و سه ضمیمه است.
اما ایران کشوری است که دولتهای استبدادی آن، هم امتیاز فروش بوده‌اند و هم توافق‌نامه‌ها و قراردادهایی از موضع زیر سلطه با قدرتهای مسلط امضاء کرده است که کامل‌ترین مشخصات این‌گونه توافق‌ها و قراردادها را داشته‌اند. این‌گونه توافق‌ها و قراردادها، هم‌اکنون نیز وقتی میان دو طرفی امضاء می‌شود که یک طرف در موضع مسلط و طرف دیگر در موضع زیرسلطه است، همان مشخصات را دارند. نخست این مشخصات را شناسایی کنیم:
❋ مشخصات موافقت نامه‌ها و قراردادها که میان کشوری در موضع مسلط با کشوری در موضع زیرسلطه امضاء می‌شوند:
- محل اجرای موافقت نامه یا قرارداد، همواره کشوری است که در موضع زیرسلطه است. به استثنای اقامتگاه‌های شرکتها و بانکهای سرمایه‌گذار که در کشور در موضع مسلط، خواهند بود؛
- موضوع اصلی قرارداد نیروهای محرکه‌ای هستند که کشور در موضع مسلط به آن نیاز دارد. برای مثال، نفت و گاز و مواد کانی و گیاهی و مدار بسته صدور این مواد به آن کشور و وارد کردن کالا و خدمات از آن کشور. بنابراین،
- ایجاد و گسترش بازار برای کالاها و خدمات کشور دارای موضع مسلط. یادآور می‌شود که در دوره پهلوی، ایران مرکز پخش کالاهای غرب می‌شد. کشورهایی که ارز کافی نداشتند، به واسطه ایران، کالاهای صنعتی را از راه ایران وارد می‌کردند و ایران آنها را با ارز حاصل از فروش نفت می‌خرید. بدین‌خاطر بود که مونتاژها پر شمار می‌شدند. کشورهای خریدار از ایران، بابت بهای کالاها، فرآورده‌های اغلب کشاورزی به ایران می‌فروختند؛
- شبکه بانکی که کارش تنظیم رابطه صدور نیروهای محرکه و ورود کالاها و خدمات و جذب سرمایه و صدور آن به مرکز، یعنی کشورِ در موضع مسلط است؛
- شبکه راه‌های زمینی و دریایی و هوایی و اینک شبکه اطلاعاتی؛
- شبکه شهرها و بیشتر بندرها: کشورِ در موضع مسلط می‌باید شبکه جهانی بندرها و شهرها را ایجاد کند. امپراطوری انگلستان این شبکه را داشت و امریکا نیز این شبکه را دارد. چین نیز در حال ایجاد آن است؛
- مناطقی از کشورِ در موضع زیرسلطه که، در آنها، سرمایه‌های کشورِ در موضع مسلط فعال می‌شوند و در سطح ایران و کشورهای همجوار ایران نقش پیدا می‌کنند.
- «نیروی انسانی» شامل حضور متخصصان کشورِ در موضع مسلط در کشورِ در موضع زیرسلطه و نیز استخدام اتباع کشورِ در موضع زیرسلطه و آموزش آنها می‌شود. در نتیجه،
- وابستگی‌های مالی و علمی و فنی و نظامی و حتی غذایی کشورِ در موضع زیرسلطه به کشورِ در موضع مسلط؛
- شبکه بندی سیاسی و نظامی: بلوک سازی‌های سیاسی و نظامی که حضور کارشناسان نظامی کشورِ در موضع مسلط را در کشورِ در موضع زیرسلطه، ناگزیر می‌کند؛
- شبکههای اطلاعاتی و جاسوسی «مشترک». و
- قرارگرفتن کشورِ در موضع زیرسلطه، در ساختار جهانی کشورِ در موضع مسلط.
اما ایران، موقعیتی خاص دارد: در مرکز جهان قرارداد. بنابراین، وقتی دولتی استبدادی وابسته دارد که با کشوری در موضع مسلط قرارداد «همکاری جامع» امضاء می‌کند، بدین‌خاطر که محل تلاقی قدرتهای جهانی است، ناگزیر، باید به طرف یا طرفهای مقابل نیز باج بدهد. با همین موقعیت در جهان، از موضع استقلال، نه مسلط و نه زیرسلطه، از هر دو طرف و یا از همه طرفها می‌توانست امتیاز کسب کند. بدیهی است لازمه آن، برخورداری شهروندان از حقوق و داشتن دولت حقمدار بود. به این هم باز می‌گردیم.
