گروه “مضراب” در جشنواره موسیقی بومی ایران در شهر دوسلدورف
جشنواره موسیقی بومی ایران در تالار “تون‌هاله” شهر دوسلدرف برگزار شد. در این جشنواره چهار گروه با پنج ترکیب گوناگون برنامه اجرا کردند. این نخستین تجربه برگزاری جشنواره موسیقی بومی ایران ۲۰۱۵ در آلمان بود.
این برنامه با پشتیبانی شرکت برگزاری کنسرت‌های موسیقی ایرانی (persian Consert company) در روز جمعه (۱۸ اردیبهشت / هشتم مه ) در دوسلدرف برگزار شد.
گروه “مضراب” نخستین گروهی بود که به سرپرستی حمید متبسم و خوانندگی سالار عقیلی قطعه‌هایی در دستگاه‌های ماهور و شور اجرا کرد. تنوع صداسازی سازهای مضرابی تار، سه‌تار و عود و ترکیب آنها با سازهای کوبه‌ای چنان بود که شنونده فقدان سازهای کششی را احساس نمی‌کرد. حمید متبسم در این باره می‌گوید: «شاید این کار در موسیقی ما آشنا نباشد اما در موسیقی کلاسیک اروپایی برای ترکیب‌های سازی، چه مضرابی چه کششی، آثاری هست.»
سالار عقیلی با کاربرد تکنیک‌های مدرن آوازخوانی و بهره‌گیری از ویژگی‌هایی که معمولا در موسیقی کلاسیک می‌توان سراغ گرفت، به تنوع اجرای گروه مضراب می‌افزود.
تحریرهای ریتمیک که در گذشته موسی دردشتی ارائه می‌داد و ترکیب‌های کمتر شناخته شده و چندآوایی در نواهای سازهای مضرابی موسیقی سنتی از نمونه‌های جالب یاد شده بودند. حمید متبسم از آهنگسازان مطرح موسیقی سنتی ایران است که از تجربه‌های تازه در این رشته نمی‌هراسد.
در مجموعه “زمزمه‌ها” که بخش‌هایی از آن در این برنامه اجرا شد، متبسم سروده‌هایی از شفیعی کدکنی را کلام و مضمون آهنگ‌های خود قرار داده بود. او در این باره می‌گوید: «این سروده‌ها همه احساسات خصوصی شاعر را بیان می‌کنند. گویی از زندگی خود او می‌گویند، “در نگاهم تو بهارانی هنوز” یعنی مدت طولانی است که با یار زندگی کرده.»
ضربانگ با قطعه‌های ریتمیک
در بخش دوم گروه ضربانگ قطعه‌های ریتمیک پرحرارتی با سازهای کوبه‌ای نواخت که برخی از آنها تازه و کم‌شناخته‌اند. در این بخش شاهرخ مشکین‌قلم رقص‌های بومی از نقاط گوناگون ایران را به نمایش گذاشت. استقبال علاقه‌مندان تنها زمانی که مشکین‌قلم می‌رقصید زیاد نبود، بلکه ریتم‌ها و حرارت سازهای کوبه‌ای ضربانگ هم مورد توجه بسیاری از شنوندگان و بینندگان قرار گرفت.
بهنام سامانی از مؤسسان گروه ضربانگ در این‌باره می‌گوید: «استقبال به این خاطر است که ما با ریتم‌هایمان تصویرسازی می‌کنیم. این‌ها تنها ریتم به خاطر ریتم نیستند بلکه صحنه‌هایی را هم روایت می‌کنند. وقتی شاهرخ نمی‌رقصد هم این روایت به صورت شنیداری ادامه خواهد یافت.»
نوای موسیقی گیلان
در بخش سوم خواننده پرکار و پرسابقه موسیقی گیلان، ناصر وحدتی ترانه‌های آشنای این سرزمین را خواند و جمعیت حاضر به گرمی با او همراهی کردند.
وقتی وحدتی “یه شو بوشوم کونوسکله” را می‌خواند، مردم دیگر از فرط استقبال و همراهی سر از پا نمی‌شناختند و آنقدر تشویق کردند که آقای وحدتی با وجود فقدان وقت به صحنه بازگشت. استقبال چنان گرم و گیرا بود که صدای گاه کمی ناکو‌ک خواننده گوشی را آزار نمی‌داد.
لیلا بازغی نوازنده بم‌تار گروه در باره اجرای این گروه می‌گوید: «مشکل بیش از آنکه موسیقایی باشد، نارسایی سازماندهی است. وقتی ما وقت برای تست صدا نداریم و بلندگوی روی صحنه هم نیست و خواننده صدای سازها را نمی‌شنود، چطور می‌تواند صدایش را با سازها همخوان کند.»
اجراهای لری و کردی
در بخش چهارم گروه “گردون” با همکاری گروه ضربانگ ترانه‌های لری اجرا کرد. ایرج رحمانپور، خواننده گروه در پاسخ به اینکه چطور برخلاف معمول آهنگ‌های لری که در دستگاه ماهور هستند، او از دستگاه شور هم بهره گرفته است، می‌گوید: «ما در اکثر دستگاه‌های موسیقی، آهنگ لری داریم ولی این آهنگ‌ها شناخته نشده‌اند. کوشش من این است که این ناشناخته‌ها و کم‌شناخته‌ها را بیشتر معرفی کنم.»
در آخرین بخش برنامه هم آزاد میرزاپور سه ترانه کردی خواند که خود آنها را تنظیم کرده بود.
میرزاپور در تنظیم‌های چندآوایی خود بسیار دقیق از ریتم‌های پرحرارت کردی و صداهای سازهای لطیف‌تر بهره گرفته بود. در این بین نوای کمانچه سینا جهان‌آبادی هم به خوبی در کنار ریتم‌های پرغوغای دف‌ها شنیده می‌شد.
نخستین تجربه برگزاری فستیوال موسیقی فولکلور ایرانی
یکی از شرکت‌کنندگان درباره این جشنواره به دویچه‌وله می‌گوید: «جشنواره موسیقی بومی ایران بدون موسیقی آذری کامل نیست.»
یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در این برنامه می‌گوید: «فستیوال تعریف مشخص خود را دارد، مسابقه‌ای است که داور دارد و مدت زمانش هم باید طولانی‌تر باشد. تعداد گروه‌های شرکت کننده هم باید بیشتر از چهار گروه باشند. برنامه امشب خوب بود اما واریته بود نه فستیوال.»
مجید فکری، تهیه‌کننده و مدیر اجرایی این برنامه هم به دویچه‌وله می‌گوید: «هر کاری در آغاز مشکلات خودش را دارد. نوازندگان و خوانندگان ایرانی ما معمولا در فستیوال‌های غیر ایرانی شرکت می‌کنند. ما با این کار میخواهیم یک فستیوال ایرانی هم داشته باشیم که در آینده نوازندگان غیر ایرانی هم در آن شرکت کنند. هرقدر از سوی همگان بیشتر پشتیبانی شویم، نارسایی‌ها کمتر خواهند شد.»
نویسنده اسکندر آبادی
از: دویچه وله
