«جشنواره فیلم فجر» امسال خالی از حاشیه نبود. تنها در عرض ۲۴ ساعت بعد از اعلام نامزدهای این جشنواره، بسیاری به ناداوری آن اعتراض کردند و سه کاندیدا با نوشتن نامههای اعتراضی، از داوری نهایی انصراف دادند؛ «منیر قیدی»، کارگردان «ویلاییها» که در بخش بهترین فیلم نامه کاندیدا بود، «مسعود سلامی»، مدیر فیلم برداری که برای فیلم «گشت ۲» کاندیدا بود و «محسن نصرالهی» که برای طراحی صحنه«بدون تاریخ، بدون امضا» کاندیدا شده بود.
رکورددار حاشیه های امسال اما فیلم «ماجرای نیمروز»، به کارگردانی «محمدحسین مهدویان» است؛ کارگردان جوانی که نامش با فیلم «ایستاده در غبار» (روایت زندگی «احمد متوسلیان»، فرمانده لشکر ۲۷ «محمد رسولالله» در جنگ هشت ساله ایران و عراق) مورد توجه قرار گرفت.
او این بار هم سراغ یک روایت تاریخی رفته است؛ روایتی که یک طرف آن «سازمان مجاهدین خلق» است و سوی دیگر آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. او تنها راوی یک نیمروز است و درگیری بین اعضای مجاهدین و نیروهای سپاه پاسداران را روایت میکند.
تهیه کننده این فیلم، «سیدمحمود رضوی» است. او ریسک پذیر است و بارها با کارگردانهای جوان کار کرده است. رضوی «خانهای در خیابان چهل و یکم»، اولین فیلم «حمیدرضا قربانی» را تهیه کرده که در حال اکران است، یکی از سرمایهگذاران فیلم «درباره الی» به کارگردانی «اصغر فرهادی» بوده است و سال گذشته تهیه کننده فیلم «سیانور» به کارگردانی «بهروز شعیبی» بود.
سیانور به زندگی «مجید شریف واقفی»، یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق که بعدها با دیگر اعضای این سازمان دچار اختلاف نظر شد، پرداخته است. او این بار هم سراغ مجاهدین خلق رفته است. به گفته خودش در برنامه سینمایی «هفت ایده»، پرداخت به این موضوع در «مرکز اسناد ملی» به ذهنش رسیده است.
حاشیههای این فیلم البته از همان روزهای ساخت به گوش میرسید. گفته میشد این فیلم، سفارشی سپاه پاسداران است؛ شائبهای که البته با تبلیغ سایتهای وابسته و نزدیک به سپاه پاسداران قوت گرفت. «حمیدرضا مقدم فر»، مشاور فرهنگی و رسانهای فرمانده کل سپاه درباره ماجرای نیمروز به خبرگزاری «فارس» گفته بود: «حضرت آقا بحث “نفوذ” را مطرح کردهاند. ما از اول انقلاب درگیر این موضوع بودیم اما تا الان چند فیلم درباره عناصر نفوذی ساخته شده است؟! در همین فیلمِ “ماجرای نیمروز” یک اشاره کوچک به «مسعود کشمیری» دارد و عبور میکند. دهها موضوع درباره نفوذ وجود دارد؛ مثلاً فرمانده نیروی دریایی ارتش (ناخدا افضلی) را داشتیم که نفوذی حزب توده بود و اعدام شد. نفوذیهای متعددی در سیستم داشتیم که برخی خرابکاری و برخی کارهای امنیتی و… کردند. باید اینها را در قالب فیلم نشان دهیم.»
تلویزیون هم در تنها برنامه سینمایی خود به حمایت تمام قد از فیلم پرداخت. شب گذشته، «بهروز افخمی»، کارگردان و مجری برنامه سینمایی «هفت» که سوابق اصلاح طلبانه دارد و از طرفداران سرسخت این فیلم است، اتهام عجیبی علیه داوران جشنواره فجر مطرح کرد. او گفت داوران به خاطر دو تابعیتی بودن و زندگی در خارج از ایران به این فیلم که علیه مجاهدین خلق است، رای نمیدهند: «وقتی داور جشنواره فیلم فجر تابعیت دوگانه دارد، چه گونه میتواند به فیلمی علیه منافقین رای بدهد؟ آنها دارند آن جا زندگی میکنند و میترسند. نکته ترسناکی است که پنج تا از داورها تابعیت دوگانه دارند؛ یکی امریکا و چهار تا کانادا. حالا اینها چه طور میتوانند به فیلمی که به وضوح، بهترین فیلم جشنواره است، رای بدهند.»
ادعای افخمی توسط مسوولان وزارت ارشاد رد شده است.