بررسی متن «برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین» با محک مشخصات دوازده‌گانه:
❋ بررسی «برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین» با محک مشخصات دوازده‌گانه:
طرف ایرانی به خود نه زحمت شناسایی قراردادهایی را داده است که در دوران قاجار و پهلوی‌ها و نیز رژیم ولایت مطلقه فقیه (از جمله موافقت نامه الجزیره و قرارداد وین) امضاء شده‌اند و نه بر آن شده‌اند که مشخصات عمومی این‌گونه قراردادها را بشناسند. در نتیجه، قرارداد همه مشخصات دوازده‌گانه را دارد:
- ایران محل اجرای موافقت نامه یا قرارداد: بنابر مقدمه و ضمیمه‌های سه گانه، محل اجرای موافقت‌نامه یا قرارداد، ایران است. بدیهی است مؤسسه‌های سرمایه‌گذاری کننده، چینی و اقامتگاه آنها چین است. در عوض، برای تجارت و عملیات بانکی، ضمیمه سوم مقرر می‌کند:
- ایجاد شرکت تجاری مشترک برای تجارت میان دو کشور که البته مرکز آن در چین خواهد بود. و
- گشایش شعبات یا نمایندگی بانکهای ایرانی در مناطق ویژه اقتصادی چین و تأسیس بانک مشترک چین – ایران، با استقرار شعبات آن در سرزمین اصلی و مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی دو کشور مطابق قوانین و مقررات طرفین.
- موضوع اصلی قرارداد جریان نیروهای محرکه، نفت و گاز و… به چین: بنابر مواد مقدمه و سه ضمیمه، موضوع اصلی نفت و گاز و مواد کانی و گیاهی و دریایی است:
بند ۱ ضمیمه سوم : نفت و انرژی:
- عرضه پایدار نفت خام به چین؛
- انعقاد قرارداد همکاری در پروﮊه‌های بالا دستی و پایین دستی در صنعت نفت ایران با شرکتهای توانمند چینی؛
- مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن ذخیره سازی نفت و فرآورده‌های نفتی در ایران، چین و یا سایر نقاط جهان؛
- مشارکت در احداث، توسعه ظرفیت خطوط انتقال انرژی ایران، از جمله خطوط لوله نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و شبکه برق؛
- افزایش صادرات محصولات پتروشیمی ایران به چین و همکاری در تولید برق و کود و زباله‌های شهری.
و نیز، بنابر بند الف ضمیمه دوم، «تأمین امنیت بلند مدت انرﮊی: واردات نفت خام از ایران» و در ضمیمه اول، «چین وارد کننده نفت خام؛ بازگشت سرمایه‌گذاری در بخش نفت، سرمایه‌گذاری در نفت و پتروشیمی و صنایع سنگین و کشاورزی و شبکههای هوشمند دانش بنیان، برق، ارتباطات، راه‌های زمینی و دریایی و هوایی» و بنابر ضمیمه دوم، «تأمین گاز برای پاکستان و چین» و در بند هفتم ضمیمه سوم:
- تشویق سرمایه‌های چینی برای سرمایه گذاری و برقراری تسهیلات ویژه قانونی برای سرمایه‌گذاران چینی در زمینه‌های کشاورزی و آب خیزداری و شیلات و آب‌ریز پروری و انتقال فن‌آوریهای مرتبط؛
- تسهیل صادرات انواع محصولات کشاورزی و لبنی و دامی و شیلاتی، با مشارکت سرمایه‌گذاران چینی؛
- سرمایه‌گذاری در بخش معادن و صنایع معدنی با اولویت مس، سنگ آهن، فولاد و صنایع آلیاﮊی
- ایران مرکز پخش: در ضمیمه اول، آمده است:
- «همکاری در ایجاد مراکز صنعتی محور، خدماتی محور، فن‌آوری محور، در بنادر و جزایر منتخب با هدف تولید و صادرات خدمات و کالای مشترک به کشورهای منطقه؛
- همکاری بین شرکتهای خودروسازی دوکشور به منظور انتقال فن‌آوری و تولید مشترک بمنظور عرضه به بازار دو کشور و کشورهای ثالث
- مشارکت در ساخت پالایشگاه و صنایع پتروشیمی و فولاد و آلومینویم.
- ساخت پالایشگاه در چین و کشورهای دیگر مخصوص پالایش نفت ایران.
