افزایش ۴ برابری برداشت عراق از میادین مشترک نفتی با ایران
فرصتی که در میادین مشترک سوزانده شد
همان افزایش ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه‌ای ایران هم منتفی است
دوشنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۰
تا ۶ سال آینده عراق قرار است تولید نفت از میادین مشترک با ایران را ۴ برابر افزایش دهد این در حالی است که ایران قرار است تا پایان برنامه پنجم (حدود ۵ سال آینده) تنها ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه به کل تولید کشور اضافه کند البته همین افزایش تولید ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه‌ای به زعم کارشناسان محقق نخواهد شد.
آفتاب- مریم خرمگاه: تا ۶
سال آینده عراق قرار است تولید نفت از میادین مشترک با
ایران را ۴ برابر افزایش دهد این در حالی است که ایران
قرار است تا پایان برنامه پنجم (حدود ۵ سال آینده)
تنها ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه به کل تولید کشور اضافه کند البته
همین افزایش تولید ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه‌ای به زعم کارشناسان
محقق نخواهد شد.
عماد حسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» اظهار کرد: براساس برنامه‌های وزیر نفت که هفته گذشته به کمیسیون انرژی ارایه شد، این افزایش تولید ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه‌ای تا پایان برنامه پنجم منتفی است. این در حالی است که براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در کشور رقیب و برگزاری دو دور مناقصه و امضای حدود ۴۰ قرارداد با شرکت‌های خارجی، تولید نزدیک به ۸ تا ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت در روز هدف‌گذاری شده است که در صورت تحقق این هدف پایه‌های ایران در اوپک متزلزل‌تر خواهد شد.
حسینی افزایش ظرفیت تولید نفت به ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه را منتفی دانست و گفت با توجه به ارایه برنامه‌های وزیر نفت به کمیسیون انرژی در هفته گذشته در حال حاضر هدف وزارت نفت تثبیت تولید کنونی است و در شرایط کنونی تحقق این هدف برای وزارت نفت کار بزرگی است.
سخنگوی کمیسیون انرژی افزود: با توجه به برنامه‌ریزی‌های وزارت نفت تا پایان برنامه پنجم توسعه افزایش تولید از میادین مختلف کمتر از ۳۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ بشکه خواهد بود.
نماینده قروه با اشاره به حضور شرکت‌های چندملیتی در پروژه‌های نفت عراق اظهار کرد: کشور عراق به شدت در حال افزایش تولید از میادین مشترک است و با توجه به ماهیت میادین مشترک و شیب مخازن به سوی عراق این افزایش برداشت از سوی این کشور شدت بیشتری پیدا کرده است.
وی افزود: در حال حاضر ایران با عراق و قطر همسایه نیست بلکه رقیب ایران در پروژه‌های نفتی کشورهای آمریکا، انگلیس و فرانسه هستند که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته با شدت چندین برابری از نفت ایران در میادین مشترک بهره‌برداری می‌کنند و تاکنون ضررهای هنگفتی به کشور وارد شده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی با اشاره به کوتاهی مسوولان در پیشی‌گرفتن از عراق در میادین مشترک اظهار کرد: ایران در سال‌های گذشته فرصت‌سوزی کرد و زمانی که عراق درگیر مسایل داخلی بود با وجود برنامه‌ریزی‌های سالیان گذشته در مجلس اما متاسفانه وزارت نفت نتوانست در میادین مشترک با برنامه‌ها پیش برود و آنچه در حال حاضر در میادین اتفاق می‌افتد به هیچ‌وجه با برنامه‌ها همخوانی ندارد.
به گفته سخنگوی کمیسیون انرژی، در حال حاضر آنچه صنعت نفت را آزار می‌دهد عدم ثبات مدیریتی است.
