اگر مصرف آب کم نشود، تمدن کشور از بین می‌رود
بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط زیست کشور ما در حوزه آب است و تداوم روند موجود در کشور تا ۱۵ سال آینده از موجب از بین رفتن تاریخ چند هزار ساله ما خواهد شد. تهدید مساله آب برای کشور تهدید بود و نبود کشور و تهدید بود و نبود تمدن کشور است.
عیسی کلانتری در نخستین نشست خبری با اصحاب رسانه که روز دوشنبه ۱۳ شهریور در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد در مورد مسائل زیست‌محیطی در کشور اظهارنظر کرد.
بخش‌هایی از اظهارات کلانتری به نقل از «ایسنا»
* هر کشوری در حوزه محیط زیست یک اولویت کاری دارد. برای مثال چین آلودگی هوا را در اولویت اول خود قرار داده است. ممکن است در کشورهای دیگر پسماند و یا سایر مسائل محیط زیست در اولویت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط زیست کشور ما در حوزه آب است و تداوم روند موجود در کشور تا ۱۵ سال آینده از موجب از بین رفتن تاریخ چند هزار ساله ما خواهد شد.
* نباید مساله آب را قربانی سایر مسائل کنیم. نباید مساله مهم و اساسی آب را قربانی یوزپلنگ کنیم، اگرچه حفظ اینگونه اهمیت بسیاری دارد. تهدید مساله آب برای کشور تهدید بود و نبود کشور و تهدید بود و نبود تمدن کشور است. اگر مصرف آب در کشور کم نشود، تمدن هشت هزار ساله ایران نابود خواهد شد.
* اهمیت تراریخته در کنار آب بسیار جزیی است بنابراین نباید مسائل اصلی را قربانی مسائل فرعی کنیم.
* ۷۵ درصد آب‌های شیرین فسیلی را از دست داده‌ایم. مسائل محیط زیست در هر منطقه کشور با مناطق دیگر فرق دارد. در حال حاضر شمال کشور دچار مشکل پسماند است ولی در خارج از این منطقه پسماند اولویت چهارم و پنجم است. در شمال کشور آب شاید مساله آخر باشد ولی در بقیه استان‌ها آب اولویت شماره یک است.
* خوزستان از گرما و گرد و غبار رنج می‌برد اما در خراسان رضوی مشکلی اصلی آب است و در تهران به ویژه در فصل سرد سال اینورژن یا وارونگی دما – که باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود – مشکل اصلی تهران است. اگرچه ممکن است در تهران آب مشکل اول نباشد ولی آب، مشکل اول کشور است.
* یکی از چهار اصل توسعه پایدار حفظ حقوق نسل‌های آینده است. نسل آینده از ذخایر ژنتیک، حیات وحش، جنگل‌ها و… صاحب حق است. اگر سیاست توسعه متوازن را به‌درستی اجرا کنیم هیچ مشکلی در زمینه حفظ محیط زیست و توسعه نخواهیم داشت. در غیراینصورت یکی قربانی دیگری خواهد شد.
* سیاست سازمان حفاظت محیط زیست، توسعه پایدار و متوازن است. در این راستا سعی داریم با ایجاد برخی تغییرات تشکیلاتی کاری کنیم که محیط زیست مانع توسعه کشور به شمار نیاید. در حال حاضر ۴.۵ میلیون بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی داریم که دولت نمی‌تواند به این موارد بی‌توجه باشد بنابراین همه دستگاه‌ها و قوای مجریه، مقننه و قضاییه باید در راستای سیاست متوازن حرکت کنند.
* غیرت و تعصب خبرنگاران حوزه محیط زیست قابل تقدیر است. دوستداران واقعی محیط زیست همین خبرنگاران هستند که باید سازمان محیط زیست آنها را از لحاظ علمی تقویت کند. امیدواریم با ایجاد برخی تغییرات تشکیلاتی در سازمان جایگاه مهم‌تری برای خبرنگاران از لحاظ علمی و آسانی کار پیش‌بینی کنیم. باید تلاش کنیم محیط زیست را به کمک خبرنگاران داخل خانواده‌ها ببریم، چون مدیریت، محیط زیست با ۳۰۰ هزار محیط بان میسر نیست. بدون اینکه مردم جایگاه محیط زیست منطقه خود را درک کنند، حفاظت از حیات وحش و منابع ژنتیک امکان‌پذیر نخواهد بود.
