بانک مرکزی طی روزهای گذشته نرخ رشد اقتصادی فصل بهار سال جاری را ۴.۶ درصد اعلام کرده است، با توجه به شرایط کنونی اقتصادی ایران اعلام چنین آماری قابل تامل است، البته اعتقاد برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس آمارسازی و بازی با اعداد است.
اقتصاد ایران آنلاین: در حال حاضر استخراج و اعلام آمار از سوی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی و برخی نهادهایی صورت می گیرد که به طور کلی تمام این مراکز و ارگان ها به دولت وابسته هستند، با چنین شرایطی می توان به آمار استخراج شده اعتماد کرد؟ این سئوالی است که مسئولان دولتی باید پاسخگوی آن باشند.
اینکه آماری بر روی خروجی و درگاه بانک مرکزی قرار می گیرد و نرخ رشد اقتصادی کشور در فصل بهار ۴.۶ درصد اعلام می شود، این سئوال پیش می آید که بررسی صحت این آمارها از چه طریقی باید صورت گیرد؟
وضعیت اسفبار استخراج آمار
حسین راغفر کارشناس اقتصادی در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی میزان، در این رابطه گفت: متاسفانه در ایران در بعضی از بخش ها به طور کلی آمار تولید نمی شود و اگر هم آماری استخراج شود فاقد کیفیت لازم است، در صورتی که برای هر تصمیم گیری نیازمند آمار صحیح هستیم.
راغفر با اشاره به اینکه برای تصمیم گیری صحیح نیازمند آمار استخراج شده معتبر و درست هستیم، اضافه کرد: در حال حاضر آمارهای استخراج و اعلام شده گویای هیچ تصویر روشن از مشکلات اقتصادی کشور نیست.
وی ادامه داد: اینکه مسئولان اعلام می کنند، نرخ تورم یا بیکاری کاهش پیدا کرده و از رکود خارج شده ایم یا نرخ رشد اقتصادی افزایش یافته است، ملاک بهبود وضعیت نیست بلکه مردم باید به صورت واقعی بهبود شرایط اقتصادی را در سر سفره های خود لمس کنند.
رشد اقتصادی کنونی در شان اقتصاد ایران نیست
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه رشد اقتصادی کنونی در شان اقتصاد ایران نیست، افزود: اقتصاد ایران بسیار پرقدرت، مستعد و با ظرفیت است بنابراین نرخ رشد اقتصادی یک یا دو درصد در شان اقتصاد ایران نیست.
راغفر تصریح کرد: اگر دولت هیچ اقدامی انجام ندهد و تمام برنامه ریزی های خود را متوقف کند، ساختار اقتصادی ایران به گونه ای است که از به صورت خود به خود از شرایط رکودی خارج می شود.
واقعیت ها با آمارسازی دیده نمی شود
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت وگو با خبرنگار میزان، گفت: در آمارها از رکود خارج شدهایم و نرخ تورم و بیکاری کاهش یافته است و از سوی دیگر نرخ رشد اقتصادی افزایش یافته است اما چرا فقط در آمارها شرایط خوب می شود ولی در زندگی و واقعیت ها چنین آماری مشاهده نمی شود.
سعید زمانیان دهکردی با تاکید بر اینکه شفاف سازی و بیان واقعیت ها باید در دستور کار مسئولان باشد نه بازی با ارقام و آمار، افزود: هر چقدر آمارها به واقعیت نزدیک باشد، مردم می توانند بر اساس واقعیت ها زندگی کنند و حتی تاثیر مثبت بر زندگی مردم خواهد داشت زیرا انتظارات بر اساس واقعیت ها خواهد بود.
وی ادامه داد: آمارهایی که اعلام می شود قابل لمس نیست و فراتر از واقعیت های زندگی است، چنین موضوعی اثر کاذب بر مشکلات مردم خواهد گذاشت.
لازمه افزایش کیفیت آمارها
معاون اقتصادی بانک مرکزی لازمه افزایش کیفیت آمارها را ایجاد تحول در ابزارهای جمعآوری آمارها، تلاش در جهت رفع مشکلات موجود در زمینه جمعآوری آمارها و بهروزرسانی دانش همکاران و افزایش فعالیتهای علمی و پژوهشی آنان در حوزه آمار دانست.
