كرمانشاه سرزمين چشمه‌هاي مقدس
حسين زندي
از آنجا كه آب
همواره مظهر پاكي بوده است، ايرانيان نيز اين عنصر را مقدس و گرامي
داشته‌اند. بنابر شواهد و باورهاي بر جا مانده مي‌توان گفت اهميت آب در
بين ايرانيان بيشتر از ديگر ملت‌هاي جهان بوده است. در ميان عناصر
چهارگانه، آب پس از آتش گرامي‌ترين عنصر در اساطير ايراني آورده شده
است و ايزد ناهيد، آناهيتا را به نگهباني آن برگزيده‌اند. ده‌ها جشن،
مراسم و آيين مانند جشن آبريزان، مراسم باران‌خواهي، پاشيدن آب پشت سر
مسافر و...
از روزگاران كهن
بر جا مانده و هنوز متداول است. اين نگرش در مذاهب و باورهاي ساكنان
ايران نيز تاثير گذاشته است. در خرده اوستا، نيايش چهارم موسوم است به
آب و آن را در كنار چشمه‌ها و جويبارها مي‌خوانند. هردوت
مي‌نويسد:
«ايرانيان در ميان رود بول نمي‌كنند، در آب روان تف نمي‌اندازند و در
آن دست نمي‌شويند و متحمل هم نمي‌شوند كه ديگري آن را به كثافاتي آلوده
كند» از همين‌رو است كه هنوز در اين كشور در دامنه‌هاي زاگرس به ويژه
استان كرمانشاه چشمه‌هاي مقدسي وجود دارد كه
مردم در كنار آن مراسم مي‌گيرند و
حاجات خود را از آن چشمه طلب مي‌كنند. يكي از آن چشمه‌ها «چشمه ريزه يا
كاني ريزه» است. نام اين چشمه از دو واژه كاني به معني چشمه و ريزه به
معناي ريزش و ريختن است. كاني ريزه در شهرستان جوانرود [استان
كرمانشاه] و مسير جوانرود به ثلاث باباجاني در ارتفاعات كوه ساره ون يا
ساره وان (كوه ريزه) قرار دارد. فاصله چشمه ريزه تا شهرستان جوانرود
حدود 40كيلومتر است كه از ميان روستاهاي زيبا در دامنه كوه‌هاي پوشيده
از جنگل بلوط و جاده‌هاي پيچ‌درپيچ مي‌گذرند. نزديك‌ترين روستا‌ها به
اين چشمه روستاهاي كاني رش و آوارزه از توابع دهستان زمكان است. تقريبا
تا فاصله چهاركيلومتري چشمه آسفالت شده و مسافت باقيمانده خاكي است.
مردم بومي منطقه معتقدند هركس بيماري داشته باشد، از جمله سنگ كليه اگر
يك بطري بزرگ از آب چشمه بخورد و پاي پياده به سمت پايين (اولين
روستا)
برگردد، سنگ كليه‌اش دفع شده و بيماري‌اش درمان مي‌گردد، همچنين باور
دارند با خوردن آب اين چشمه به مراد خود مي‌رسند. همه ساله كوهنوردان
از سراسر ايران براي صعود به كوه ساره وان به اين نقطه مي‌آيند. - اما
در طول مسير در كنار طبيعت زيباي منطقه تصاوير آزاردهنده‌اي به چشم
مي‌خورد كه نشان از خودخواهي انسان دارد. افزون بر زباله‌ها، بطري‌ها و
كيسه‌هايي كه در كنار جاده‌ها ريخته شده است، تماشاي بقاياي آتش‌سوزي
جنگل‌ها و تخريب‌هاي معادن تازه‌تاسيس شن و ماسه ديدن تابلو نقاشي
نفيسي را تداعي مي‌كند كه با آتش سيگار
سوزانده باشند يا با شي برنده‌اي آن را خط
خطي كرده باشند.
- در سال‌هاي
اخير سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري محدوده چشمه ريزه را به عنوان سايت
گردشگري در اختيار گرفته و مانند اغلب جاذبه‌هاي گردشگري يك كيوسك
نگهباني، سرويس بهداشتي و چند سكو براي استراحت گردشگران احداث كرده
است. تنها جاذبه‌اي كه پس از ورود به اين مركز
گردشگري به چشم مي‌خورد زباله است و جاي
زخم بيل مكانيكي و يك دستشويي كثيف كه دل هر بيننده‌اي را مي‌آزارد.
- بنابر گفته
نگهباني مركز، روزانه به طور متوسط بين 300 تا 400اتومبيل وارد محوطه
كاني ريزه مي‌شود هزينه ورودي هر اتومبيل هزار تومان است يعني
پيمانكاري كه اين محوطه را از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اجاره
كرده در ماه حدود 10ميليون تومان درآمد دارد اما آيا
سازمان نمي‌تواند در قرارداد خود از
پيمانكار درخواست كند حداقل خدمات لازم، يعني جمع‌آوري زباله‌ها و
نظافت سرويس بهداشتي را در نظر بگيرد و بر اين امر مهم نظارت كند
متاسفانه در هيچ يك از مراكز گردشگري امكانات و خدمات ارايه شده با
هزينه دريافتي از گردشگر همخواني ندارد به ويژه اماكني كه اداره آن به
عهده پيمانكار و بخش خصوصي است و مهم‌ترين مساله كه حقوق گردشگر است،
ناديده گرفته مي‌شود و به نظر مي‌رسد احترام به گردشگر در كشور ما
پدیده ی بی معنایی است.