* امکان نگهداری محیط زیست بدون آگاهی مردم وجود ندارد. مردم باید نسبت به حقوق شهروندی خود آگاهی داشته باشند، برای همین تاکید کرده‌ام که هیچ‌کس در سازمان حفاظت محیط زیست حق ندارد به خبرنگاران بی‌احترامی کند. خبرنگاران کمک حال این سازمان خواهند بود.
* طبق تفاهم‌ها ۱۲ تا ۱۷ درصد وسعت هر کشوری باید در قالب مناطق چهارگانه محیط زیست تحت مدیریت قرار گیرد. بالاتر از همه این‌ها اصل توسعه متوازن است. اگر کل کشور این سیاست را بپذیرند فرقی ندارد تقسیم‌بندی دستگاه‌ها به چه شکلی باشد. اگر اعتقاد به سیاست توسعه متوازن باشد، هیچ مشکلی پیش نمی‌آید، به‌طوری که در برخی کشورها مثل آمریکا همه عرصه‌های جنگلی تحت مدیریت محیط زیست نیست.
* شرایط حاضر بیش از ۸۰ درصد از مشکل کشور مشکل آب است. طبق عرف بین‌الملل حق نداریم بیش از ۴۰ درصد آب‌های تجدیدپذیر را استفاده کنیم ولی در حال حاضر ۱۱۰ درصد از آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود این در حالیست که حتی کشورهای آفریقا و خاورمیانه با این شیوه از آب‌های تجدیدپذیر استفاده نمی‌کنند. براساس برآوردها باید ۳۵.۵ میلیارد متر مکعب در سال آب مصرف شود ولی ۹۷ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود. بنابراین اولویت اول کشور در حوزه محیط زیست آب است.
* (در مورد برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای کاهش آلودگی هوای تهران): خوشبختانه با انتخاب شهردار جدید تهران و با توجه به شناختی که از او دارم هماهنگی بین سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری در حوزه کاهش آلودگی هوا انجام خواهد شد. در حال حاضر آلودگی هوا مشکل بزرگ کلان‌شهرها است و راه‌حل ایدر صنعت خودرو، موتورسیکلت و نیروگاه‌ها است و این بخش‌ها را باید مدیریت کنیم.
* در این زمینه‌ها متخصص به اندازه کافی در سازمان حفاظت محیط زیست نداریم بنابراین قرار شده است با کمک سازمان برنامه و بودجه بخشی از وظایف حاکمیتی این سازمان را به دانشگاه‌های بزرگ کشور واگذار کنیم و از دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، شریف و… به عنوان ناظر بر روند تولید خودرو و موتورسیکلت استفاده خواهد شد. همچنین در پالایشگاه‌ها نماینده دائمی سازمان محیط زیست به منظور اطمینان از تولید سوخت استاندارد مستقر می‌شود.
* بیش از ۵۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از کامیون‌هایی است که شبانه وارد تهران می‌شوند. برنامه‌ریزی دقیق باید در این زمینه داشته باشیم تا کامیون‌های ۳۰ ساله و ۵۰ ساله وارد شهر تهران نشوند همچنین باید به نوسازی این دستگاه‌ها توجه کنیم.
* نیروگاه شهید رجایی در دو ماه از فصل زمستان گاز ندارد و بیش از ۲۰ درصد آلودگی شهر تهران مربوط به زمانی است که این نیروگاه‌ها با مازوت کار می‌کرد که با آقای زنگنه – وزیر نفت- صحبت و رایزنی شده و او قول داده است که در فصل زمستان گاز نیروگاه شهیدرجایی قطع نشود.
* سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ نیروی انسانی به شدت دچار ضعف است. سازمان به متخصصان در حوزه‌های متعدد نیاز دارد. در شهریورماه سال ۹۳، ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از حوضه شماره ۱ به شماره ۲ را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کرد تا این سازمان نظر خود را در مورد این طرح ارائه دهد. سه سال از آن زمان گذشته ولی سازمان هنوز نتوانسته یک برگه اظهارنظر در مورد این طرح به ستاد احیای دریاچه ارومیه عرضه کند بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست ،متخصص کافی ندارد.
* طبق مصوبه جدید اگر سازمان حفاظت محیط زیست نتواند تا سه ماه به طرح‌های ارائه شده جواب دهد، دستگاه اجرایی می‌تواند بدون داشتن نظر محیط زیست کار خود را شروع کند بنابراین باید توان علمی و تخصصی سازمان حفاظت محیط زیست را افزایش دهیم یا باید از دانشگاه‌های کشور خرید خدمت کنیم. چون سازمان نیروی انسانی کافی برای پاسخگویی و ارزیابی پروژه‌ها را ندارد.