پیمان قربانی با اشاره به اهمیت مقوله آمار و کاربرد آن در سیاستگذاری و برنامهریزی جهت اداره بهتر جامعه، جایگاه بانک مرکزی بهعنوان سیاستگذار پولی و مالی کشور را در حوزه تولید و انتشار آمارهای اقتصادی بسیار مهم ارزیابی کرده و راهبرد این بانک را کاهش تأخیر در انتشار آمارها و افزایش تواتر تولید و انتشار آنها بهویژه در مقوله شاخصهای قیمت دانستند و افزود: آمار نرخ تورم هر ماه حداکثر تا پنجم ماه بعد اعلام خواهد شد.
رشد اقتصادی ایجاد شده قابل درک است
البته برخی از کارشناسان معتقدند این رقم واقعی است. یک کارشناس اقتصادی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی میزان در خصوص نرخ رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی، گفت: نرخ رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی اعلام شده در فصل بهار قابل درک و قبول است.
سعید شیرکوند با اشاره به اینکه در تئوریهای اقتصاد مدلهای رشد به سه دسته ایستا، ایستای تطبیقی و پویا طبقهبندی میشود، افزود: در مدلهای پویا به طور معمول بر روند چگونگی روند متغیرها تاکید میشود، روند صعودی آن نشان دهنده مثبت بودن نرخ رشد اقتصادی است.
وی ادامه داد: آمارهای منتشر شده سه ماهه اخیر نشان دهنده بهبود فضای کسب و کار است که با نگاه اجمالی این امر قابل درک است. به عنوان مثال افزایش بودجه عمرانی کشور نشاندهنده انجام فعالیتهای بیشتر عمرانی و رونق اقتصادی است.
شیرکوند تصریح کرد: اقتصاد کشور در سه ماهه آغازین سال ۹۳ از رشد مثبت برخوردار شده فقط نشاندهنده تغییر مثبت در شاخصها و متغیرها است و این مفهوم نباید هیچگاه مبنایی برای ارزیابی میزان مطلوبیت کل اقتصاد کشور تلقی شود و بسیاری از معضلات و گرفتاریهای موجود در اقتصاد کشور را بهعنوان شاخصی برای راستیآزمایی این آمارهای منتشر شده بهکار بگیریم.
تحقق ۴درصدی رشد اقتصاد لزوما به معنای رشد اشتغال نیست
در همین حال معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیسجمهور گفت: افزایش رشد اقتصادی ۳ ماهه اول سال با این تحلیل که باید ایجاد اشتغال نیز رشد کند و بابت هر یک درصد رشد یک میلیون شغل ایجاد شود، لزوما به این معنا نیست.
محمدباقر نوبخت در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه کارشناسان معتقدند به ازای هر یک درصد رشد اقتصادی حدود یک میلیون شغل ایجاد شود و این انتقاد نسبت به دولت قبل نیز مطرح بود و در حال حاضر بانک مرکزی نرخ رشد اقتصادی ۳ ماهه اول را بیش از ۴ درصد اعلام کرده است، اما چنین ایجاد اشتغال در کاهش نرخ بیکاری مشاهده نمیشود، اظهار داشت: اکنون رشد اقتصادی ۳ ماهه اول نسبت به مدت مشابه سال قبل از سوی نهادهای رسمی مانند مرکز آمار ایران و بانک مرکزی و حتی مؤسسات پژوهشی حسب برآوردهای غیررسمی خوشبختانه همه آمارها با اندک تفاوت به جهت مبنای محاسباتی حکایت از رشد اقتصادی را دارند البته لزوما این نظریه که رشد اقتصادی باید رابطه مستقیمی با اشتغال داشته باشد مطرح نیست.
وی تصریح کرد: میدانید تولید برای اینکه رشد کند باید عوامل مختلف آن رشد داشته باشد که شامل منابع مالی، منابع انسانی و منابع طبیعی است، بنابراین اگر سرمایهگذاری افزایش پیدا کند، لزوما به این معنی نیست که به همان مقدار نیروی انسانی رشد پیدا کند، زیرا همه سرمایهگذاریها کاربر نیستند و برای رشد تولید از روشهای تکنولوژیبر و فناوری بر استفاده کنیم.