- شبکه بانکی و مالی: بند ه ضمیمه دوم زیر عنوان «مالی، اقتصادی، تجارتی» به شبکه بانکی و مالی و بازرگانی مربوط می‌شود:
- توسعه همکاریهای بانکی و مالی و بیمه‌ای بر اساس ضمائم سند حاضر. و
در ضمیمه سوم، «اقدامات اجرایی»:
- گسترش همکاریهای مالی و بیمه‌ای؛
- تسهیل اجرای توافقات پیشین با مؤسسات تأمین اعتبار چین و بررسی مداوم تأمین اعتبار طرحهای عمرانی، ایجاد یک شرکت تجاری مشترک، ایجاد شعبه‌های بانکی؛
- حمایت از همکاری و مشارکت بانک سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت آسیا و صندوق جاده ابریشم در طرحهای سرمایه گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران
۵ شبکه راه‌های زمینی و دریایی و هوایی: در ضمیمه اول،
- ایجاد راه‌های زمینی و دریایی و هوایی
و ذیل قسمت ب با عنوان مشارکت فعال در کمربند – راه:
- کریدورهای منطقه‌ای – بین‌المللی بندر چابهار – آسیای مرکزی و جنوب غرب: چابهار – بندرعباس به ترکیه و آذربایجان؛
- خط آهن پاکستان – ایران – عراق – سوریه؛
- ضمیمه سوم، قسمت ۳، حمل و نقل و زیرساخت: تشویق سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در ساخت و توسعه فرودگاهها و خرید محصولات هوایی ساخت تولید مشترک ایران و چین؛
- همکاری در مدیریت و راه‌بردی فرودگاهها؛
- جذب سرمایه‌های چینی به برقی کردن خطوط اصلی راه‌آهن ایران، مانند خط آهن سریع‌السیر اصفهان – شیراز – تهران – مشهد – تبریز؛
- ساخت بزرگ راه کویری؛
- حمایت از همکاری و مشارکت بانک سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت آسیا و صندوق جاده ابریشم در طرحهای مناطق آزاد و ویژه ایران؛
- شرکت حمل و نقل دریایی بین‌المللی
- شبکه شهرها و بیشتر بندرها: قسمت ب ضمیمه اول:
- زیرساخت دریایی، شناورها، توسعه بنادر و تجهیزات و تأسیسات مربوط به آن؛
- همکاری در احداث شهرهای جدید در ایران؛
- همکاری در ایجاد مراکز صنعتی محور، خدماتی محور و فن‌آوری محور در بنادر و جزایر منتخب با هدف تولید و صادرات خدمات و کالاهای مشترک به کشورهای منطقه؛
ضمیمه دوم قسمت ج:
- توسعه سواحل مکران: مشارکت در توسعه بنادر جاسک، تأسیس شهر صنعتی؛
- مشارکت در ساخت شهرهای گردشگری و شهرهای هوشمند؛
ضمیمه سوم قسمتهای ۲ و ۳ و ۵ و ۶:
- تسهیل سرمایه‌گذاری طرف چینی در پروژه‌های مناطق آزاد تجاری – صنعتی ایران مبتنی بر ابتکار کمربند – راه؛
- سرمایه‌گذاری در ساخت شهرهای هوشمند در مکران و طبس؛
- مشارکت و تسهیل سرمایه‌گذاری چینی در توسعه شبکه لوجستیکی بنادر، ساخت راه‌آهن پایانه‌های لوجستیکی در مناطق آزاد و ویژه
- استفاده از انواع تکنولوژی نوین ساخت و ساز دارای قابلیت پیاده سازی در ایران؛
- طراحی شهرهای نسل جدید و محله‌هایی با روی‌کرد شهر جدید
- تشویق سرمایه‌گذاری چینی برای سرمایه‌گذاری در مناطق ویژه و آزاد، بویژه مناطق آزاد قشم، اروند، ماکو؛
- شناسایی و دسته‌بندی بنادر منتخب و مناطق ویژه اقتصادی یا آزاد؛
- دعوت از کارشناسان چینی برای انتقال دانش و تجربیات ایجاد و اداره مناطق آزاد تجاری آزمایشی و مناطق ویژه اقتصادی. و
- حمایت از همکاری و مشارکت بانک سرمایه‌گذاری توسعه زیرساخت آسیا و صندوق جاده ابریشم در طرحهای سرمایه‌گذاری مناطق آزاد و ویژه ایران. و
- طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو و صنایع مرتبط با آن با تمرکز بر استفاده از فن‌آوری انرژی تجدید‌پذیر.
