ارسال به:
بالاترین ::
دنباله ::
تویتر ::
فیس بوک ::
دیگران
|
|
|||
|
مهار اعتیاد در خوزستان، مسئولیت مشترک دولت و سازمانهای غیردولتی
رامین ناصح
پدیده سوء مصرف مواد مخدر (اعتیاد) در كنار
فقر، ازدیاد جمعیت و بحران زیست محیطی، جزء معضلات عمده جامعه بشری
است.
این معضل خانمان برانداز در کشور
ما نیز از آسیبهای جدی و تهدید کننده سلامت جامعه به شمار رفته و لطمات
و صدمات شدیدی به سلامت روحی و جسمی هموطنانمان وارد ساخته و منجر به
آسیبهای اجتماعی دیگری نیز شده است که در تعامل با هم، بحرانی پیچیده
آفریدهاند. افسردگی و سایر آسیبهای روانی، خودکشی، سرقت، فحشا،
تکدیگری، حتی قتل، و بهویژه پدیده «طلاق» از پیامدهای اعتیاد به مواد
مخدر تلقی میشوند. به طوری که یک حقوقدان گفته است: «اعتیاد و فساد
اخلاقی در مردان مهمترین عوامل طلاق در خوزستان هستند.» (1)
ارائه آمار دقیقی از میزان شیوع اعتیاد در
استان، مقدور نیست. چرا که پنهان کاری معتادان، موجب میشود که نتوان
این افراد را سرشماری کرد، و برای این منظور میباید به آمار دستگیر
شدگان و یا مراجعه کنندگان به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کرد. به گفته
معاون هماهنگی نیروی انتظامی شهرستان اهواز، در طول یک سال، چهار هزار
و
۷۳۷معتاد دراین شهرستان دستگیر و
تحویل مراجع قضایی شدند. ایشان مقدار کشفیات مواد مخدر سال گذشته در
اهواز را
۴۶۱کیلوگرم انواع مواد مخدر ذکر
نموده و تعداد باندهای منهدم شده را ۱۴ گروه عنوان
کرد. نماینده اداره کل
زندان‌ها واقدامات تامینی استان خوزستان دراین گفته است: در
زمان حاضر سه هزارو
۷۳۲نفر درارتباط باجرائم مواد مخدر در زندان های استان بسرمی
برند.
(2) معاون امور پيشگيري سازمان
بهزيستي خوزستان اعلام نموده که طبق برآوردهاي کشوري مي‌‌توان تخمين زد
از 70 تا 120 هزار معتاد در خوزستان وجود دارد (3)
پر واضح است که
این آمار، بخش کوچکی از آمار واقعی اعتیاد و قاچاق در استان را نشان
میدهد. جوانان خوزستانی در استفاده از جدیدترین مواد مخدر و روان
گردان، همگام با کشورهای به اصطلاح توسعه یافته پیش رفتهاند! مسئولین
هشدار دادهاند که استفاده از روانگردانها و مواد مخدر صنعتی در
جامعه رو به افزایش است و به دنبال آن، شیوع استفاده از این گونه مواد
در مدارس نیز افزایش می‌یابد.
به طوری که جانشین دبیر شورای
هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خوزستان میگوید: «اعتیاد در آینده به سمت
افزایش مصرف مواد مخدر صنعتی و روانگردانها خواهد رفت.»
(4) فعالان آینده نگر خوزستانی در اندیشه اینند که اگر نسل جوان و
آینده ساز این استان، بیمار یا فلج باشند، چه آیندهای برای خود و
استان میتوانند بسازند؟!
