مختار هوشمند
انتخابات پارلمانی عراق قرار است ۲۲ اردیبهشت۹۷ برگزار شود؛ انتخاباتی که ۲۷ ائتلاف و ۱۴۳ حزب در آن شرکت دارند ولی از هم اکنون نفوذ بازیگران وابسته به ایران، مهم ترین سوژه آن است.
توجه به چنین سوژه ای سابقه دار است. سال ۲۰۱۰، وقتی «ائتلاف العراقیه» به رهبری «ایاد علاوی» در انتخابات پارلمانی اکثریت آرا را کسب کرد، این ایران بود که مانع از تشکیل دولت توسط این ائتلاف شد. ایاد علاوی پس از ناکامی در تشکیل دولت، اعلام کرد که جمهوری اسلامی مانع از نخست وزیری وی شده است. دخالت ایران علاوه بر ناکام گذاشتن علاوی و ائتلاف العراقیه، موجب به قدرت رسیدن ائتلافی شیعی شد که «نوری مالکی» در صدر آن قرار داشت.
دوران قدرتمندی مالکی چندان طولانی نبود و او با رضایت ایران و متاثر از فشارهای سیاسی داخلی، در سال ۲۰۱۴ پست نخست وزیری عراق را به هم حزبی خود، «حیدر عبادی» واگذار کرد؛ سیاستمداری که چون مالکی، متعلق به یک جریان سیاسی به نام حزب «الدعوه» بود و از سال ها پیش رابطه نزدیکی با جمهوری اسلامی داشته و دارند.
حیدر عبادی نسبت به نوری مالکی کم‌تر تحت نفوذ ایران قرار دارد و تلاش کرده است رابطه خوب خود را با گروه های سنی عراق و کشورهای عربی حفظ کند.
از سوی دیگر، طی چند سال گذشته اختلاف میان عبادی و مالکی بیشتر و عمیق تر شده است و هماکنون که احزاب و گروههای عراقی خود را برای انتخابات پارلمانی آماده می کنند، اختلافات میان این دو به اوج خود رسیده است.
این اختلافات موجب شده است حزب الدعوه به صورت یک ائتلاف در انتخابات پارلمانی عراق شرکت نکند. الدعوه در بیانیه‌ای که شامگاه شنبه ۱۳ ژانویه منتشر کرد، اعلام کرده است: «حزب الدعوه ضرورتی برای مشارکت با نام خود در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ نمی‌بیند ولی تمام توان خود را برای پتشیبانی از افراد مخلص و فهرست‌های ملی به کار خواهد بست و دست اعضا و هواداران خود را برای انتخاب فهرست‌ها و ائتلاف‌های سیاسی ثبت‌نام شده باز می‌گذارد.»
رهبر حزب الدعوه، نوری مالکی است و در این میان، حیدر عبادی که نمی خواست در لیست زیرمجموعه حزب الدعوه باشد، لیستی با عنوان «نصر» تدارک دیده و در انتخابات شرکت کرده است. حزب ملی «الحکمه» به رهبری «عمار حکیم» و ائتلاف «فتح المبین» به رهبری هادی عامری ابتدا به این لیست پیوسته بودند ولی پس از مدتی تصمیم گرفتند به صورت مستقل در انتخابات شرکت کنند. لیست فتح المبینِ هادی عامری از ۲۱ گروه تشکیل شده است که مهم ترین آن ها، «عصائب اهل الحق»، «کتائب سیدالشهدا»، گروه «النجبا» و «مجلس اعلی» هستند و بیش ترین حرف شنوی را از جمهوری اسلامی دارند.
در واقع، پیوستن الفتح به لیست انتخاباتی حیدر عبادی، پیشنهاد جمهوری اسلامی بود تا شاید بتواند از این طریق عبادی را بیش تر به خود جذب کند. ولی به نظر می رسد حیدر عبادی به اندازه کافی به پیشنهادهای آن ها توجه نکرده است و به همین جهت راه خود را جدا کردند.
این جدایی از یک نظر دیگر هم دارای اهمیت است؛ هادی عامری، چهره ارشد الفتح و یکی از نزدیک ترین چهره ها به «قاسم سلیمانی»، فرمانده سپاه «قدس» می کوشد نخست وزیر آینده عراق باشد و پیروزی ائتلاف الفتح می تواند مقدمه این حرکت به شمار رود.