* با مدیران کل استان‌ها جلسه داشته و با آنان در مورد مشکلاتشان صحبت کرده‌ام. بیشتر مدیران کل استان‌ها از ۲۰ سال پیش مدیر هستند. در این جلسات آنان گفتند که ۹۰ درصد مشکلشان سازمان حفاظت محیط زیست است چون مانع تصمیم‌گیریشان در استان می‌شود. مدیرکل استان‌ها معتقد هستند شناخت بیشتری از استان خود نسبت به مدیران مستقر در سازمان دارند بنابراین ی‌توانند تصمیم‌ساز استان تحت مدیریت خود باشند. از بین ۳۱ مدیرکل، ۲۸ مدیرکل سازمان را مشکل اساسی در راه خود می‌بیند و معتقد است سازمان مانع تصمیم‌سازی درون استان می‌شود بنابراین تصمیم‌گرفتیم به مدیران کل اختیار کامل بدهیم و از سوی دیگر از آنها مسوولیت‌پذیری بخواهیم.
* محیط زیست نمی‌تواند ماشین «نه» باشد. باید برای پروژه‌هایی که مشکل زیست محیطی ایجاد می‌کنند راهکار ارائه دهیم تا ضمن اجرای طرح توسعه‌ای محیط زیست نیز حفظ شود. در موارد استثنایی برخی طرح‌ها باید به طور کلی تعطیل شود اما نمی‌توان جلوی همه طرح‌های توسعه‌ای را گرفت بنابراین باید ضمن ارائه راهکار و راه‌حل سعی کنیم در کنار اجرای پروژه‌ها حفظ محیط زیست را نیز داشته باشیم.
* ۷۰ درصد وقت خود را روی مساله آب خواهم گذاشت چون اشتباه است که وزارت نیرو را به حال خود رها کنیم. نباید ۱۱۰ درصد آب تجدیدپذیر مصرف شود. اگر مصرف آب کم نشود، کشور از بین می‌رود.
* از نظر من سدسازی در در برخی جاها خوب و در برخی جاها بد است. من سد نازلو و سد سیمینه‌رود را علی‌رغم پیشرفت کاری بالا و صرف هزینه‌های بسیار بالا متوقف کردم بنابراین سدسازی در همه جا خوب و یا در همه جا بد نیست، بلکه لازم است ارزیابی زیست محیطی برای احداث سد صورت گیرد. معتقدم در شمال کشور سدسازی مانعی ندارد.
* دکتر نمکی از سازمان برنامه و بودجه به سازمان حفاظت محیط زیست آمده و قرار است معاونت محیط زیست طبیعی را برعهده بگیرد. او یکی از صاحبنظرترین افراد در محیط زیست طبیعی است. معاونت محیط زیست طبیعی با اختیارات کامل به دکتر نمکی واگذار خواهد شد. آقای نمکی زمان ریاست خانم ابتکار، مشاور سازمان بودند.
* در سازمان حفاظت محیط هر سمت را به متخصص آن واگذار می‌کنم. من در بسیاری از حوزه‌های محیط زیستی تخصصی ندارم بنابراین از افراد متخصص برای پست‌های مختلف استفاده می‌کنم. من اینجا هستم تا سازمان را به دست متخصصان مدیریت کنم بنابراین باید توان مدیریت داشته باشم و کارها را به افراد متخصص بسپارم. سازمان حفاظت محیط زیست باید بتواند از نمک گرفته تا آهو و از موشک گرفته تا دوچرخه اظهارنظر کند.
* مدیران کل حفاظت محیط زیست استان‌ها باید از دانشگاه‌های هر استان استفاده کند و همه دانشگاه‌ها باید در خدمت محیط زیست استان خود باشند و باید خرید خدمت از دانشگاه‌ها صورت گیرد.
* (در پاسخ به پرسش آیا این سازمان در این دوره اقدام به تخریب برخی سازه‌های مخرب می‌کند؟): سازمان حفاظت محیط زیست نمی‌تواند خلاف قانون عمل کند. قانون می‌گوید اگر تا سه ماه پاسخ ارزیابی را ندهد، دستگاه اجرایی می‌تواند وارد عمل شود.
* دستیابی به رشد ۸ درصدی کشور، قانون است. اگر در این میان دستگاه‌های مختلف اعلام کنند که محیط زیست مانع دستیابی به این رشد است، محیط زیست کشور به طور کلی حذف می‌شود بنابراین باید ضمن اجرای طرح‌های توسعه‌ای، تخریب محیط زیست را به حداقل برسانیم، در این راستا موظف هستیم تا توسعه انجام شود و خسارت‌های محیط زیست به حداقل برسد.