مسئله نگران کنندهای دیگری در بین است، که
همانا پایین آمدن میانگین سنی ابتلا به اعتیاد در خوزستان است. مدير
امور كانون‌هاي جمعيت تولد دوباره خوزستان گفته است: ميانگين سني ابتلا
به اعتياد در استان كاهش بسياري يافته است، به گونه‌اي كه متقاضيان ترك
مواد مخدر در سنين 15 تا 25 سالگي قرار دارند. پيش از اين، اعتياد در
ميان افراد 30 تا 50 ساله شايع بود. عمده مواد مصرفي جوانان ، مواد
شيميايي همچون كراك و شيشه است. استفاده راحت، هزينه و وقت كمتر و
دسترسي راحت از دلايل محبوبيت مصرف اين مواد به ويژه در ميان جوانان
است. (5) علاوه بر این، به گفته مدیر موسسه طلوع پاک زندگی، «وجود زنان
معتاد استان خوزستان یک حقیقت است.» (6) معاون امور پيشگيري سازمان
بهزيستي خوزستان، 10 درصد معتادین استان را از زنان میداند. (7) مدیر
موسسه "طلوع پاک زندگی" میگوید: برای درمان و ترک اعتیاد بانوان معتاد
و سم‌زدایی آنان در جنوب کشور هیچ مرکزی وجود ندارد..
همه روزه شاهد تماس‌های بسیاری از خانواده‌های اقشار مختلف جامعه هستیم
که نیازمند کمک برای ترک اعتیاد دخترانشان هستند و از آن‌جا که
خانوادهها راضی به فرستادن دختران خود به خارج از استان برای ترک
اعتیاد نمی‌شوند لازم است مرکزی ویژه ترک اعتیاد دختران و زنان در
منطقه دایر شود. (8)
آمارهایی که در سطور فوق، اکثرا از قول مسئولین کشوری و لشکری نقل شد،
نمایانگر ضرورت و اهمیت برنامه ریزی و اقدامات جدی در زمینه کاهش
اعتیاد در استان
است. اعتیاد، سرنوشت و آتیه جوانان
خوزستانی را تهدید میکند و بایسته است که مسئولین چارهای بیاندیشند.
این را ما نمیگوییم، بلکه فرمانده انتظامی خوزستان میگوید که: «هنوز
مبارزه با اعتياد براي برخي دستگاه‌هاي اجرايي دغدغه نيست و لازم است
بيشتر كار شود. با وجود اين‌كه شاخص‌ها نسبت به گذشته خيلي بهتر شده
ولي هنوز برخي دستگاه‌هاي اجرايي آن طور كه بايد نسبت به مساله مواد
مخدر دغدغه ندارند و به نظر مي‌رسد برنامه خاصي پيش‌بيني نكرده‌اند كه
لازم است به اين مورد بيشتر توجه شود. امروز شرايط به گونه‌اي است كه
مواد مخدر به همه جا سرايت كرده و لازم است حتي در مكان‌هايي مانند
مساجد كه احتمال وجود افراد معتاد كمتر است نيز برنامه‌هايي پيش‌بيني
شود.» (9) مدير امور كانون‌هاي جمعيت تولد دوباره خوزستان نیز تصریح
کرده است که «در ساير استان‌ها ادارات مختلف كمك‌هاي نقدي و غيرنقدي
بسياري به مراكز كانون‌هاي جمعيت تولد دوباره مي‌كنند ولي در خوزستان
نهادهاي دولتي و غيردولتي حمايتي از كانون‌هاي اين جمعيت در سطح استان
ندارند.» (10) همچنین مدیر
موسسه طلوع پاک زندگی در دزفول نیز از دولتمردان بخاطر عدم حمایت گله
مند است و در مصاحبهای گفته است: «در حال حاضر تنها مرکزی هستیم که
مجوز فعالیت در زمینه ترک اعتیاد زنان را دریافت کرده‌ایم ولی هیچ‌کدام
از ارگان‌های خوزستان از جمله فرمانداری، استانداری، شهرداری و شورای
شهر هیچ کمکی به ما نکردهاند.»
(11)
به گفته
مدیرکل بهریستی استان، «فعاليت
NGOها
در پيشگيري و درمان اعتياد بسيار تاثيرگذار است و لازم است اين
تشكل‌هاي مردم‌نهاداز نظر مادي و معنوي حمايت شوند.