وی با اشاره به سوءمدیریت در صنعت نفت در سالیان گذشته اظهار کرد: ۱۱ وزیر طی ۸ سال برای صنعت نفت سیاست‌گذاری کردند و متاسفانه در میادینی که می‌توانستیم از توان متخصصان داخلی استفاده کنیم پروژه‌ها را به پیمانکاران خارجی واگذار کردیم و در پروژه‌هایی که به تکنولوژی‌های پیشرفته نیاز داشتیم با حذف پیمانکاران خارجی پروژه‌ها را به شرکت‌های داخلی واگذار کردیم. وی این چندگانگی را ناشی از عدم مدیریت یکپارچه در صنعت نفت عنوان کرد و گفت: با چنین مدیریتی اهداف پیش‌بینی شده برای صنعت نفت محقق نخواهد شد.
پروژه‌های صنعت نفت و گاز دستوری انجام نمی‌شود
این عضو کمیسیون انرژی با اشاره به اولتیاتوم وزیر نفت به پیمانکاران پارس‌جنوبی اظهار کرد: پروژه‌های صنعت نفت و گاز دستوری انجام نمی‌شود.
وی افزود: این دستور همانند برنامه دستوری وزارت نفت در پارس‌جنوبی است در حالی که ۱۶ ماه از وعده ۳۵ ماهه توسعه فازهای پارس‌جنوبی می‌گذرد اما تاکنون پیشرفت فیزیکی این فازها به ۴۰ درصد رسیده است.
عماد حسینی تصریح کرد: آنچه در میادین مشترک باید در نظر گرفته شود مدیریت بهینه و استفاده از نیروهایی متخصص در عرصه‌های کلان این صنعت است که در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد و افراد غیرمتخصص این پروژه‌ها را مدیریت می‌کنند.
تزلزل جایگاه ایران در اوپک
براساس این گزارش، در شرایط فعلی ایران و عراق به ترتیب با تولید روزانه نزدیک به ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه و ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت جزو کشورهای بزرگ صادرکننده طلای سیاه در خاورمیانه هستند اما با توجه به بسیج شرکت‌های بین‌المللی درعراق و برنامه‌ریزی‌های این کشور برای افزایش تولید نفت و گاز، در آینده نزدیک عراق نه‌تنها رقیب جدی ایران در زمینه صادرات نفت در منطقه خواهد بود بلکه جایگاه ایران در اوپک را نیز متزلزل خواهد کرد.
از سوی دیگر ایران به دلیل کمبود منابع مالی و خلف وعده پیمانکارانش در میادین مشترک با عراق در حال حاضر تنها به بخشی از برنامه‌هایش در میادین نفتی دست یافته و با وجود تلاش‌های وزیر نفت در جذب منابع مالی و توسعه و تولید زود هنگام از میادین مشترک اما با توجه به همکاری عراق با شرکت‌های چند ملیتی، این کشور در رقابت با ایران چندین گام جلوتر است.
هدف‌گذاری‌های عراق در تولید نفت
براساس گزارش مهر، عراق با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی برنامه گسترده‌ای برای توسعه ۳ میدان مشترک و عظیم نفتی خود با ایران تدوین کرده است. به طوری که هم‌اکنون قرارداد طرح توسعه میدان مجنون (آزادگان جنوبی) به شرکت‌های شل و پتروناس مالزی امضا شده است و برخی از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی همچون‌هالیبرتون به عنوان شرکت‌های فرعی در این پروژه مشارکت دارند.
میدان مجنون با ۶۵٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت درجا با میدان آزادگان ایران مشترک است؛ مطالعات حاکی از آن است که ۶.۱۲ میلیارد بشکه آن قابل برداشت است و هم‌اکنون عراق هم حدود ۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت در روز از آن تولید دارند.
عراق برای توسعه نیمه میدان عظیم نفتی آزادگان ۳ فاز در نظر گرفته که در فاز اول تولید ۱۷۵٬۰۰۰ بشکه در روز، فاز دوم ۳۶۰٬۰۰۰ بشکه در روز و فاز سوم افزایش آن به ۱.۸ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۱۷ میلادی را هدف‌گذاری کرده این در حالی است که هدف‌گذاری ایران برای تولید نهایی از این میدان ۶۰۰٬۰۰۰ بشکه در روز است.
