سال 1391 در شرایطی آغاز می شود که دولت جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار در 33 سال گذشته با تحریم بین المللی صادرات نفت خود مواجه شده است. فروش و صادرات نفت، تامین کننده بخش عمده درآمد دولت ایران در یک قرن گذشته بوده و در صورت اختلال در این روند، آسیب های جبران ناپذیری به اقتصاد کشور وارد خواهد شد.
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که یازده کشور جهان، خرید نفت خام ایران را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داده اند.
او این کشورها را بلژیک، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، ژاپن، هلند، لهستان، اسپانیا و بریتانیا اعلام کرد.
یازده کشور فوق تقریبا 30 درصد از نفت خام صادراتی ایران را خریداری می کنند.
آفریقای جنوبی هم اعلام کرده که تحت فشارهای آمریکا، واردات نفت خام از ایران را تقریبا به طور کامل متوقف کرده و مالزی از کشورهای مسلمان که روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی دارد هم گفته که تا هفته های آینده، خرید نفت از ایران را متوقف می کند.
از سوی دیگر خبرگزاری رویترز روز جمعه به نقل از یک شرکت مشاوره نفتی در سوئیس و نیز یک شرکت بزرگ نفتی گزارشی منتشر کرد که حاکی از کاهش چشمگیر صادرات نفت ایران در ماه جاری میلادی بود.
برپایه این گزارش، در ماه مارس، از صادرات نفت خام ایران ۳۰۰ هزار بشکه در روز (۱۴ درصد) کاسته شده است.
وزیر نفت جمهوری اسلامی اما کاهش صادرات نفتی ایران را رد می کند.
سازمان بین المللی انرژی هم پیش بینی کرده صادرات نفت ایران تا اواسط ۲۰۱۲ روزانه هشتصد هزار بشکه کاهش خواهد یافت که معادل افتی ۴۰ درصدی خواهد بود.
این درحالی است که میزان جهانی تقاضا برای نفت امسال به میزان ۸۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
اتحادیه اروپا که ۲۷ عضو دارد روز ۲۳ ژانویه ممنوعیت خریداری، انتقال، تامین مالی و بیمه نفت ایران را تصویب کرد. اما قراردادهایی که از قبل امضا شده بود تا اول ژوئیه به قوت خود باقی خواهد بود.
سازمان بین المللی انرژی می گوید که تقریبا کلیه خریداران نفت ایران به دلیل تحریم ها از واردات خود از ایران خواهند کاست.
این نهاد همچنین گفته است که نفت صادراتی ایران در فاصله ماه های نوامبر تا فوریه از دو میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه به کمتر از دو میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
صادرات روزانه نفت ایران در ماه گذشته حدود ۳۰۰ هزار بشکه کاهش یافته و به یک میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه رسیده است.
افزایش قیمت ها
انتشار خبر کاهش صادرات نفت خام ایران در روز جمعه، ۲۳ مارس، جهش ناگهانی قیمت‌های نفت را به دنبال داشت و بهای هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال تا ۱۲۷ دلار افزایش یافت.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سه ماه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی، قیمت نفت خام برنت دریای شمال نزدیک به ۱۵ درصد افزایش یافته است.
با این حال، تحلیلگران گفته‌اند که افزایش قیمت‌های نفت به تدریج و با تداوم تدریجی کاهش صادرات نفت ایران، تعدیل خواهد شد.
به دنبال تصویب تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا و دولت آمریکا علیه ایران، گفته شد که حذف احتمالی نفت ایران از بازار جهانی، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش شدید قیمت‌های جهانی نفت شود.
چین، هند، ژاپن و کره جنوبی که چهار غول اقتصاد جهان هستند، خریداران اصلی نفت خام ایران در آسیا هستند اما بر اساس گزارش‌ها، هر چهار کشور میزان واردات نفت خود از ایران را کم کرده‌اند.