در حاشیه دیگری، سردبیر هفتهنامه «چلچراغ» با انتشار تصویری از جلد این هفتهنامه، با عکسی از فیلم «ماجرای نیمروز» در اینستاگرامش، از استعفایش از سمت سردبیری خبر داد: «نتوانستم منطق مخالف برخی مدیران اصلاح طلب را با جلد شدن این فیلم درک کنم و در نهایت تصمیم به استعفا از سردبیری مجله محبوبم گرفتم. شاید ماجرای ترس داوران دو تابعیتی از جایزه دادن به این فیلم در بدنه مطبوعات هم رخنه کرده است؛ ترسی که ریشه در تابعیت دوگانه افرادی دارد که نمیخواهند با توجه نشان دادن به فیلمی ضد منافقین در خارج از مرزها دچار مشکل شوند.» این ادعای او در حالی مطرح شده که هفته نامه چلچراغ با همان عکس منتشر شده است.
دامنه اتهامات اما از جشنواره و رسانه ها فراتر رفت و به دولت حسن روحانی رسید. روزنامه «جوان»، وابسته به سپاه در شماره دیروز خود گزارشی را به موضوع دو تابعیتیهای جشنواره و ترس آنها از حمایت این فیلم اختصاص داد. در بخشی از این گزارش که با تیتر «آخرین جشنواره فیلم دولت یازدهم از منافقین ترسید» منتشر شد، به دو تابعیتی بودن «محمد حیدری»، دبیر جشنواره فجر اشاره کرده است: «دوتابعیتی بودن محمد حیدری، دبیر جشنواره فیلم فجر و رییس موزه سینما بر کسی پوشیده نیست. البته برخی معتقدند حیدری دوتابعیتی نیست و فقط خانوادهاش در امریکا زندگی میکند و تنها اقامت امریکا دارد. ولی حتی اقامت مدیری در سطح حیدری هم تقریباً در نتیجه موضوع توفیر زیادی ندارد. او برای دیدن خانواده هم که شده، به امریکا سفر خواهد کرد و در آن جا اقامت خواهد داشت. پس بدیهی است که ترجیح بدهد خود را با دردسرهایی که سازمان منافقین برایش ایجاد خواهند کرد، درگیر نکند.»
در نوبتهای مختلف اکران این فیلم در سینماهای جشنواره، سیاسیون زیادی به تماشای این روایت تاریخی نشستند؛ از وزیر بهداشت و «مصطفی پور محمدی» وزیر کشور که خودش یکی از اعضای تصمیمگیری اعدامهای سال ۶۷ در رابطه با سازمان مجاهدین خلق بود تا «صادق زیباکلام» استاد منتقد دانشگاه، «محمدباقر قالیباف» شهردار تهران و «حمید رسایی».
رسایی، مدیر مسوول هفته نامه «۹دی» و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در تلگرامش نوشته است: «ماجرای نیمروز را دیدم؛ فیلمی خوشساخت درباره رفتار منافقین در دهه ۶۰ است. جای دادگاه ویژه روحانیت بودم، احمد منتظری را مجبور به دیدن این فیلم میکردم.»
اشاره او به انتشار فایل صوتی جلسه آیت الله «حسینعلی منتظری»، قائم مقام روح الله خمینی با هیات تصمیمگیری در باره اعدامهای ۶۷ است.
صادق زیباکلام اما معتقد است فیلم به هیچ وجه بی طرفانه و منصفانه ساخته نشده است: «به نظر من این فیلم یک فیلم حکومتی بود که یکی از نهادهای وابسته به حکومت این را ساخته بود که بگوید مجاهدین آدمهایی بودند که مثل آب خوردن آدم میکشتند اما کسانی که با آنها مبارزه میکردند، عواطف انسانی داشتند. در برابر ترورها و بمبگذاریهایی که آنها کردند، ما هم مثل شمر اعدام کردیم توی زندان اوین و بعد هم که اعدام های سال ۶۷ به وجود آمد؛ یعنی جنگی بود که دو طرف بودند. نمیتوانیم بگوییم این طرف سپید بود، فرشته بود و آن طرف سیاه و اهریمن.»
حاشیه های ماجرای نیمروز چند روزی است که به ادامه دارد؛ نه تنها درباره برنده شدن یا نشدنش، درباره محتوای فیلم، از جمله شباهت یکی از کاراکترها به «سعید امامی»؛ چهره ای که گفته می شد عامل اصلی قتل های زنجیره ای سال ۷۸ است. برنده شدن یا نشدن این فیلم، تازه اول گفت وگو و بحث درباره آن است. ماجرای نیمروز از جمله فیلم هایی است که می تواند سینمای ایران را وارد دوران پرگفت وگویی کند؛ گفت وگوهایی اغلب یک طرفه.
از: ایران وایر