میدان نهر عمر با ۲۹٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت درجا، قابلیت برداشت ۶٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت را دارد به‌منظور توسعه این میدان عراق مذاکرات را با شرکت توتال فرانسه آغاز شده و هدف از تولید نهایی آن، برداشت ۴۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت‌خام در روز است.
میدان مشترک نفتی ابوغریب (مشترک با دهلران) هم یکی از میادین مشترک نفتی عراق با ایران بوده که قرارداد این میدان به کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های ساینوپک و سینوکم چین واگذار شده است و عراق قصد تولید روزانه ۴۰۰ تا ۴۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت از این میدان مرزی را دارد.
شرکت‌های بزرگ چندملیتی با امضای قراردادهای چند میلیارد‌دلاری توسعه میادین مشترک ایران در طرف عراق را آغاز کرده‌اند که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۷ برداشت نفت عراق از میادین مشترک با ایران تا ۴ برابر افزایش یابد.
هدف‌گذاری تولید نفت در ایران
این در حالی است که ایران براساس برنامه چهارم توسعه، شرکت ملی نفت ایران قرارداد طرح توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی و یادآوران را به شرکت‌های چینی واگذار کرده است و ایران قصد دارد با توسعه این ۳ میدان مرزی به ترتیب روزانه ۶۰۰٬۰۰۰ بشکه، ۷۵٬۰۰۰ بشکه و ۱۸۵٬۰۰۰ بشکه تا سال ۱۳۹۴ به ظرفیت تولید نفت خام خود اضافه کند.
برای توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی و یادآوران به چندین میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که پیش‌بینی می‌شود تولید زودهنگام نفت از میدان نفتی یادآوران با ظرفیت تولید روزانه ۲۰٬۰۰۰ بشکه تا یک ماه آینده آغاز شود.
در میدان آزادگان شمالی و جنوبی هم دو پیمانکار چینی عملیات اجرایی را آغاز کرده‌اند و در شرایط فعلی فقط ۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت از نیمه‌جنوبی میدان نفتی آزادگان برداشت می‌شود.
وضعیت توسعه میادین کوچک مشترک نفتی ایران- عراق
اگرچه عراق و ایران هیچ‌کدام تمایل به اعلام آمار دقیقی از ذخایر و تولید خود از میدان‌های مشترک ندارند ولی براساس آمارهای سازمان‌های بی‌طرف بین‌المللی، ذخیره میدان نفت‌خانه ۳۰۵٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت است که برنامه تولید روزانه ۱۰٬۰۰۰ بشکه نفت از این میدان پیش‌بینی شده است.
ذخیره نفت‌خام درجای میدان فکه (جبل فوقی یا پایدار غرب) ۶۵ / ۷ میلیارد بشکه بوده که یک میلیارد بشکه آن قابل استحصال اعلام شده است؛ میدان ابوغریب ۸۵ / ۱۱ میلیارد بشکه نفت درجا دارد که توسعه آن به به کنسرسیومی از شرکت‌های سینوپک و سینوکوم چین واگذار شده و قرار است تا سال ۲۰۱۷ میلادی تولید این میدان به ۴۵۰ هزر بشکه در روز برسد.
ذخایر درجای میدان بدرا (آذر) ۶۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه اعلام شده که یکصد میلیون بشکه آن قابل برداشت شناسایی شده است. در این میدان هدف عراق تولید روزانه ۳۰٬۰۰۰ بشکه است که برای توسعه آن با شرکت‌های گازپروم روسیه، پتروناس مالزی و TPA ترکیه قرارداد امضا شده است.
البته ایران نیز مذاکرات توسعه میدان آذر، مشترک با بدرا را از مدت‌ها قبل آغاز کرده که پس از تعلل شرکت‌های روسی در توسعه این، قرار شد سازندگان و پیمانکاران ایرانی با سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری این میدان مشترک را توسعه دهند.