او علاوه بر حمایت ویژه ایران، به سبب موقعیت نظامی خود در میان برخی گروه های شیعه محبوب است. او مهم ترین شبه نظامی است که نیروی «حشد الشعبی» را فرماندهی می کند و در بیرون راندن «داعش» از عراق نقش داشته است.
این گروه به طور طبیعی از حمایت سپاه قدس ایران برخوردار است و در روزهای گذشته اخباری از تلاش های «ایرج مسجدی»، سفیر ایران در عراق برای تقویت موقعیت این ائتلاف منتشر شده است. ایرج مسجدی پیش از این که سفیر ایران در عراق باشد، مشاور عالی قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس بود.
سومین ائتلاف مهم، «دولت قانون» نام دارد، به رهبری نوری مالکی. او نیز مانند حیدر عبادی، از سوی برخی اعضای حزب الدعوه عراق پشتیبانی می شود ولی چشم امید به سوی کردها نیز دوخته است. در ماه های اخیر، تحت تاثیر حاشیه های رفراندوم و تسلط دوباره نیروهای عراقی بر بخش هایی از کردستان، روابط کردها با دولت مرکزی و شخص حیدر عبادی به سردی گراییده است. در فضای انتخاباتی این روزها، در حالی که حیدر عبادی سعی کرده است کنترل دوباره مناطق کردنشین و تحریم های دولتش علیه اقلیم را به رزومه تبلیغات انتخاباتی خود بیافزاید، نوری مالکی با انتقاد از سیاست های دولت عبادی علیه اقلیم کردستان، تلاش می کند نظر کردها را به سوی خود جلب کند.
یک گروه مهم دیگر که می تواند در انتخابات آینده عراق نقش ایفا کند، گروه «مقتدا صدر» است که به «جریان صدر» مشهور است. او در این دوره از انتخابات به عنوان یک گروه یا ائتلاف شیعی وارد نشده و در پیوند با گروه هایی چون حزب کمونیست عراق است. ولی اگر خود مقتدا صدر هم شانسی برای رسیدن به قدرت نداشته باشد، ائتلاف او با هر گروه دیگری را باید سرنوست ساز و تعیین کننده دانست. او در ماه های اخیر با فاصله گرفتن از ایران، به عنوان یکی از مخالفان مهم سیاست های جمهوری اسلامی در عراق شناخته می شود.
پنجمین گروه مهم اما «ائتلاف الوطینه» است به رهبری ایاد علاوی که اگرچه شعارهایش را بر مبنای ملی گرایی و پرهیز از طایفه گرایی قرار داده ولی در عمل مهم ترین گروه سنی فعال در انتخابات عراق محسوب می شود. ائتلاف «قرار عراق» به رهبری «اسامه نجیفی»، دیگر بازیگر مهم اهل سنت عراق در انتخابات آینده است.
در کشاکش شکل گیری آرایش طیف های مختلف، همان گونه که انتظار می رفت، مهم ترین سوژه انتخاباتی، دخالت ایران در انتخابات عراق و قدرت گرفتن چهره ها و گروه های سیاسی است که زیر پرچم شبه نظامیان حشد الشعبی رشد کرده اند. رقبای ایران در عراق امیدوارند با حمایت از حیدر عبادی، بتوانند مانع از پیروزی حداکثری ایران در انتخابات پارلمانی عراق شوند.
نکته جالب این که نام ائتلاف تحت رهبری شبه نظامیانِ نزدیک به ایران شبیه عملیات «فتح المبین» است که سال ۶۱ در جنگ ایران و عراق علیه عراق طراحی شد. این عملیات را متخصصان نظامی ایران نقطه عطف طراحی و اجرای عملیات های بزرگ توصیف کرده اند. ۳۵سال پس از آن عملیات، ایران می کوشد در میدان انتخابات پارلمانی عراق، یک «فتح المبین» دیگر داشته باشد؛ عملیاتی که اگر موفق شود، می تواند مقدمه عملیات های بزرگ سیاسی دیگر ایران در عراق باشد.
از: ایران وایر