آخرین تحقیقات در جمعیت دانشآموزی مقاطع راهنمایی و دبیرستان مدارس ایران نشان میدهد که بلندی قامت این گروه سنی ۴ سانتیمتر کاهش و خرابی دندان در این گروه نسبت به نسل قبل افزایش یافته است. دلایل چیست؟
نتایج آخرین تحقیقاتی که در جمعیت دانشآموزی مقاطع راهنمایی و دبیرستان ایران انجام شده دربردارنده هشداری است: رشد قد در این گروه سنی ۴ سانتیمتر کاهش یافته و خرابی دندانها نیز ۳۰ درصد افزایش داشته است.
روزنامه اعتماد در گزارشی در این زمینه تلاش کرده تا دلایل را واکاوی کند. دکتر عزیزالله کمالزاده، مشاور تغذیه برنامه جهانی غذا در گفتوگو با اعتماد با اشاره به کاهش مصرف لبنیات کشور در ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته میگوید: «محرومیت بدن از کلسیم و پروتئین بسیار مرغوب و ریزمغذیها و ویتامینهای D، B، C، A و E و فسفر از مهمترین عوارض ناشی از این کاهش یا قطع مصرف لبنیات است که به پوکی استخوان، شکستگی استخوان در بزرگسالی، توقف رشد استخوانهای بلند، تخریب زودهنگام دندانها، سوء تغذیه پروتئینی، بیاشتهایی و کماشتهایی، اختلالات حفره دهانی، اختلال در متابولیسم غذا در بدن، اختلالات بینایی و نقص ایمنی سلولی و عفونتهای تنفسی منجر میشود.»
عارفه فلاح، کارشناس تغذیه نیز در گفتوگو با فرارو بر هشدار وزیر بهداشت ایران در مورد ارتباط مستقیم کاهش مصرف شیر و کاهش قد مهر تأیید زده و میگوید: «خوردن شیر توسط افراد باید از وقتی به دنیا میآیند تا نوجوانی به صورت منظم ادامه داشته باشد تا موجب رشد شود.» وی همچنین بر ضرورت مصرف شیر مادر در دوران کودکی تأکید کرده است.
اعتماد مینویسد، بر اساس گزارشهای رسمی، ظرف سه سال گذشته و بعد از اجرای مرحله نخست هدفمندی یارانهها مصرف شیر و فراوردههای آن در کشور با کاهش ۲۲ درصدی مواجه شده است. اگر چه میتوان گرانی قیمت لبنیات به علت حذف سهم یارانه مصرفکننده از سبد درآمد تولیدکنندگان فراوردههای لبنی و مجوز دولت برای افزایش قیمت این فراوردهها را از عوامل اصلی دانست اما عامل دیگری را نیز نباید از نظر دور داشت.
“تنزل فرهنگ تغذیه”
عامل دیگر که حسن قاضیزاده هاشمی، وزیر بهداشت آن را تنزل فرهنگ تغذیهای مردم قلمداد کرده افزایش تمایل برای مصرف مواد غذاییای همچون چیپس و پفک است که در مقایسه با لبنیات نه تنها ارزش غذایی چندانی ندارند بلکه زیانهایی را نیز به همراه میآورند.
مسئولان وزارت بهداشت اعلام کردهاند که سرانه مصرف سالانه ۴۲ لیتری نوشابه گازدار در ایران در مقابل سرانه حداکثری ١٠ تا ١٢ لیتری در سایر کشورهای جهان، از عوامل مؤثر در افزایش آمار ابتلا به دیابت، پوکی استخوان و کاهش سن ابتلا به پوکی استخوان طی چند سال اخیر بوده است.
در گزارش اعتماد همچنین به برنامه چهارم توسعه (١٣٨٩ – ١٣٨۴) اشاره و تأکید شده که قرار بود تا پایان این برنامه سرانه مصرف شیر به ۱۶۰ کیلوگرم در سال افزایش یابد. اما نه تنها این هدف محقق نشد بلکه سه ماه پیش از آغاز برنامه پنجم توسعه در آذرماه سال ۱۳۸۹ حذف یارانه مصرفکننده در فراوردههای لبنی و توقف فرهنگسازی برای پیشگیری از کاهش مصرف لبنیات در خانوار ایرانی و همچنین تبلیغ و تشویق به مصرف مواد غذایی زیانآوری مانند نوشابههای گازدار در رسانه ملی مسیر را به گونهای مشهود تغییر داده است.
اعتماد مینویسد، به علاوه در سه سال گذشته گزارشهای رسمی همچنان حاکی از عدم توازن ارقام مربوط به مصرف مواد غذایی مضر و مفید برای سلامت است. سرانه مصرف سالیانه نان در ایران ۱۶۰ و در جهان ۲۵ کیلوگرم است، اما سرانه مصرف تخممرغ در کشور حدود ۸ تا ٩ کیلوگرم است، در حالی که سرانه جهانی مصرف این ماده غذایی ۲۴ کیلوگرم است.
سرانه مصرف شیر در ایران در خوشبینانهترین حالت ۹۰ کیلوگرم در سال است، در حالی که این سرانه در اروپای غربی ۳۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم و متوسط جهانی آن نیز ۱۹۰ کیلوگرم در سال است.
در گزارش همچنین آمده است که در ایران سالانه بیش از سه میلیارد تومان برای خرید نوشابههای گازدار هزینه میشود و ایران به رتبه اول جهان در مصرف نوشابههای گازدار دست یافته است. اما سرانه سالانه مصرف میوه و سبزی در همین کشور یکچهارم سرانه مصرف جهانی است و از عدد ٣٠ کیلوگرم در سال فراتر نرفته است.
سبک غدایی ایرانی
از دلایل دیگر برشمرده در رابطه با کاهش متوسط طول قامت ایرانیان سبک غذایی مردم این کشور است. عارفه فلاح، کارشناس تغذیه در این رابطه میگوید: «سبک غذایی ایرانی، استفاده از غذهای پرکربوهیدرات است. برنج، نان، سیبزمینی چیزهایی است که بیشتر از هر چیزی در ایران مصرف میشود. کربوهیدرات نیز خود از عواملی است که بر کاهش رشد قد افراد تاثیر میگذارد.»
او ادامه میدهد: «مصرف پروتئین موجود در لبنیات، از مواد غذاییای است که موجب رشد قد میشود، اما در کشور ما پروتیئنهای دیگری که در گوشتهاست بیشتر مصرف میشود که کمکی به رشد قد افراد نخواهد نکرد.»
عادات بد غذایی میتوانند مشکلاتی نظیر افزایش وزن، دیابت، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و عروقی و سکتههای مغزی و قلبی به همراه بیاورند. همچنین عدم مصرف شیر میتواند مشکلاتی مانند نرمی استخوان و شکستگی و پوکی استخوان در سنین بالا را به همراه بیاورد که این عوارض در زنان بسیار بیشتر خواهد بود.
از: دویچه وله