رستم قاسمی، وزیر نفت در آخرین اظهارنظر رسمی خود از تعیین‌تکلیف قراردادی و آغاز عملیات اجرایی طرح توسعه میادین مشترک نفتی با عراق حداکثر تا اواسط آذرماه امسال خبر داده است. در مجموع در شرایط فعلی عملیات اجرایی توسعه میادین کوچک مشترک با عراق همچون آذر، دهلران، پایدار غرب و نفت شهر به کنسرسیومی متشکل از پیمانکاران داخلی امضا شده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این میادین با وجود مشترک بودن اما از ذخایر قابل توجه و عظیم نفت خام برخوردار نیستند و حتی در صورت عقب‌ماندگی ایران در توسعه این میادین روزانه بین ۳۰ تا ۵۰٬۰۰۰ بشکه عدم‌النفع برای اقتصاد ملی به همراه دارد.
توسعه میادین مستقل نفتی برای حفظ جایگاه در اوپک
گزارش موسسات بین‌المللی بی‌طرف نشان می‌دهد تا پایان سال گذشته میلادی ایران با توسعه ۵ میدان به‌طور متوسط روزانه ۱۱۵٬۰۰۰ بشکه و عراق حدود ۱۷۳٬۰۰۰ بشکه نفت از میادین مشترک برداشت کرده‌اند.
با توسعه ۸ میدان نفتی در طرف ایران پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۳۹۴ ظرفیت تولید از این میادین به ۵۲۶۰۰۰ بشکه در روز افزایش یابد.
از سویی عراق با مشارکت شرکت‌های خارجی قصد تولید حدود ۲/۲ میلیون بشکه نفت خام از میادین مشترک با ایران را دارد که در صورت تحقق این هدف برداشت نفت عراق از میادین مشترک بیش از ۴ برابر ایران خواهد بود.
در حال حاضر برای توسعه کامل دو میدان مشترک آزادگان جنوبی و یادآوران در طرف ایران ظرفیت تولید روزانه کمتر از ۹۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت تا ۱۰ سال آینده تدوین شده است اما عراق از این ۲ میدان تا سال ۲۰۱۷ میلادی حدود دو میلیون بشکه در روز برداشت خواهد کرد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند: با توجه به توان محدود منابع مالی و پیمانکاری ایران به دلیل تحریم‌های غیرقانونی برخی از کشورهای سلطه‌گر شرکت ملی نفت ایران باید تمام ظرفیت خود را برای توسعه میادین آزادگان جنوبی و یادآوران متمرکز کند.
برخلاف اعتقاد کارشناسان در شرایط فعلی مجموعه شرکت‌های تابع شرکت ملی نفت با استدلال حفظ جایگاه ایران در اوپک اقدام به برگزاری مناقصه و توسعه میادین مستقل نفتی کرده‌اند که حتی در صورت عدم توسعه این میادین تا قرن‌های آینده هم پتانسیل تولید نفت را دارند.
بر این اساس امسال فقط در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران تولید نفت از میادین مستقلی همچون خشت، سروستان سعادت‌آباد آغاز می‌شود ضمن آنکه برنامه‌ریزی برای برگزاری مناقصات توسعه میادین مستقل دیگری همچون سمند، سورو، طوس، کبیرکوه، کوهمند، البرز، شاخه، ویزنهار و عسلویه شرقی و تنگ‌بیجار در دستور کار قرار گرفته است.
با توجه به اینکه تفاوت میزان برداشت از میادین مشترک منجر به مهاجرت و عدم‌النفع‌های غیر قابل جبرانی خواهد شد جا دارد مسوولان شرکت ملی نفت ایران به جای توسعه میادین مستقل برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای توسعه میادین مشترک نفتی را اجرایی کنند.
شایان ذکر است در حال حاضر ایران و عراق در خط مرزی و مشترک خود دارای ۸ میدان نفتی مشترک هستند که ذخایر قابل برداشت این میادین حدود ۱۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه برآورد می‌شود به طوری که ۹ درصد از ذخایر نفت خام ایران در مخازن مشترک با عراق قرار گرفته است.
آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که تاکنون شرکت ملی نفت ایران بیش از ۲۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت از میادین مشترک با عراق در یکصد سال گذشته برداشت کرده است و در حال حاضر هم به‌طور متوسط روزانه ۱۱۵٬۰۰۰ بشکه نفت از این میادین برداشت انجام می‌شود.