- مناطقی از کشور که در قلمرو شبکه جهانی قدرت جهانی جدید، چین قرار می‌گیرند: بنابر مقدمه و سه ضمیمه، این منطقه‌ها در قلمرو شبکه جهانی چین قرار می‌گیرند:
- به لحاظ شبکههای راه و بندرها و شهرها، جزیره قشم و بندرهای چاه‌بهار و عباس که با دو شبکه راه به آسیای مرکزی و ترکیه و نیز عراق و سوریه بنابراین مدیترانه وصل می‌شوند؛
- به لحاظ نفت و گاز، مناطق نفت خیز ایران و نیز منابع گاز ایران در جنوب ایران و خلیج فارس؛
- بلحاظ نظامی، مناطق قابل دفاع که توسط شبکه اطلاعات به چین وصل می‌شوند.
- بلحاظ بانکی و مالی نقاطی که نقش مرکز را در سطح ایران و بسا منطقه گسترده کشورهای واقع در شرق و شمال و غرب ایران، باید بر عهده گیرند.
- بلحاظ تجارتی و صنعتی، شهرهای مصرف کننده و مناطق که برخوردار از شبکه راه‌ها باشند و بتوانند نقش توزیع کننده در سطح ایران و کشورهای آسیای میانه و پاکستان و عراق و سوریه را برعهده بگیرند.
- «نیروی انسانی» شامل حضور متخصصان چین در ایران و استفاده از «نیروی انسانی» ایران: در مقدمه
- همکاری در آموزش نیروی انسانی؛
در ضمیمه اول،
- تسهیل صدور خدمات فنی و مهندسی؛
در ضمیمه سوم، قسمتهای ۴ و ۵:
- اعطای بورس تحصیلی متقابل و تبادل استاد و صندوق مالی مشترک؛
- دعوت از کارشناسان چینی برای انتقال دانش و تجربیات اداره مناطق آزاد و…
- وابستگی‌های مالی و علمی و فنی و نظامی و حتی غذایی:
- وابستگی دوجانبه، از سویی به سرمایه چینی که در متن سخنی از اندازه آن بمیان نیست اما خارج از متن، سخن از ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، بمیان است. از سوی دیگر، اجبار به فروش نفت و گاز با تخفیف به چین است که باز در خارج از متن، صحبت از ۳۲ درصد قیمت می‌شود؛
- آنچه تا این هنگام از متن موافقت‌نامه یا قرارداد نقل شد، روشن می‌کند که ایران هم بازار فرآورده‌های صنعتی و کشاورزی و حتی غذایی می‌شود و هم وسیله توسعه بازار فرآورده‌های چینی می‌گردد: هم توسط شبکه بنادر و شهرها و راه‌ها و هم بخاطر تسهیل خرید فرآورده‌های چینی توسط کشورهای واقع در شرق و شمال و غرب ایران.
- شبکه بندی سیاسی و نظامی: بنابر ضمیمه اول،
- توسعه همکاریهای نظامی، دفاعی، امنیتی در حوزه‌های آموزش و پرورش، صنایع نظامی و تعامل در موضوعات راه‌بردی؛
- تعمیق مشارکت جامع راه‌بردی در حوزه‌های سیاسی دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی؛
ضمیمه دوم، قسمتهای و و ز:
- همکاریهای نظامی و دفاعی و امنیتی دو جانبه: همکاری دفاعی و رایزنی در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله، در زمینه امور راه‌بردی و مبارزه با تروریسم؛
- تعریف سازوکارهای لازم برای تقویت روابط جامع راه‌بردی دو کشور و همکاری در مجامع بین‌المللی؛
بنابر ضمیمه سوم، قسمتهای ۸ و ۹:
- حمایت از برگذاری منظم نشست همکاری صنایع دفاع ملی و گفتگوهای همکاری تجارتی و صنعتی و نظامی؛
- گسترش همکاری آموزشی و پرورشی میان سازمانهای نظامی، دفاعی و امنیتی و تبادل تجربیات، از جمله در زمینه نبرد نا متقارن، مبارزه با تروریسم و جرائم فراملی و قاچاق و قاچاق مواد مخدر؛
- اجرای رزم‌آزمایش‌های مشترک دریایی و زمینی و هوایی بصورت برنامه‌ای؛
- گسترش همکاری در حوزه فن‌آوری و صنعت دفاعی با تأکید بر اجرای پروﮊه‌های سرمایه‌گذاری، طراحی، توسعه و تولید مشترک و تأمین تجهیزات؛
- همکاریهای سیاسی دو جانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، دیدارها و
- حمایت از نامزدهای عضویت در سازمانهای بین‌المللی
- شبکههای اطلاعاتی و جاسوسی «مشترک»: ضمیمه دوم، قسمت د:
- همکاری در زمینه فن‌آوری و ارتباطات از راه دور: زیرساختهای اطلاعاتی و ارتباطی توسعه نسل پنجم ارتباطات از راه دور – خدمات اساسی؛
ضمیمه سوم، قسمت ۴ و قسمت ب، اقدامات اجرایی میان، بلند مدت:
- پیشنهاد واگذاری بخش معین از سهام شهرک های هوش مصنوعی چینی به شرکت سرمایه‌گذاری خارجی ایران.و
- مشارکت و سرمایه‌گذاری در ایجاد مراکز تبادل داده‌های انترنتی بین‌المللی (LXP) و خطوط انتقال ترافیک داده بین‌المللی (کابل‌های دریایی و زمینی و لینکهای رادیویی، ماهواره و مخابراتی)
- ایجاد آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و در کلیه ابعاد فضای مجازی بین دانشگاهها و مراکز علمی دو کشور.