* بودجه سازمان حفاظت محیط زیست کشور از کمک بلاعوض دولت به دو منطقه آزاد تجاری و اقتصادی کمتر است. بودجه این سازمان بسیار ناچیز است.
* هیچ یک از وزرای نیرو از بعد انقلاب به اندازه آقای چیت‌چیان سهم آبی نداشتند. در دوره او تخصیص حق‌آبه محیط زیست مشخص شد و قرار شد ۱۱.۷ میلیارد متر مکعب حق‌آبه به تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها داده شود. در همین دوره حق‌آبه کارون، دریاچه ارومیه و گاوخونی داده شد و تالاب گاوخونی ۱۷۰ میلیون متر مکعب آب دریافت کرد.
* حق‌آبه تالاب‌ها باید تا بهمن‌ماه و در زمان پرآبی تامین شود. آب‌های جریانی از اردیبهشت‌ماه به بعد به دریاچه و تالاب نمی‌رسد. همچنین آب‌های سیلابی با احداث سدها تنظیم شده است و به تالاب‌ها نمی‌رسد.
* (در مورد برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای پدیده گرد و غبار): طبق آخرین اطلاعات ستاد مقابله با گرد و غبار ۲۷ کانون گرد و غبار وجود دارد که چهار کانون، داخلی و ۲۴ کانون، خارج از ایران یعنی در عراق و سوریه است. چهار کانون داخلی به اندازه ۲۴ کانون خارجی گرد و غبار تولید می‌کنند. ایجاد این کانون‌ها ناشی از خشک شدن تالاب‌های خوزستان است همچنین بخشی از کانون‌ها از نواحی رملی و اراضی شخم‌خرده‌ای که چک نمی‌شوند نشات می‌گیرد. امسال حدود ۱۹۰ میلیارد تومان برای گرد و غبار تخصیص داده شده است.
* برخی کانون‌های گرد و غبار عراق تحت تصرف داعش بود. خوشبختانه در حال حاضر با آزادسازی این مناطق انتظار می‌رود دولت عراق اقدامات جدی برای مهار کانون‌های گرد و غبار بکند. افزون بر این یک مرکز تحقیقاتی و آموزشی با مشارکت ایران و عراق در این کشور ایجاد شده است.
* سازمان جنگل‌ها در زمینه بیابان‌زدایی و مقابله با گرد و غبار تخصص زیادی دارند بنابراین باید با تامین امکانات و رعایت حق‌آبه‌های زیست محیطی قابلیت مهار کانون‌ها به گرد و غبار ایجاد شود. این موضوع یک شبه حل نمی‌شود و حداقل دو، سه سال طول می‌کشد.
* احیای دریاچه ارومیه بستگی به تامین بودجه دارد. راه‌حل‌های اجرایی مشخص و نسخه خوبی برای این دریاچه نوشته شده است اما اگر منابع مالی به‌موقع تامین نشود، احیای دریاچه با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
* اگر منابع مالی احیای دریاچه ارومیه از سوی دولت تامین شود، قول می‌دهم دریاچه در حد اکولوژیک احیا شود. در شرایط حاضر خطر عدم احیا از بین رفته است ولی دیرکرد در تامین منابع مالی احیا را به تعویق می‌اندازد. بودجه مورد نیاز ستاد دریاچه ارومیه ۲۰۰۰ میلیارد تومان در هر سال است که سال قبل از این مبلغ تنها ۷۰۰ میلیارد تومان داده شد.
* بخش عمده‌ای از گرد و غبارهای نمکی دریاچه ارومیه مهار شده است. گرد و غبار نمکی بر افزایش خون شهروندان تاثیر گذاشت. سازمان جنگل‌ها در سه سال گذشته بسیار خوب عمل کرده و مهار غبارهای حاشیه دریاچه ارومیه را به خوبی پیش برده است. در شرایط حاضر غیر از طرح انتقال آب‌های مرزی، بقیه طرح‌ها به دلیل عدم تخصیص بودجه یا متوقف شده یا در حال توقف است. در حال حاضر دریاچه ارومیه از خطر خشکیدگی کامل عبور کرده ولی مشکلات پابرجا است. خوشبختانه دریاچه ارومیه ارتباطی با آبخوان‌های اطراف ندارد. اگر منابع مالی به موقع تامین شود، دریاچه ارومیه احیا می‌شود. تاکنون ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است.
* شرط من این بود که تصمیم گیر اصلی آب شورای عالی آب باشد نه وزارت نیرو. آقای روحانی شرط مرا پذیرفته است.
از: ایران امروز