سازمان‌ها و نهادهاي دولتي يا
بايد NGOها
را قبول داشته باشند و يا آنها را قبول نداشته باشند! و در اين زمينه
بايد تكليف روشن شود. در خوزستان 160 تيم مردمي وجود دارد كه به صورت
خودجوش در ادارات و نهادها حاضر مي‌شوند و مهارت‌هاي زندگي را آموزش
مي‌دهند ولي متاسفانه برخي سازمان‌ها با اين تشكل‌هاي مردمي همكاري
نمي‌كنند. » (12)
البته این
ادعا در میان نیست که مسئولین و کاربدستان اجرایی، دست روی دست گذاشته
و هیچ اقدامی نکردهاند. اقدامات بسیاری انجام شده است و حتی مانند
استانهای دیگر، چندین تن از اعضای نیروی انتظامی در درگیری با
قاچاقچیان مسلح مواد مخدر شهید شدهاند. اما اقدامات پیشگیرانه با
شیوهای علمی و مطالعه شده، باید تداوم و توسعه یابد تا تأثیر ملموس و
محسوسی بر کاهش این پدیده بگذارند. همچنین شایان ذکر است که دولت به
تنهایی مسئول آسیبهای اجتماعی و از جمله اعتیاد نیست. این معضلات
میباید در تعامل دولت و مردم حل شود. مسئولیت تک تک ما در قبال
اعتیاد، یک مسئولیت اخلاقی است. بارزترین جلوه مشارکت مردمی در بهبود
اوضاع جامعه، تشکلهای مردمی یا به اصطلاح مردم نهاد (NGOها)
هستند. این تشکلها با نیروی خودجوش و اراده قوی و انگیزههای بسیار
مثبت، میتوانند در کاهش آسیبهای اجتماعی، دولت را یاری دهند. بنابراین
باید حمایت و تقویت شوند و دست آنان برای نقد و بررسی باز گذاشته شود.
در
خوزستان، NGOهای
معدودی در حوزه اعتیاد فعالیت دارند که به برخی از پرکارترین آنها
اشاره میشود، «جمعیت مبارزه با اعتیاد خوزستان» با تبلیغات وسیع و
تمرکز بر دو هدف پیشگیری و آموزش در محل کار به مبارزه با این بلای
خانمانسوز پرداخته است. «داریوش مرادی» مدیر این انجمن، تاکنون سه جلد
کتاب در خصوص اعتیاد تألیف کرده است و بروشورهای آموزندهای به چاپ
رسانده است. همچنین متخصصین این جمعیت در برنامههای صدا و سیمای
خوزستان مشارکت داشتهاند. (13)
«انجمن نام
آوران جوان» به مدیریت «حسین بدری حاجیور» نیز از تشکلهای کوشنده
در این حوزه است که تاکنون پنج نمایشگاه در زمینه مواد مخدر و بروشورها
و مقالات آموزشی متعددی در خصوص پیشگیری از اعتیاد برگزار کرده است.
کارگاههای آموزشی پیشگیری از اعتیاد از دیگر فعالیتهای این انجمن بوده
است.
«کانون
آینده نگری ایران»،
NGO
دیگری است که واحدی با عنوان
«کمیسیون مبارزه با اعتیاد» تأسیس کرده است. این
NGO
در عرصه آموزش و پژوهش فعالیت
دارد. جلسات مختلف و انتشار کتاب «مهار اعتیاد نیازمند عزم ملی است» و
مقالاتی درباره اعتیاد در مطبوعات، از کارهای این کانون است. کانون
آینده نگری در بولتنی به نام «نیاز خوزستان» که به صورت گاهنامه و ویژه
مطالعه خیرین برای جلب توجه آنها نسبت به مشکلات و کمبودهای خوزستان
منتشر میشود، از خیرین و نیکوکاران خواسته است که به بخش مبارزه با
اعتیاد هم بپردازند و مشکلات این بخش را هم بررسی کنند. «موسسه ابن
سکیت»، «موسسه جوانان نام آور ایران اسلامی»، «موسسه فرهنگی افق جنوب»،