هم‌اکنون ۸ میدان دهلران (ابوغریب شمالی)، نفت شهر (نفت خانه)، پایدارغرب (جبل فوقی)، آذر (بدری)، آزادگان (مجنون)، یادآوران (نهر عمر)، آبان یا دهلران (ابوغریب جنوبی) و اروند (طرف عراقی بی‌نام) بین ایران و عراق مشترک است.
عماد حسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» اظهار کرد: براساس برنامه‌های وزیر نفت که هفته گذشته به کمیسیون انرژی ارایه شد، این افزایش تولید ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه‌ای تا پایان برنامه پنجم منتفی است. این در حالی است که براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در کشور رقیب و برگزاری دو دور مناقصه و امضای حدود ۴۰ قرارداد با شرکت‌های خارجی، تولید نزدیک به ۸ تا ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت در روز هدف‌گذاری شده است که در صورت تحقق این هدف پایه‌های ایران در اوپک متزلزل‌تر خواهد شد.
حسینی افزایش ظرفیت تولید نفت به ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه را منتفی دانست و گفت با توجه به ارایه برنامه‌های وزیر نفت به کمیسیون انرژی در هفته گذشته در حال حاضر هدف وزارت نفت تثبیت تولید کنونی است و در شرایط کنونی تحقق این هدف برای وزارت نفت کار بزرگی است.
سخنگوی کمیسیون انرژی افزود: با توجه به برنامه‌ریزی‌های وزارت نفت تا پایان برنامه پنجم توسعه افزایش تولید از میادین مختلف کمتر از ۳۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ بشکه خواهد بود.
نماینده قروه با اشاره به حضور شرکت‌های چندملیتی در پروژه‌های نفت عراق اظهار کرد: کشور عراق به شدت در حال افزایش تولید از میادین مشترک است و با توجه به ماهیت میادین مشترک و شیب مخازن به سوی عراق این افزایش برداشت از سوی این کشور شدت بیشتری پیدا کرده است.
وی افزود: در حال حاضر ایران با عراق و قطر همسایه نیست بلکه رقیب ایران در پروژه‌های نفتی کشورهای آمریکا، انگلیس و فرانسه هستند که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته با شدت چندین برابری از نفت ایران در میادین مشترک بهره‌برداری می‌کنند و تاکنون ضررهای هنگفتی به کشور وارد شده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی با اشاره به کوتاهی مسوولان در پیشی‌گرفتن از عراق در میادین مشترک اظهار کرد: ایران در سال‌های گذشته فرصت‌سوزی کرد و زمانی که عراق درگیر مسایل داخلی بود با وجود برنامه‌ریزی‌های سالیان گذشته در مجلس اما متاسفانه وزارت نفت نتوانست در میادین مشترک با برنامه‌ها پیش برود و آنچه در حال حاضر در میادین اتفاق می‌افتد به هیچ‌وجه با برنامه‌ها همخوانی ندارد.
به گفته سخنگوی کمیسیون انرژی، در حال حاضر آنچه صنعت نفت را آزار می‌دهد عدم ثبات مدیریتی است.
وی با اشاره به سوءمدیریت در صنعت نفت در سالیان گذشته اظهار کرد: ۱۱ وزیر طی ۸ سال برای صنعت نفت سیاست‌گذاری کردند و متاسفانه در میادینی که می‌توانستیم از توان متخصصان داخلی استفاده کنیم پروژه‌ها را به پیمانکاران خارجی واگذار کردیم و در پروژه‌هایی که به تکنولوژی‌های پیشرفته نیاز داشتیم با حذف پیمانکاران خارجی پروژه‌ها را به شرکت‌های داخلی واگذار کردیم. وی این چندگانگی را ناشی از عدم مدیریت یکپارچه در صنعت نفت عنوان کرد و گفت: با چنین مدیریتی اهداف پیش‌بینی شده برای صنعت نفت محقق نخواهد شد.