- قرارگرفتن ایران، در ساختار جهانی چین بمثابه قدرت مسلطی که در کار ایجاد شبکه جهانی خویش است: در موارد یازده‌گانه بالا، چین در موضع مسلط و ایران در موضع زیرسلطه است. هرگاه این قرارداد به اجرا گذاشته شود، در پایان ۲۵ سال، ایران در شبکه جهانی چین جذب و ادغام می‌شود. در مقایسه با قرارداد ۱۹۱۹، آن قرارداد وسعت این قرارداد را نداشت.
باتوجه به این امر که ایران سرزمینی است که، درآن، قدرتهای جهانی با یکدیگر تلاقی می‌کنند. بنابراین، وابستگی بناگزیر دوجانبه می‌شود و دو طرف، به نسبت قوای خود، از ثروت ایران سهم می‌برند. وضع وارونه می‌شود اگر:
❋ استبداد وابسته و ادغام ایران در ساختارهای منطقه‌ای و جهانی و ایران مستقل و آزاد برخوردار از امکانهای در سطح جهان:
با توجه به این‌که وابستگی و باج دادن به دو طرف، امر واقع مستمر از دوران قاجار تا امروز است، به استثنای دو دوره کوتاه، یکی دوران ملی‌کردن صنعت نفت و دیگری بهار انقلاب، این واقعیت بر همگان معلوم است. پویایی‌های نظام سلطه‌گر-زیرسلطه، می‌گویند چرا اقلیت حاکم بر جامعه در موضع زیرسلطه به سراغ سلطه‌گر می‌رود – «برنامه همکاری ایران و چین سند واضح و مبرهن – و خود اسباب سلطه آن را بر کشور فراهم می‌‌آورد. استبدادی که در برابر مردم قرار می‌گیرد، ناگزیر به سراغ قدرت مسلط می‌رود تا با ادغام کشور در نظام جهانی آن، موقعیت خویش را تثبیت کند.
در برابر، بنابر موقعیت ایران، هرگاه دولت حقمدار و حقوند باشد و شهروندان از حقوق خویش برخوردار باشند و رابطه‌ها را حقوق تنظیم کنند، کشور موقعیتی پیدا می‌کند که می‌تواند از همه دنیا امکانات لازم برای رشد را دریافت کند. به دلایل زیر:
- کشوری که قدرتهای جهانی در آن تلاقی می‌کنند، هرگاه مستقل و آزاد باشد، مانع این تلاقی می‌شود و در همان‌حال، از بند شبکههای دو طرف رها است و بنابر موقعیت ممتاز خود، می‌تواند بر وفق حقوق ملی خود، با همگان رابطه برقرار کند.
- ایران یکی از کهن‌سال‌ترین کشورهای جهان است و در بزرگ‌ترین حوزه فرهنگی جهان، نقش قلب و سر را بازی می‌کند. بنابراین، الگوی جامعه باز، مستقل بمعنای نه مسلط و نه زیرسلطه و آزاد بمعنای برخوردار از حقوق می‌گردد. به سخن روشن، عامل خارج شدن کشورهای جهان از شبکههای جهانی سلطه‌گرها می‌گردد.
- چون حفظ این موقعیت ایجاب می‌کند که نیروهای محرکه در رشد انسان و آبادانی طبیعت بکار افتادند، رشد شتاب‌گیر شهروندان ایران و آبادانی طبیعت شرط و عامل برخورداری از موقعیت مستقل و آزاد می‌گردد.
این موقعیت و این انتخاب روشن است که توضیح می‌دهد چرایی موفقیت جنبشهای همگانی، از جنبش تحریم تنباکو تا انقلاب و جنبشهای همگانی پس از آن برضد استبداد وابسته است. ادامه حیات ملی، در جنبش برای واقعیت بخشیدن به ایران مستقل و آزاد است.
از: انقلاب اسلامی