گفته شده است که ژاپن بین ۱۵ تا ۲۲ درصد از واردات نفت از ایران را در شش ماه دوم سال ۲۰۱۱ میلادی کاهش داده و کره جنوبی میزان واردات نفت از این کشور را در ماه‌های ژانویه و فوریه، تا ۱۵ درصد کم کرده است.
در واکنش به افزایش تحریم ها و فشارهای بین المللی بر صنعت نفت و انرژی ایران، آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در نخستین سخنرانی خود در سال 1391 با اشاره به تنش با جامعه جهانی بر سر برنامه هسته ای، گفت که مشکل اصلی غرب با ایران به منابع نفت و گاز این کشور مربوط می شود.
به گفته او، کشورهای غربی از نظر منابع انرژی دچار مشکل هستند و منابع نفت و گاز آنها در سال های آینده پایان خواهد گرفت در حالی که ایران از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز در صدر کشورهای جهان قرار دارد.
آیت الله خامنه ای گفت: "مسئله، مسئله هسته ای یا حقوق بشر نیست. مسئله جمهوری اسلامی است که مثل شیر در مقابل اینها ایستاده است".
او در عین حال به کشورهای غربی توصیه کرد که به جای تقابل با مردم ایران، "محترمانه" با آنها رفتار کنند.
در انتظار مذاکرات هسته ای
در نزدیک به دو ماه گذشته فشار آمریکا بر دیگر کشورها برای پرهیز از نفت خام ایران افزایش یافته و هر روز یک مشتری انصراف خود را از خرید نفت ایران اعلام می‌کند.
با وجود تمام این محدودیت ها، مقام های دولتی ایران می گویند که مشکلی وجود ندارد و مشتری برای نفت کشور زیاد است.
این در حالی است که در چارچوب تحریم‌های آمریکا علیه ایران که از ۲۸ ژوئن اجرایی خواهند شد، هر شرکت یا کشوری که به واردات کالا از ایران اقدام کند، مشمول مجازات های مصوب دولت آمریکا خواهد شد.
تحریم‌های آمریکا مبادلات مالی با شبکه بانکی ایران از جمله بانک مرکزی این کشور را نیز شامل می‌شود و با اجرایی شدن آن، کشورهای خریدار نفت در واریز کردن پول نفت به حساب بانک مرکزی ایران با مشکل روبه‌رو خواهند شد.
اعمال محدودیت در تبادلات مالی با بانک مرکزی ایران از مفاد تحریم‌های مصوب اتحادیه اروپا در ژانویه گذشته نیز بود.
در همین چارچوب، اتحادیه جهانی انتقالات بین بانکی (سوئیفت) در آخرین روزهای سال 90 (۲۷ اسفند)، اعلام کرد که ارائه خدمات به بانک‌های ایرانی تحت تحریم اتحادیه اروپا را متوقف کرده است.
گفته می‌شود که تقریبا تمام بانک‌های دنیا برای معاملات خود از خدمات این اتحادیه استفاده می‌کنند و با اعمال این محدودیت، ارتباط بانک های تحریم شده ایرانی با شبکه نقل و انتقالات مالی جهان قطع می شود.
آمریکا، اتحادیه اروپا، متحدان آنها و به خصوص اسرائیل امیدوار هستند دیپلماسی به همراه افزایش فشار بر جمهوری اسلامی بتواند این کشور را وادار کند که به الزامات بین المللی خود پایبند باشد.
ایران قرار است به زودی در مورد برنامه اتمی خود با نمایندگان گروه ۱+۵، شامل پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، مذاکره کند.
شورای امنیت تا کنون با صدور چند قطعنامه از ایران خواسته است تمام فعالیت های مرتبط با غنی سازی اورانیوم را متوقف کند.
کشورهای غربی و اسرائیل ایران را متهم می کنند که به دنبال دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی است.
این در حالی است که آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی نوروزی خود برای چندمین بار تأکید کرد که کشورش نه سلاح اتمی ساخته است و نه قصد ساختن آن را دارد.