«موسسه کارون»، از دیگر انجمنهای فعال در این عرصه هستند که اغلب،
دارای دستاوردهای ارزندهای هستند. (14)
به ضرورت
وارد شدن خیرین به حیطه مبارزه با اعتیاد اشاره شد. کمک به یک همنوع
برای ترک اعتیاد و بازگشت به زندگی عادی و سالم، دست کمی از نجات دادن
جان یک انسان ندارد، و یکیاز بهترین و مأجورترین فعالیتهای خیریه و
نیکوکارانه است. درد اعتیاد، از گرسنگی بدتر است. بسیاری از
NGOهایی
که در امر مبارزه با اعتیاد فعالند، با محدودیت بودجه و امکانات
مواجهند و اگر مورد حمایت خیرین قرار گیرند، خواهند توانست عده پرشماری
را از این ورطه نجات دهند. مدير امور كانون‌هاي جمعيت تولد دوباره
خوزستان با اشاره به مشكلات خانه‌هاي تولد دوباره در سطح استان، تصريح
كرده است که خانه‌هاي تولد دوباره در سطح استان با مشكلات شديد مالي
همچون ناتواني در پرداخت هزينه‌هاي اجاره خانه و قبوض آب، برق و تلفن
مواجه هستند. (15) معاون هماهنگی نیروی انتظامی اهواز میگوید:
متاسفانه معتادان دستگیر شده پس ازمجازات به
دلیل نبود اردوگاه
نگهداری، دوباره به جامعه برمیگردند (16) و این مسئله نشانگر اینست که
تعداد کمپهای درمان معتادین کم است؛ چرا که محدودیتهای مالی برای تداوم
آنها وجود دارد.
همچنین
رييس اداره بهزيستى
دزفول گفته است: بيشتر
معتادان مراجعه كننده به مراكز درمانى ترك اعتياد اين شهرستان
توان مالى پرداخت هزينه
درمان خود را ندارند. وی هزينه ترك اعتياد
هر بيمار را افزون بر پنج
ميليون ريال براى يك دوره ترك اعتياد اعلام كرده و افزوده است:
در حاليكه در مراكز ترك
اعتياد زير نظر بهزيستى دزفول اين رقم به يك ميليون و۵۰۰
هزار ريال كاهش داده شده
اما باز هم افراد معتاد قادر به پرداخت آن نمىباشند. وى از
پرداخت نكردن هزينه ترك
اعتياد توسط مراكز بيمه گر انتقاد كرده و گفته است: با توجه به
قبول بخش زيادى از هزينه
درمان اعتياد توسط مراكز ترك اعتياد جادارد تا تسهيلاتى در
قالب وام كم بهره در
اختيار اين مراكز قرار گيرد.
(17)
علاوه بر
نقش دولت و سازمانهای مردم نهاد، نقش خانوادهها و والدین، بهویژه در
خانوادههایی که فرزندانشان در دوره بلوغ قرار دارند، بسیار مهم است و
با اوضاع آشفته جامعه، نگرانی از آلوده شدن نوجوانان به جاست. میدانیم
که طی دوران خردسالی، فرد شدیدا متأثر از خانواده است اما اندک اندک و
با افزایش سن، نقش
افراد خارج از خانواده به
خصوص هم‌بازی‌ها و هم‌كلاسی‌ها افزایش می‌یابد و از اهمیت
خانواده كاسته میشود.
این شرایط با افزایش سن طی دوران نوجوانی به اوج خود می‌رسد.
دوران نوجوانی به خودی خود یكی
از حادترین ادوار زندگی است. در این دوره فشار دوستان
و هم‌سالان ممكن است
افكار و نوع تربیت خانوادگی او را تحت‌الشعاع قرار دهد. بسیاری
از نوجوانان كه متعلق به
خانواده‌های عاری از موادمخدر هستند، اولین مرتبه استعمال
مواد را به همراه دوستان
خود تجربه می‌كنند.
