احمد، کولبری است که در یکی از روزهای زمستان امسال همچون همیشه مشغول کولبری در کوه‌های مریوان بوده اما در کولاک ماند و دست‌هایش دچار سرمازدگی شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «دست‌ها متورم شده؛ رنگ خون از زیر پوست بیرون زده و نگرانی در وجودش رخنه کرده. کولاک کوهستان‌های مریوان دست‌هاشو از کار انداخته؛ ۳۰ کیلو بار روی دوشش بود که شب در کولاک ماند و دست‌هایش را به این روز انداخت؛ روزگار کولبران زیادی مثل احمد در سفیدی برف سیاه می‌شود. حالا آسیب‌دیدگی دست‌هایش به خاطر سرمازدگی در کوهستان باعث لااقل چند ماه بیکاری و چهار-پنج ماه عذاب خواهد بود.»
احمد در یکی از روزهای زمستان امسال همچون همیشه مشغول کولبری بود؛ برای کولبری باید ۵ صبح به کوه بزنی و تا ۴ بعد از ظهر برگردی. «۳ ساعت رفت و ۳ ساعت برگشت» زمان می‌برد. به سیاهی شب که بخوری اتفاقات ناگواری در انتظارت خواهد بود. «احمد» اما غروب شده هنوز به پای کوه نرسیده بود؛ راه گم کرده و نتوانسته بود به موقع برگردد اما دوستش را که همراهش بود از سقوط از پرتگاهی که در بین کولبران به نام «قتلگاه» معروف است، نجات داد! احمد می‌گوید؛ دوستم از پرتگاه سُر خورد، استرس تمام وجودمو گرفته بود. خیال می‌کردم مُرده، چند دقیقه بعد دیدم آن پایین چراغ موبایلی روشن شده. فهمیدم زنده رسیده بود به پایین کوه. همین هم باعث شد گرفتار کولاک نشود.»
«قتلگاه» اما از آن دست پرتگاه‌هایی است که اغلب کولبران را به «مرگ» دعوت کرده است. چندین کولبر از این پرتگاه سقوط کرده و جانشان را از دست داده‌اند. امثال احمد نیز که در کولاک مانده‌اند، دست‌ها و پاهایشان را در سرمای سخت از دست می‌دهند، کم نیستند. دمای چندین درجه زیر صفر؛ قندیل و یخبندان دست‌های کارگران زیادی را می‌دزدد و برخی را هم مثل احمد تا چند ماه ممنوع‌الکار می‌کند. آنهم دست‌هایی که تنها پناه یک خانواده برای زنده ماندن هستند؛ نه بیمه‌ای؛ نه خانواده‌ای و پشتوانه‌ای.
احمد که پدر و مادرش را از دست داده و با خواهرش زندگی می‌کند، بیشتر نگران هزینه‌های آتی زندگی است. دستش بعد از جراحی توان تحمل بار را ندارد. این دست‌ها حتی توان برداشتن تلفن را نداشت و گوشی را به خواهرش سپرد تا بخشی از ماجرا را برایم شرح بدهد: کولبر ۲۰ تا ۳۵ کیلو بار حمل می‌کند که کیلویی ۸ تا ۱۰ هزار تومان بستگی به دشواری مسیر دریافت می‌کند، دارد.
خواهر احمد می‌گوید: ما کسی را در این دنیا نداریم؛ خانه هم از خودمان نداریم. حالا این چند ماه باید چه بخوریم؟ چطور کرایه خانه را پرداخت کنیم؟
از بین مشاغل غیررسمی کولبری بدترینِ آن‌هاست. در کردستان ۱۵ هزار کولبر هستند که حتی در دوران هیاهوی خبری کولبران که نمایندگان مجلس شورای اسلامی مدعی تلاش برای بیمه کولبران شده بودند، نیز گرهی از مشکلات این کارگران باز نشد و هنوز کولبران بیمه نیستند. بی‌سرنوشتی، نداشتن بیمه و کابوسِ مرگ، بزرگترین بحران زندگی آنان است.
دست‌های احمد بعد از سرمازدگی یکبار مورد جراحی پزشکان قرار گرفت و قرار است که یکبار دیگر هم جراحی شود. اما او هیچ بیمه‌ای نداشته؛ هزینه‌های بیمارستانش تحت پوشش بیمه نیست و از بیمه بیکاری هم خبری نیست. البته بعد از این حادثه توانسته «بیمه روستایی» دریافت کند اما خیلی از هزینه‌های دارویی‌اش مشمول این بیمه نشده است.
احمد می‌گوید: بیمه‌های روستایی خیلی جاها به کار نمی‌آید. برای داروی خارجی و هزینه‌های زیاد هم این دفترچه به درد نمی‌خورد. البته هزینه جراحی دستم مشمول بیمه شد.
بیمه روستایی شامل افرادی می‌شود که تحت پوشش سایر صندوق بیمه‌های کشور نیستند. وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی آذر ماه ۹۷ خبر داد که حدود یک میلیون و ۷۸۰ هزار خانوار از مجموع ۶ میلیون و ۵۵ هزار خانوار روستایی و عشایری در صندوق بیمه روستایی عضویت دارند.
در سال ۱۳۸۳ و در چارچوب نظام جامع تامین اجتماعی، بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر به تصویب هیات دولت می‌رسد. بعداً مجلس شورای اسلامی با اصلاح بند «د» ماده ۳ قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی مصوب ۸۳ عنوان «صندوق بیمه روستائیان و عشایر» در بند مذکور را به «صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر» تغییر داد و یک تبصره به شرح ذیل به بند «د» ماده ۳ قانون مذکور الحاق کرد:
«علاوه بر ساکنین روستاها، کشاورزان و دامدارانی که به‌طور کامل به کشاورزی و دامداری با تایید ادارات جهاد کشاورزی اشتغال دارند و یا مددجویان کشاورز و دامدار تحت پوشش کمیته امداد، در هر محلی که سکونت داشته باشند، تحت پوشش این صندوق قرار می‌گیرند.»
طبق آیین‌نامه بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر (مصوب ۸۳ و اصلاحیه ۸۴ هیأت وزیران) حق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر درصدی از درآمد مقطوع روستاییان یا عشایر هر منطقه است. با این‌حال خیلی‌ها معتقدند، بی‌خاصیت‌ترین بیمه کشور بیمه روستایی است زیرا در کمتر جایی اعتبار دارد.
حالا احمد هم نگران مشکلات مالی‌اش در پرداخت پول جراحی دوم و ماه‌های بیکاری آینده است. برای عمل جراحی اول از طریق شبکه‌های اجتماعی توانسته مقداری پول برای این موضوع جمع کند اما جراحی دوم را چه کند؟
گزارش: مریم وحیدیان