زیتون ـ محمدرضا سرداری: تازه‌ترین تحولات مربوط به تصویب لایحه کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) و قوانین ضدپولشویی، روابط میان ایران و اروپا و همچنین اخباری مبنی بر از سر گیری غنی‌سازی اورانیوم و برنامه موشکی در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب، آینده کشور را با یک چالش استراتژیک روبرو کرده است.
ناظران معتقدند طولانی شدن روند تصویب کنوانسیون پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت و دخالت دولت پنهان در روند تصمیم‌گیری کلان نظام، آینده‌ای مبهم را برای کشور تصویر می‌کند.
کنوانسیون پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت
پس از کشمکش فراوان میان مجلس و شورای نگهبان، سرنوشت لایحه پیوستن به کنوانسیون پالرمو به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. مجمع که در رأس آن به‌تازگی یک رئیس دو شغله، یعنی صادق آملی لاریجانی نشسته، چندین نشست درباره این لایحه برگزار کرده که حواشی بسیاری داشته است.
در آخرین نشست مجمع که روز ششم بهمن با حضور تعدادی از فقهای شورای نگهبان، وزرای امور خارجه و امور اقتصادی و دارایی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور، رئیس کل بانک مرکزی و روسای کمیسیون‌های قضایی و امنیت ملی مجلس برگزار شد، علیرغم انتظارات نتیجه‌ای در بر نداشت و تصمیم‌گیری به جلسه آتی موکول شد. این در حالی است که گروه ویژه اقدام مالی پالرمو در نظر دارد تا نهایتاً پایان بهمن ماه در خصوص اقدامات ایران در این زمینه تصمیم‌گیری کند. تصمیمی که می‌تواند تأثیری دو سویه بر مناسبات مالی بین‌المللی با ایران بگذارد.
فضای مجمع تشخیص مصلحت در خصوص لایحه اف آی تی اف
تعابیر متفاوتی از جو مجمع در خصوص مصوبه مجلس وجود دارد. محمد صدر عضو نزدیک به اصلاح‌طلبان پیش‌بینی کرده که مصوبه مجلس نهایتاً در مجمع رأی موافق کسب خواهد کرد. اما محسن مجتهد شبستری امام جمعه تبریز و دیگر عضو مجمع نظری مخالف صدر دارد. وی پیش‌بینی کرده که تعداد مخالفان مصوبه مجلس از موافقان آن بیشتر است. مجمع تشخیص مصلحت ۳۸ عضو حقیقی دارد که از میان آنان تنها ۷ عضو را می‌توان نزدیک به دولت به‌حساب آورد. از میان اعضای حقوقی نیز شاید تنها ۵ عضو را بتوان موافق مصوبه دولت برشمرد. از این رو می‌توان گفت ترکیب مجمع تشخیص مصلحت ۵ بر ۱ به ضرر مصوبه مورد نظر دولت است.
رفراندوم، راه آخر برای تصویب کنوانسیون پالرمو
مجید انصاری از اعضای مجمع تشخیص مصلحت در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا گفته است که اگر رسیدگی به لایحه پیوستن به کنوانسیون پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نیز به بن‌بست برسد؛ می‌توان به همه‌پرسی مراجعه کرد. «بعضی‌ها از کلمه رفراندوم وحشت دارند. فکر می‌کنند وقتی می‌گوییم رفراندوم یعنی براندازی نظام. با صراحت، قانون اساسی می‌گوید در مسائل مهم اقتصادی، فرهنگی یا سیاسی ممکن است قانون‌گذاری از طریق مراجعه مستقیم به آرا عمومی انجام شود. وی در عین حال همچنان خوش‌بین است که مسئله در مجمع حل شود. انصاری این انتظار که قرار بوده روز ۶ بهمن در خصوص لایحه تصمیم‌گیری نهایی صورت گیرد را نیز رد کرده است.
تهدید به قتل عضو مجمع تشخیص مصلحت چه پیامی دارد؟
انصاری در مصاحبه خویش همچنین گفته است از سوی افراد ناشناسی در رابطه با اف ای تی اف پیامک‌هایی با محتوی تهدید به «قتل» و «برخورد خونین» دریافت کرده است. «من از بعد جلسه روز شنبه مجمع پیامک‌هایی حتی تهدید به قتل و به تعبیر آنان برخورد خونین دریافت کردم. ما که بیدی نیستیم که با این بادها بلرزیم؛ اما من از دستگاه قضائی و امنیتی کشور می‌خواهم رسیدگی کنند. این کدام جریان است که نشسته عده‌ای را تحریک می‌کند که اعضا مجمع تشخیص یا نمایندگان را تهدید کنند؟»
پیش‌تر نمایندگان مجلس نیز هنگام تصویب لایحه دولت، توسط پیامک‌های افراد ناشناس تهدید به قتل شده بودند اما هیچ‌وقت منبع ارسال آن مشخص نشد.
احمد توکلی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت در این رابطه به اعتماد آنلاین گفته است روزانه ۷ تا ۱۰ پیامک برای اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای رد لوایح به وی ارسال می‌شود که با توجه به شماره تلفن‌ها، به نظر می‌رسد این پیامک‌ها از سوی مردم باشد.
روزنامه ایران نیز به نقل از سهیلا جلودارزاده، نماینده تهران گزارش داد برخی از این پیامک‌ها که از شماره‌های شخصی و با الفاظ توهین‌آمیز و بعضاً آمیخته به تهدید بوده، از مشهد ارسال شده اما پیگیری‌ها به سرانجام خاصی نرسیده و تنها علی مطهری، نایب رئیس مجلس گفته است این افراد نزدیک به گروهی از تندروها هستند که حتی جبهه پایداری را هم قبول ندارند. بنابر گزارش روزنامه ایران این گروه‌های ناشناس، در روزهای منتهی به بررسی لایحه کنوانسیون پالرمو در مجمع نیز بسیار فعال بوده‌اند. آنان نه تنها توانسته‌اند در قم تجمع اعتراضی برگزار کنند، یا حتی در مسجد لولاگر تهران به تحصن بنشینند، بلکه توانسته‌اند در برخی شهرها همچون بابل نیز جمع اندکی را به‌عنوان معترض گرد هم بیاورند.
