خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است.
گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۱ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است. در هفتهای که گذشت، دستکم ۹ صیاد و شکارچی غیرمجاز بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. بعلاوه بیش از ۱۲۰ تن چوب جنگلی قاچاق در چندین استان کشف و ضبط شده و مجموعا ۲۲ متخلف در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. در این هفته بیش از ۴۰.۵ هکتار از جنگل ها، تالاب ها و دیگر پوششهای گیاهی در استان های کرمان و خوزستان طعمه حریق شد. بعلاوه شاخص کیفی هوا دستکم در ۲۲ شهر ناسالم برای گروههای حساس و یا برای تمام گروهها اعلام شد. در هفته ای که گذشت، خشکسالی و همچنین بحرانهای ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی، در نقاطی از کشور تداوم داشت.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگلها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی میشود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفتهای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۹ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۵ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان جنوبی، آذربایجان غربی گیلان، کردستان و مازندران بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
طی هفته گذشته بیش از ۱۲۰ تن چوب قاچاق که حاصل جمع آوری ۸ گزارش منابع رسمی است،در استان های کهگیلویه و بویراحمد، قزوین، اصفهان، کردستان و گیلان کشف و ضبط شده و دستکم ۲۲ متهم در این خصوص بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی میتواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آبهای سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است. برخی از رودخانه ها و منابع آبی، در سایه کاهش باران و فقدان مدیریت بارش های حداقلی، کاملا خشک و یا در شرف از بین رقتن هستند و شماری از تالاب هایی که از جایگاه ویژه ای در اکوسیستم، محیط زیست و تامین معاش زندگی افراد را دارند، خشک شده اند. به عقیده برخی از کارشناسان، سد سازی های غیر مهندسی و بی رویه، از دلایل اصلی این معضل به شمار میرود.
در این هفته، سرپرست اداره کل هواشناسی آزربایجان غربی عنوان کرد که ۶۴ درصد از این استان دچار خشکسالی شده و این معضل خسارات بسیاری به ساکنین منطقه و دیگر جانداران وارد کرده است.
طی هفته اخیر عضو شورای شهر تهران با اشاره به عدم صلاحیت مسدولان متولی در امر مدیریت بارش های حداقلی و هدر رفت نزولات آسمانی گفت: ۲۵ تا ۴۰ درصد آب آشامیدنی تهران در مسیر انتقال هدر میرود و این بیش از کل مصرف آب برخی کشورهای جهان است.
رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی نیز در این راستا اظهار داشت: ایران وارد یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله شده است. او مدعی شد که این معضل از حدود ۲۰ سال پیش شروع شده و اکنون آثار این دوره خشکسالی را مشاهده میکنیم.
افزون بر این، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ایوان گفت: در مناطق گرمسیری حدود ۸۰ درصد به مزارع دیم کشاورزان شهرستان خسارت وارد شده است و آنچنان قابلیت برداشت وجود ندارد.
در این هفته، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، خسارت خشکسالی به محیط زیست را ۲۸ هزار و ۷۵۵هزار میلیارد ریال برآورد کرده است و گفت: بالغ بر ۷۰ درصد مساحت کشور با خشکسالی شدید یا بسیار شدید دست و پنجه نرم می کند؛ کمتر از ۱۰ درصد کشور بارندگی در حد نرمال داشته است و بقیه مناطق به نوعی با خشکسالی درگیر هستند.
همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان عنوان کرد: خشکسالی بلای جان حیوانات وحشی در منطقه کاشان شده است و لزوم ایجاد و مرمت آبشخورها در زیستگاههای وحوش منطقه بیش از پیش احساس میشود.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارشها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیونها و قراردادهای بینالمللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای قصرشیرین ۱۴۰، سرپل ذهاب ۱۰۸، کنگاور ۱۰۰، مشهد ۱۲۰، کرمانشاه ۵۰۰، اراک ۱۹۸، شیراز ۱۸۸، سوسنگرد ۱۶۱، دزفول ۱۲۳، شوشتر ۱۷۷، رامشیر ۴۷۰، اهواز ۳۴۰، شادگان ۳۶۳، بندر امام خمینی ۲۱۸، بهبهان ۱۸۲، حمیدیه ۱۷۱، ماهشهر ۱۸۳، مسجد سلیمان ۱۶۹، اندیمشک ۱۵۵، اصفهان ۱۴۷، همدان ۱۹۹، سردشت ۱۵۱، ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروهها اعلام شد.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:
از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حد مجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده است.
در پی افزایش آلودگی هوا در پایتخت، این هفته رئیس اورژانس تهران از استقرار ۴ دستگاه اتوبوس آمبولانس، یک دستگاه آمبولانس و یک مرکز موبایل کلینیک در چندین میدان تهران خبر داد.
به طور کلی جنگلها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا میشود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس میدهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
در هفته ای که گذشت، بیش از ۴۰.۵ هکتار از جنگل ها، تالاب ها و دیگر پوششهای گیاهی در استان های کرمان و خوزستان طعمه حریق شد.
بعلاوه عضو شورای شهر تهران اظهار داشت: ۷۲ اصله درخت در منطقه ۱۷ در عملیات جابجایی خشک شد، او گفت که گزارش صداوسیما همه چیز را خوب و عالی به تصویر کشیده بود که واقعیت نداشت.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
در هفته ای که سپری شد، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان گفت: فاضلاب و پسماندها از ۹ ورودی به زنجانرود میریزد و این رود را آلوده می کند. او همچنین پیشنهاد داد که شهروندان بجای استفاده از کیسه های نایلونیف از کیسه های پارچه ای استفاده کنند.
در این راستا سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ری از پلمب شش واحد سنگشویی غیر مجاز و آلاینده در فیروز آباد این شهرستان خبر داد.