علاوه بر
این شرایط،
طی دوره جوانی برای فرد
نیازهای جدیدی به وجود می‌آید. به عنوان نمونه، كسب هویت از
آن جمله است. در صورتی که
خانواده و جامعه، شرایط لازم برای نیل به هویت فرد را فراهم
سازند، این نیاز به طور
مناسبی برآورده میشود، در غیر این صورت فرد برای کسب به
هویت و ابراز وجود،
راه‌های انحرافی را برمی‌گزیند. از جمله این راه‌های انحرافی،
عضویت در گرو‌ه‌های منحرف
و ناسالم است. نوجوانی كه خواهان تثبیت هویت خود به عنوان عضوی از
گروه است، با رغبت فراوان
در همه فعالیتهای گروه شركت می‌كند تا وفاداری خود را به
گروه ثابت نماید. طبق یک
پژوهش، حدود ۷۳ درصد از مددجویانی كه به دلیل اعتیاد به كانون اصلاح و
تربیت اهواز فرستاده
شدهاند، مصرف سیگار را از مدرسه و در سنین بین ۱۴-۱۲ سالگی
آغاز كرده‌اند. (18)
بحث اعتیاد
در خوزستان، مبحثی بسیار جدی است و همانگونه که تشریح شد، دولت،
تشکلهای مدنی و خانوادهها، هر یک به نوبه خود، در این زمینه وظایفی
خطیر دارند و نقش آفرینی مثبتی که این سه نهاد میتوانند داشته باشد،
قادر بر اینست که عده بیشتری از جوانان را از درغلتیدن به این ورطه
هولناک نجات دهد. بنابراین «مهار اعتیاد در خوزستان، نیازمند عزم عمومی
است!» در منابع شیعی و سنی ما، در حدیثی که باید آنرا به قلم زرین
نوشت، آمده است که «تک تک شما (در قبال جامعه) مسئول هستید و مورد
بازخواست قرار میگیرید.» (19) پس به هر طریق ممکن به یاری فرزندان این
مرز و بوم بشتابیم. و در پایان:
قدر وقت ار نشناسد دل و کاری نکند
بس خجالت که از این حاصل اوقات بریم...
---
پی نوشتها:
(1) چوبند، نسرین، « اعتیاد و فساد اخلاقی مردان مهمترین عوامل طلاق»،
سایت مؤسسه حقوقی هامون، 30/9/89.
(2) سایت ستاد مبارزه با مواد مخدر، 30/2/85.
(3) سایت سازمان بهزیستی کشور، 9/8/88.
(3) ادیبی، ابوذر، « افزایش استفاده از روانگردانها در خوزستان»، شبکه
خبری دزفول (DezNN)،
14/5/88.
(4) حاجی علیاری، حجت، «ميانگين سني اعتياد در خوزستان كاهش يافته
است»، جام جم آنلاین 13/6/88.
(5) شبکه اجتماعی دختران دزفول (دزدخت)، 24/8/89.
(7) سایت سازمان بهزیستی کشور، 9/8/88.
(8)
شبکه اجتماعی دختران دزفول
(دزدخت)، 24/8/89.
(9) دارایی، صید عیسی، «هنوز مبارزه با اعتياد براي برخي دستگاه‌هاي
اجرايي دغدغه نيست»، سایت پارسینه 13/3/89.
(10) حاجی علیاری، «ميانگين سني اعتياد در خوزستان كاهش يافته است»،
جام جم آنلاین 13/6/88.
(11) شبکه اجتماعی دختران دزفول (دزدخت)، 24/8/89.
(12) صدیق راد، غلامرضا، «برخي
سازمان‌ها با تشكل‌هاي مردمي همكاري نمي‌كنند»، ایسنای خوزستان،
20/8/89.
(13)
خبرگزاری پانا (pana.ir)
در تاریخ 1/10/89 با ایشان
مصاحبهای داشته است که خواندنی است.
(14) در این آدرس، دستاوردهای بسیاری از این
NGOها
معرفی شده است: .www.behjoo.ir/012/012-2.shtml
(15) حاجی علیاری، «ميانگين سني اعتياد در خوزستان كاهش يافته است»،
جام جم آنلاین 13/6/88.
(16) سایت ستاد مبارزه با مواد مخدر، 30/2/85.
(17) سایت ستاد مبارزه با مواد مخدر، 2/9/83.
(18) سایت سلامت نیوز، بنقل از: مركز جرم‌شناسی اداره كل زندان‌‌های
استان خوزستان.
(19) مسند ابویعلی 10/199 + بحار الأنوار 72/38.
|
||||
|
|
ارسال به:
بالاترین ::
دنباله ::
تویتر ::
فیس بوک ::
دیگران