اما دلیل این تهدیدات چیست و چرا علیرغم در اقلیت بودن دولت در حوزه تصمیم‌گیری و دست بالای مخالفان لایحه در ساختار قدرت، همچنان تلاش می‌شود تا با لایحه مذکور با روش‌های نامتعارف برخورد شود؟ اگر سخنان علی مطهری و سهیلا جلودارزاده را مبنای تحلیل قرار دهیم؛ این فرضیه تقویت می شود که تهدید کنندگان ستاد اصلی دولت پنهان هستند که زیر نظر علم الهدی امام جمعه مشهد فعالیت می‌کنند و هدفشان قبضه کردن کلیه اختیارات از طریق فلج ساختن دولت و سپس حل بحران جانشینی است. همان ستادی که شعله اعتراضات دی ماه سال گذشته را در مشهد روشن کرد.
آماده‌سازی برای غنی‌سازی اورانیوم و افزایش ابهامات
پیوستن به کنوانسیون پالرمو مقدمه ای برای سرعت یافتن روند اقدامات مالی اروپا به نفع ایران در مقابل تحریم های یک جانبه آمریکا است. در شرایطی که اروپا خود را مهیای گشایش یک کانال مراودات مالی با ایران در راستای حفظ برجام کرده است؛ خارج شدن ایران فهرست سیاه گروه اقدام مالی یک بزنگاه مهم در مسیر حفظ برجام است. اما در این میان از سازمان انرژی اتمی ایران اخبار دیگری می‌رسد.
گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران حاکی است که کارخانه تولید UF6 در مجتمع UCF اصفهان پس از توافق برجام و واردات مقدار زیاد کیک زرد و نیز افزایش تولید کیک زرد در داخل کشور، در حال راه‌اندازی مجدد است.
در این گزارش آمده است که به دنبال بدعهدی‌های آمریکا در برجام و دستور رهبر در ۱۴ خردادماه امسال مبنی بر راه‌اندازی بخش‌هایی از صنعت هسته‌ای در چارچوب برجام و دستور رییس جمهوری، راه‌اندازی این کارخانه در دستور کار سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفته است .
در همین حال علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز به صدا و سیما گفت اگر ایران از برجام خارج شود ظرف ۴ روز سازمان انرژی اتمی قادر به غنی‌سازی اورانیوم در حجم ۲۰ درصد خواهد بود. «ما اگر بخواهیم، درجه غنی‌سازی‌مان را فوراً می‌توانیم بالا ببریم، اگر بخواهیم فوری می‌توانیم حجم انباشته مواد غنی‌سازی را بالا ببریم و مقدمات کارخانه تولید فلز اورانیوم را هم فراهم کنیم.» وی پیش‌تر گفته بود نمی‌توان فلز اورانیوم و پلوتونیوم را تا ۱۰ سال آینده تولید کرد.
موشک‌های بالستیک، قطعه دیگری از پازل منازعه
گزارش راه‌اندازی مجدد مجتمع اصفهان که اورانیوم خالص را برای غنی‌سازی مهیا می‌کند در کنار اخباری قرار می‌گیرد که این روزها درباره آزمایش موشک‌های بالستیک ایران و تنش لفظی بیشتر میان ایران و اروپا شنیده می‌شود. چندی پیش فرانسه ایران را تهدید کرد که اگر بر سر برنامه موشکی خویش با اروپا وارد مذاکره نشود؛ تحریم‌های تازه‌ای وضع خواهد کرد.
در عوض یکی از مقامات سپاه پاسداران نیز اروپا را تهدید کرد که اگر اروپا بخواهد ایران را به خاطر برنامه موشکی خویش تحت فشار قرار دهد؛ ایران ممکن است برد موشک‌های خویش را افزایش دهد. وزارت خارجه ایران نیز هشدار فرانسه را در این زمینه سرزنش کرد و گفت در صورت پافشاری پاریس در روابط خویش تجدید نظر خواهد کرد. با این وجود شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی اظهارات مقام سپاه در خصوص افزایش برد موشک‌های ایران را رد کرد اما در عین حال گفت جمهوری اسلامی بر سر برنامه موشکی با اروپا مذاکره نخواهد کرد.
لحظات سخت برای تصمیم بزرگ
مجموعه تحولات به هم متصل برشمرده شده نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی لحظات سختی را برای رودرویی با یک تصمیم سرنوشت ساز می‌گذراند. تصمیمی که یک سوی آن ماندن در کنار اروپا در مقابل آمریکا و کنار زدن دولت پنهان در تصمیم‌گیری استراتژیک است و سوی دیگر آن غلطیدن در یک فضای به‌ظاهر انقلابی و کنار گذاشتن کلیه تعهدات بین‌المللی. بررسی این وقایع و اظهارات برخی مقامات از یک سو نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ممکن است در ۴۰ سالگی خویش بار دیگر به کنشی به‌ظاهر انقلابی روی آورد.
اما از سوی دیگر هنوز کنش گران طرفدار دولت می‌کوشند تا با به ثمر رساندن تصمیمات استراتژیک دولت، برجام را حفظ کرده و از اجماع جهانی مجدد علیه ایران جلوگیری کنند. اجماعی که اگر حاصل شود، می‌تواند عوارض سختی برای ایران به دنبال داشته باشد.