پروژه‌های صنعت نفت و گاز دستوری انجام نمی‌شود
این عضو کمیسیون انرژی با اشاره به اولتیاتوم وزیر نفت به پیمانکاران پارس‌جنوبی اظهار کرد: پروژه‌های صنعت نفت و گاز دستوری انجام نمی‌شود.
وی افزود: این دستور همانند برنامه دستوری وزارت نفت در پارس‌جنوبی است در حالی که ۱۶ ماه از وعده ۳۵ ماهه توسعه فازهای پارس‌جنوبی می‌گذرد اما تاکنون پیشرفت فیزیکی این فازها به ۴۰ درصد رسیده است.
عماد حسینی تصریح کرد: آنچه در میادین مشترک باید در نظر گرفته شود مدیریت بهینه و استفاده از نیروهایی متخصص در عرصه‌های کلان این صنعت است که در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد و افراد غیرمتخصص این پروژه‌ها را مدیریت می‌کنند.
تزلزل جایگاه ایران در اوپک
براساس این گزارش، در شرایط فعلی ایران و عراق به ترتیب با تولید روزانه نزدیک به ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه و ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت جزو کشورهای بزرگ صادرکننده طلای سیاه در خاورمیانه هستند اما با توجه به بسیج شرکت‌های بین‌المللی درعراق و برنامه‌ریزی‌های این کشور برای افزایش تولید نفت و گاز، در آینده نزدیک عراق نه‌تنها رقیب جدی ایران در زمینه صادرات نفت در منطقه خواهد بود بلکه جایگاه ایران در اوپک را نیز متزلزل خواهد کرد.
از سوی دیگر ایران به دلیل کمبود منابع مالی و خلف وعده پیمانکارانش در میادین مشترک با عراق در حال حاضر تنها به بخشی از برنامه‌هایش در میادین نفتی دست یافته و با وجود تلاش‌های وزیر نفت در جذب منابع مالی و توسعه و تولید زود هنگام از میادین مشترک اما با توجه به همکاری عراق با شرکت‌های چند ملیتی، این کشور در رقابت با ایران چندین گام جلوتر است.
هدف‌گذاری‌های عراق در تولید نفت
براساس گزارش مهر، عراق با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی برنامه گسترده‌ای برای توسعه ۳ میدان مشترک و عظیم نفتی خود با ایران تدوین کرده است. به طوری که هم‌اکنون قرارداد طرح توسعه میدان مجنون (آزادگان جنوبی) به شرکت‌های شل و پتروناس مالزی امضا شده است و برخی از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی همچون‌هالیبرتون به عنوان شرکت‌های فرعی در این پروژه مشارکت دارند.
میدان مجنون با ۶۵٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت درجا با میدان آزادگان ایران مشترک است؛ مطالعات حاکی از آن است که ۶.۱۲ میلیارد بشکه آن قابل برداشت است و هم‌اکنون عراق هم حدود ۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت در روز از آن تولید دارند.
عراق برای توسعه نیمه میدان عظیم نفتی آزادگان ۳ فاز در نظر گرفته که در فاز اول تولید ۱۷۵٬۰۰۰ بشکه در روز، فاز دوم ۳۶۰٬۰۰۰ بشکه در روز و فاز سوم افزایش آن به ۱.۸ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۱۷ میلادی را هدف‌گذاری کرده این در حالی است که هدف‌گذاری ایران برای تولید نهایی از این میدان ۶۰۰٬۰۰۰ بشکه در روز است.
میدان نهر عمر با ۲۹٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت درجا، قابلیت برداشت ۶٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت را دارد به‌منظور توسعه این میدان عراق مذاکرات را با شرکت توتال فرانسه آغاز شده و هدف از تولید نهایی آن، برداشت ۴۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت‌خام در روز است.
میدان مشترک نفتی ابوغریب (مشترک با دهلران) هم یکی از میادین مشترک نفتی عراق با ایران بوده که قرارداد این میدان به کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های ساینوپک و سینوکم چین واگذار شده است و عراق قصد تولید روزانه ۴۰۰ تا ۴۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت از این میدان مرزی را دارد.
