جیسون رضائیان
ایران مدتها است که یکی از سردمداران جریان کثیف خاموش کردن صدای خبرنگاران در داخل و خارج کشور است، اما قتل جمال خاشقجی توسط عربستان سعودی در داخل کنسولگری این کشور در ترکیه، رفتار بی شرمانه ی ایران در قبال خبرنگاران را کمرنگ کرد.
این خطای عربستان می توانست برای ایران فرصت نابی باشد تا با ترمیم سابقه مخدوش خود در قبال آزادی بیان و با فاصله گرفتن از سرکوب روزافزون رسانه ای در کشورهای همسایه، جایگاهش را در عرصه بین الملل بهبود ببخشد.
اما از شواهد موجود بر می آید که ایران عزمش را جزم کرده تا به سنت قدیمی سرکوب خبرنگاران با توسل به اتهامات واهی، ادامه دهد. تازه ترین نمونه آن، بازداشت پویان خوشحال است.
به گفته دادستان تهران، تنها یک واژه منجر به بازداشت خوشحال شد. خوشحال در مقاله ای به مناسبت اربعین ( سه شنبه ۸ آبان) زمانی که میلیون ها شیعه به کربلا سفر می کنند، به زائران ایرانی نسبت به محافظت از خود در برابر بیماری های قابل پیشگیری هشدار داده بود.
علت بازداشت خوشحال، نه نگارش یک مقاله درباره بهداشت عمومی و نه منصرف کردن عده ای از رفتن به سفر کربلا با نوشتن مقاله اش بود. دلیل بازداشت خوشحال، استفاده از واژه «درگذشت» به جای عبارت مذهبی «شهادت» بود.
تنها یک روز پس از سخنرانی گزارشگر ویژه آزادی بیان سازمان ملل «دیوید ِکی» ، درباره تداوم سرکوب روزنامه نگاران و رسانه ها در ایران، خوشحال بازداشت شد.
دلیل نگرانی فزاینده سازمان ملل، آزار روزنامه نگاران ایرانی مقیم خارج از کشور، به ویژه تهدید و اقدام قضایی علیه نزدیک به ۱۵۰ نفر از خبرنگاران خبرگزاری بی بی سی فارسی ساکن انگلیس و آمریکا، توسط حکومت ایران است.
مجازات شهروندان مقیم خارج از کشور و خانواده هایشان که در ایران زندگی می کنند، آن هم به دلیل شغلشان در کشوری غیر از ایران، رفتاری بی شرمانه است. ولی یک حکومت مستاصل چاره ای جز پرورش قدرت خلاقیت خود در زمینه سرکوب، ندارد. به نظر می رسد روش های متداول قدیمی مانند بازجویی های وقت و بی وقت، تهدید به خشونت فیزیکی، تعلیق مجوز کار و بازداشت دیگر جواب نمی دهند.
زهرا ارشادی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در جلسه سازمان ملل در پاسخ به سخنان «دیوید ِکی» مدعی شد که ایران هدف “جنگ رسانه ای است که از سوی دولت های متخاصم طراحی، سازمان یافته و حمایت مالی شده است.”
حتی اگر ادعای ارشادی درست باشد، که نیست، بازهم حملات پرسابقه حکومت ایران علیه شمار زیادی از شهروندان خود از جمله خبرنگاران، را توجیه نمی کند. همین طرز برخورد مقامات است که به پویشهای بین المللی برای مبارزه با سرکوب مطبوعات در ایران رونق می دهد.
اگر واشنگتن عملکرد عربستان سعودی در ماجرای قتل جمال خاشقجی را با قدرت بیشتری محکوم کرده بود، ممکن بود شاهد تغییر رفتار تهران و سایر دیکتاتورهای منطقه ای باشیم، اما در حال حاضر این تغییر رویه بسیار بعید به نظر می رسد.
از سال ۲۰۱۵ که عده ای از خبرنگاران به اتهام همکاری با پروژه های نفوذ خارجی بازداشت و محاکمه شدند، چنان فضای اختناقی برای خبرنگاران داخلی به وجود آمده که دیگر به ندرت از اخبار واقعی گزارش تهیه می شود. بازداشت خوشحال نمونه بارز آن است.
تعداد رو به رشدی از ایرانیان که به کشورهای غربی مهاجرت کرده اند، مانند کارمندان بی بی سی فارسی، به حرفه خبرنگاری می پردازند. خانواده و نزدیکان این افراد هنوز در داخل کشور زندگی می کنند. این روند ناشی از عدم تحمل آزادی بیان در نظام ایران است.
قتل خاشقجی حقایق جدیدی را درباره عربستان سعودی، ایران و دیگر سرکوبگران مطبوعات در منطقه، آشکار کرد.
این سرکوبگران دو گزینه پیش روی خود دارند: آیا به رفتار سرکوبگرانه خود علیه روزنامه نگاران داخلی و مقیم خارج کشور پایان خواهند داد و یا آزادی بیان و سایر فعالیت های مدنی را با فشاری دوچندان سرکوب خواهند کرد؟
طبیعتا مقامات تهران از قتل فجیع خاشقجی به عنوان فرصتی برای شدت بخشیدن به تبلیغات ضد سعودی خود استفاده کردند. اما چهارشنبه گذشته حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پا را از آن هم فراتر گذاشت و مدعی شد که آمریکا از قبل در جریان وقوع قتل بوده است.
روحانی در جلسه هیئت دولت در اظهاراتی که از رسانه ملی پخش می شد، گفت :” من فکر نمی‌کنم بدون حمایت آمریکا کشوری جرات ارتکاب چنین کاری را داشته باشد.”
اعتبار رسانه های ملی ایران هیچگاه تا این اندازه پایین نبوده است و سران نظام ندانسته اجازه دادند تا امواج رسانه های کشور رفتار ریاکارانه شان را به تصویر کشد.
زمانی که روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۳ ایران پیروز شد، قول داد تا با تسهیل دستیابی به اینترنت آزاد و پرسرعت، کم کردن سانسور دولتی رسانه ها، ترغیب سرمایه گذاران خارجی و ترویج مناظره سیاسی، فضای فرهنگی و اجتماعی کشور را باز کند.
با اینکه از آن زمان تا کنون بارقه های گذرایی از این وعده ها به چشم خورده است، فضای داخلی ایران همچنان مانند گذشته بسته مانده و نشانه ای از بهبود در آن نیست.
از: ایران وایر