انجمن ثبت شفاهی تاریخ ایران با توجه به ضرورت ثبت بخشی از تاریخ ایران که در حال از میان رفتن است شکل گرفته و در نظر دارد خاطرات موثران در تاریخ معاصر ایران را به صورت شفاهی ثبت و ضبط کند تا برای آیندگان قابل استفاده باشد

ضرورت اجرای طرح:

1 _ ضبط شفاهی تاریخ در داخل ایران از این ضرورت برمی خیزد که تعداد بسیاری از کسانی که خاطرات مهمی از تاریخ معاصر ایران دارند به علت کهولت سن در سال های آینده یا از میان خواهند رفت و یا حافظه ی خود را از دست خواهند داد. طبیعی است که تا همین امروز هم در این زمینه کم کاری شده و بسیاری از افرادی که خاطرات مهمی داشته اند از میان رفته اند. انجمن ثبت شفاهی تاریخ ایران در نظر دارد به این ضرورت پاسخ دهد.

2 _ ثبت شفاهی تاریخ از یک منظر علمی ترین شیوه ی ثبت تاریخ است. خاطرات ضبط شده ی یک فرد می تواند مورد استفاده ی روانشاناسان و جامعه شناسانی قرار بگیرد که برای تحلیل تاریخ و شخصیت های اثرگذار در آن، ریشه های رفتارهای ایشان را در دوران کودکی و بستر اجتماعی که فرد بر آن رشد کرده دنبال می کنند. در ثبت شفاهی تاریخ می توان یک فرد را به چالش کشید و مانع از این شد که کسی همه ی تقصیرها را به گردن دیگران بیندازد و یا از روی انتقادات تاریخی به راحتی بگذرد. اکثر زندگینامه های خودنوشت دچار این نقیصه اند.

3 _ ثبت شفاهی تاریخ تاکنون لااقل به صورت نظام مند و برنامه ریزی شده در داخل کشور انجام نگرفته است. در سطح جهان چندین مرکز علمی از جمله دانشگاه هاروارد با مدیریت حسین لاجوردی، انجمن تاریخ ایران در هلند با مدیریت تورج اتابکی و پروژه ی تاریخ شفاهی ایران با مدیریت حمید احمدی خاطرات بخش بزرگی از ایرانیان مهاجر را ثبت و ضبط کرده اند. در داخل کشور تنها در چند سال اخیر انجمن تاریخ شفاهی چپ ایران مشغول فعالیت در این زمینه است که با توجه به نیروی محدود این انجمن و این که انجمن تنها در نظر دارد خاطرات فعالان چپ را ثبت کند به نظر می رسد حضور و فعالیت انجمن ثبت شفاهی تاریخ ایران برای پرکردن این خلا ضروری باشد.

طرح ثبت تاریخ شفاهی ایران:

1 _ علی رغم این که ممکن است کسانی که با انجمن همکاری می کنند دارای نوع خاصی از اندیشه ی سیاسی باشند اما مهم ترین وجه ماجرا داشتن دید انتقادی به گذشته ی همه ی جریان های موجود و ناموجود است. کسانی که با انجمن همکاری می کنند اندیشه ی سیاسی خود را در هیچ مرحله ای از کار دخیل نخواهند کرد و انتخاب افراد برای ثبت و ضبط خاطرات بدون توجه به اندیشه ی سیاسی آنها خواهد بود.

2 _ در فهرست ابتدایی انجمن افراد مهمی وجود دارند. از آنجمله پرویز شهریاری، جواد ارتشیار، احمد منزوی، احمد منصوری، علی اکبر معین فر، رسول مهربان، هاشم بنی طرفی، حسین راضی، نظام الدین قهاری، احمد صدر حاج سید جوادی، مظفر درفشی، انور خامه ای، محمد ملکی، ابراهیم یونسی، پرویز بابایی، سیمین دانشور، سیمین بهبهانی، محمود دولت آبادی، عباس شیبانی، بهزاد بهزادی، فرزین مخبر، حسین شاه حسینی، امیر حسین پولادی، علی اصغر خبره زاده، پرویز ملک پور، محمود فردوس، پرویز ورجاوند و عزت الله سحابی. و نیز افرادی چون مختار بانی سعید از افسران گروه نارنجک سازی حزب توده بعد از کودتا،عبدالله مهاجرانی محافظ سرلشگر زاهدی، مهدی همایونی رابط مصدق و حزب توده در دوران زندانی بودن مصدق در سلطنت آباد و محمد پولاددژ نفوذی حزب توده در رکن دوی ارتش و تنها باقی مانده ی شاخه ی اطلاعات حزب توده که زیر نظر خسرو روزبه اقدام به ترور چند نفر کرده است. ثبت خاطرات برخی از این افراد می تواند گوشه های نامعلوم و ناگفته ای از تاریخ ایران را روشن کند.

3 _ طبیعی است که این فهرست تنها از اسامی کسانی شکل گرفته که اکنون نیز از شهرت برخوردارند و یا کسانی که به طریقی یکی از اعضای انجمن ایشان را می شناخته است. در صورتی که طرح مورد حمایت مالی قرار بگیرد آنگاه می توان این فهرست را از طریق تماس با افراد مختلف تکمیل تر کرد.