شرکت‌های بزرگ چندملیتی با امضای قراردادهای چند میلیارد‌دلاری توسعه میادین مشترک ایران در طرف عراق را آغاز کرده‌اند که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۷ برداشت نفت عراق از میادین مشترک با ایران تا ۴ برابر افزایش یابد.
هدف‌گذاری تولید نفت در ایران
این در حالی است که ایران براساس برنامه چهارم توسعه، شرکت ملی نفت ایران قرارداد طرح توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی و یادآوران را به شرکت‌های چینی واگذار کرده است و ایران قصد دارد با توسعه این ۳ میدان مرزی به ترتیب روزانه ۶۰۰٬۰۰۰ بشکه، ۷۵٬۰۰۰ بشکه و ۱۸۵٬۰۰۰ بشکه تا سال ۱۳۹۴ به ظرفیت تولید نفت خام خود اضافه کند.
برای توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی و یادآوران به چندین میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که پیش‌بینی می‌شود تولید زودهنگام نفت از میدان نفتی یادآوران با ظرفیت تولید روزانه ۲۰٬۰۰۰ بشکه تا یک ماه آینده آغاز شود.
در میدان آزادگان شمالی و جنوبی هم دو پیمانکار چینی عملیات اجرایی را آغاز کرده‌اند و در شرایط فعلی فقط ۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت از نیمه‌جنوبی میدان نفتی آزادگان برداشت می‌شود.
وضعیت توسعه میادین کوچک مشترک نفتی ایران- عراق
اگرچه عراق و ایران هیچ‌کدام تمایل به اعلام آمار دقیقی از ذخایر و تولید خود از میدان‌های مشترک ندارند ولی براساس آمارهای سازمان‌های بی‌طرف بین‌المللی، ذخیره میدان نفت‌خانه ۳۰۵٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت است که برنامه تولید روزانه ۱۰٬۰۰۰ بشکه نفت از این میدان پیش‌بینی شده است.
ذخیره نفت‌خام درجای میدان فکه (جبل فوقی یا پایدار غرب) ۶۵ / ۷ میلیارد بشکه بوده که یک میلیارد بشکه آن قابل استحصال اعلام شده است؛ میدان ابوغریب ۸۵ / ۱۱ میلیارد بشکه نفت درجا دارد که توسعه آن به به کنسرسیومی از شرکت‌های سینوپک و سینوکوم چین واگذار شده و قرار است تا سال ۲۰۱۷ میلادی تولید این میدان به ۴۵۰ هزر بشکه در روز برسد.
ذخایر درجای میدان بدرا (آذر) ۶۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه اعلام شده که یکصد میلیون بشکه آن قابل برداشت شناسایی شده است. در این میدان هدف عراق تولید روزانه ۳۰٬۰۰۰ بشکه است که برای توسعه آن با شرکت‌های گازپروم روسیه، پتروناس مالزی و TPA ترکیه قرارداد امضا شده است.
البته ایران نیز مذاکرات توسعه میدان آذر، مشترک با بدرا را از مدت‌ها قبل آغاز کرده که پس از تعلل شرکت‌های روسی در توسعه این، قرار شد سازندگان و پیمانکاران ایرانی با سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری این میدان مشترک را توسعه دهند.
رستم قاسمی، وزیر نفت در آخرین اظهارنظر رسمی خود از تعیین‌تکلیف قراردادی و آغاز عملیات اجرایی طرح توسعه میادین مشترک نفتی با عراق حداکثر تا اواسط آذرماه امسال خبر داده است. در مجموع در شرایط فعلی عملیات اجرایی توسعه میادین کوچک مشترک با عراق همچون آذر، دهلران، پایدار غرب و نفت شهر به کنسرسیومی متشکل از پیمانکاران داخلی امضا شده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این میادین با وجود مشترک بودن اما از ذخایر قابل توجه و عظیم نفت خام برخوردار نیستند و حتی در صورت عقب‌ماندگی ایران در توسعه این میادین روزانه بین ۳۰ تا ۵۰٬۰۰۰ بشکه عدم‌النفع برای اقتصاد ملی به همراه دارد.
توسعه میادین مستقل نفتی برای حفظ جایگاه در اوپک
گزارش موسسات بین‌المللی بی‌طرف نشان می‌دهد تا پایان سال گذشته میلادی ایران با توسعه ۵ میدان به‌طور متوسط روزانه ۱۱۵٬۰۰۰ بشکه و عراق حدود ۱۷۳٬۰۰۰ بشکه نفت از میادین مشترک برداشت کرده‌اند.
با توسعه ۸ میدان نفتی در طرف ایران پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۳۹۴ ظرفیت تولید از این میادین به ۵۲۶۰۰۰ بشکه در روز افزایش یابد.
از سویی عراق با مشارکت شرکت‌های خارجی قصد تولید حدود ۲/۲ میلیون بشکه نفت خام از میادین مشترک با ایران را دارد که در صورت تحقق این هدف برداشت نفت عراق از میادین مشترک بیش از ۴ برابر ایران خواهد بود.
در حال حاضر برای توسعه کامل دو میدان مشترک آزادگان جنوبی و یادآوران در طرف ایران ظرفیت تولید روزانه کمتر از ۹۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت تا ۱۰ سال آینده تدوین شده است اما عراق از این ۲ میدان تا سال ۲۰۱۷ میلادی حدود دو میلیون بشکه در روز برداشت خواهد کرد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند: با توجه به توان محدود منابع مالی و پیمانکاری ایران به دلیل تحریم‌های غیرقانونی برخی از کشورهای سلطه‌گر شرکت ملی نفت ایران باید تمام ظرفیت خود را برای توسعه میادین آزادگان جنوبی و یادآوران متمرکز کند.
برخلاف اعتقاد کارشناسان در شرایط فعلی مجموعه شرکت‌های تابع شرکت ملی نفت با استدلال حفظ جایگاه ایران در اوپک اقدام به برگزاری مناقصه و توسعه میادین مستقل نفتی کرده‌اند که حتی در صورت عدم توسعه این میادین تا قرن‌های آینده هم پتانسیل تولید نفت را دارند.
بر این اساس امسال فقط در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران تولید نفت از میادین مستقلی همچون خشت، سروستان سعادت‌آباد آغاز می‌شود ضمن آنکه برنامه‌ریزی برای برگزاری مناقصات توسعه میادین مستقل دیگری همچون سمند، سورو، طوس، کبیرکوه، کوهمند، البرز، شاخه، ویزنهار و عسلویه شرقی و تنگ‌بیجار در دستور کار قرار گرفته است.
با توجه به اینکه تفاوت میزان برداشت از میادین مشترک منجر به مهاجرت و عدم‌النفع‌های غیر قابل جبرانی خواهد شد جا دارد مسوولان شرکت ملی نفت ایران به جای توسعه میادین مستقل برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای توسعه میادین مشترک نفتی را اجرایی کنند.
شایان ذکر است در حال حاضر ایران و عراق در خط مرزی و مشترک خود دارای ۸ میدان نفتی مشترک هستند که ذخایر قابل برداشت این میادین حدود ۱۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه برآورد می‌شود به طوری که ۹ درصد از ذخایر نفت خام ایران در مخازن مشترک با عراق قرار گرفته است.
آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که تاکنون شرکت ملی نفت ایران بیش از ۲۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت از میادین مشترک با عراق در یکصد سال گذشته برداشت کرده است و در حال حاضر هم به‌طور متوسط روزانه ۱۱۵٬۰۰۰ بشکه نفت از این میادین برداشت انجام می‌شود.
هم‌اکنون ۸ میدان دهلران (ابوغریب شمالی)، نفت شهر (نفت خانه)، پایدارغرب (جبل فوقی)، آذر (بدری)، آزادگان (مجنون)، یادآوران (نهر عمر)، آبان یا دهلران (ابوغریب جنوبی) و اروند (طرف عراقی بی‌نام) بین ایران و عراق مشترک است.