4 _ انجمن علاوه بر ضبط خاطرات اثرگذاران در تاریخ معاصر ایران چند طرح کلی را هم پیگیری خواهد کرد.

الف _ فرقه ی دموکرات کردستان شامل مصاحبه با افرادی که در دوران حضور فرقه ی دموکرات کردستان در هر کدام از شهرهای تحت حکومت این جریان حضوری موثر داشته اند. بدیهی است که این افراد می توانند اعضا و هوادارن فرقه یا مخالفان این جریان باشند.

ب _ فرقه ی دموکرات آذربایجان شامل مصاحبه با افرادی که در دوران حضور فرقه ی دموکرات آذربایجان در هر کدام از شهرهای تحت حکومت این جریان حضوری موثر داشته اند.

ج _ دولت مصدق و کودتای 28 مرداد شامل مصاحبه با افرادی که در این دوران در شهرهای مختلف سرتاسر ایران اثرگذار بوده اند.

د _ انقلاب 57 شامل مصاحبه با افرادی که در دوران انقلاب در هر کدام از شهرهای سرتاسر ایران اثرگذار بوده اند.

ه _ کوی دانشگاه شامل مصاحبه با افرادی که به نوعی در این حادثه دخیل بوده اند.

باید تذکر داد که طرح های الف، ب، ج به دلیل کهولت سنی حافظه ی تاریخی زنده ی این جریانات در اولویت هستند.

5 _ روند کار چنین است که در مرحله ی اول سعی می شود از طریق امکان های ارتباطی که بتوانند اعتماد فرد مورد نظر را جلب کنند، تماس برقرار شود. در جلسه ی اول هم زمان منظمی برای مصاحبه تعیین می شود _ مثلا هفته ای سه ساعت در روز دوشنبه _ و هم قراردادی مابین انجمن و فرد مورد مصاحبه نوشته می شود که در آن زمانی که فرد برای انتشار خاطراتش در نظر می گیرد، قید می شود. پس از این که زمان منظمی برای مصاحبه از سوی این فرد تعیین شد، مصاحبه در زمان تعیین شده انجام می شود. نوارها پیاده می شوند و دوباره از سوی اعضای انجمن و فرد مورد مصاحبه خوانده می شوند تا اگر چنانچه سوالی یا نکته ای جامانده باشد به خاطرات افزوده شود. متن نهایی پس از تنظیم و ویرایش نهایی آماده ی چاپ در تاریخ توافق شده خواهد بود. نوارهای ضبط شده به عنوان آرشیو صوتی در محل مطمئنی نگهداری می شود.

6 _ با توجه به این که حجم بالای کار موجب می شود که اعضای انجمن نتوانند به فعالیت اقتصادی بپردازند، لازم است که مبلغی به عنوان یک مبلغ ثابت ماهانه به انجمن کمک شود تا این مجموعه از خاطرات گردآوری شود.

7 _ تاکنون با وجود این که این مبلغ ماهانه تامین نشده است، انجمن توانسته خاطرات طاهر احمدزاده و علی گدا لامعی را به طور کامل ضبط کند. هم چنین ضبط خاطرات مجید امین موید و فرامرز بیانی در جریان است.

چند تذکر مهم:

1 _ کمک ماهانه به انجمن مبلغ ده میلیون ریال خواهد بود. که داوطلبین می توانند بخشی از آن یا همه ی آن را بر عهده بگیرند. یا در یک نوبت مبلغی به انجمن کمک کنند.

2 _ با توجه به این که نمی شود پیش بینی کرد که هرکدام از مصاحبه شوندگان چقدر می توانند زمان برای مصاحبه اختصاص دهند و نیز این که نمی شود پیش بینی کرد ضبط هر خاطره چند ساعت به طول انجامد، پیش بینی زمانی که انجام این پروژه ادامه خواهد داشت، امکان پذیر نیست. با وجود این منبع یاری دهنده به انجمن می تواند زمان معینی را تعیین کند و از انجمن بخواهد که پس از اتمام این مدت منبع دیگری را برای ادامه ی پروژه در نظر بگیرند.

3 _  مبلغی که ماهانه به انجمن پرداخت می شود هزینه ی زندگی اعضای حرفه ای و تمام وقت انجمن را تامین می کند و مابقی آن صرف انجام پروژه شامل هزینه ی مسافرت های احتمالی، خرید نوار، واکمن و دیگر وسایل لازم برای انجام کار، رفت و آمدهای درون شهری و نیز پرداخت حق الزحمه به افرادی که جهت تسریع در پیشبرد کار در زمینه ی پیاده کردن نوارهای ضبط شده با انجمن همکاری می کنند، می شود.

4 _ کلیه ی کارکرد مالی انجمن توسط حسابداری که به طور افتخاری با انجمن همکاری می کند، صورت می گیرد و به طور دقیق ثبت می شود.

5 _ هر یک از افرادی که انجمن را از نظر مالی یاری می دهند می توانند در هر زمان و مرحله ای که بخواهند بر ساز و کار مالی و اجرایی انجمن نظارت کنند.

6 _ اشخاصی که انجمن را یاری می کنند نمی توانند در مورد این که با چه کسی در چه مرحله ای مصاحبه شود و مصاحبه با چه روندی انجام شود اعمال نظر کنند و البته این به معنای نفی استفاده از پیشنهادهای این افراد نخواهد بود.