الشرق الاوسط : همزمان با هشتمین سالگرد آغاز اعتراضات سوریه حکومت این کشور در سال گذشته به «دستاوردهای نظامی» دست یافت اما هنوز به یک «پیروزی فراگیر سیاسی» در همه بخش های جغرافیایی کشور نرسیده است. به همین دلیل، نگرانی حکومت درباره این پیروزی ناتمام و آینده کشور برطرف نشده است. به اینها باید تشدید رقابت بین روس ها و ایرانیان و حضور ارتش پنج کشور جهان در سوریه را نیز افزود.
نیروهای دولتی سوریه در سال گذشته کنترل بخش هایی مثل غوطه دمشق و مناطق جنوبی و جنوب غربی را در اختیار گرفتند و بدین ترتیب، ۶۰ درصد خاک سوریه به دست رژیم سوریه افتاد اما هنوز یک سوم خاک کشور تحت کنترل متحدان واشنگتن و ۱۰ درصد نیز تحت کنترل متحدان آنکارا قرار دارد. مساحت سوریه ۱۸۵ هزار کیلومتر مربع است.
آتش جنگ فروکش کرده و صدای پرواز جنگنده ها بر فراز پایتخت برای بمباران غوطه خاموش شده و بمباران خیابان هایش متوقف شده است. با این حال اما، شهر با بحران اقتصادی نفسگیر و فزاینده دست و پنچه نرم می کند. آرامش و امنیت نسبی هم نتوانستند کاری از پیش ببرند و کشورهای عربی و غربی تمایلی برای بازگشایی سفارتخانه در دمشق نشان نمی دهند. روند عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی و غربی با حکومت دمشق متوقف شد و تلاش ها برای بازگشت دمشق به اتحادیه عرب راه به جایی نبرد.
جنگ های چهار گانه
پرزیدنت بشار اسد، ماه گذشته در اظهاراتی گفت «ما در برابر چهار جنگ قرار داریم: اول جنگ نظامی و دوم جنگ محاصره اقتصادی و سوم جنگ با فاسدان و چهارم جنگ تبلیغاتی در شبکه های اجتماعی».
مردم جنوب سوریه چشم به انتظار بازگشت خدمات و برق بودند و همزمان با نصب مجسمه پرزیدنت بشار الأسد در حماه و دیرالزور اعتراضات در درعا از سر گرفته شد. فضای تنش در استان السویدا با اکثریت درزی همچنان پا برجاست.
به دنبال توافق آمریکا و روسیه برای خروج نیروهای غیر سوری از مناطق جنوبی، نیروهای ایرانی و «حزب الله» به جنوب بازگشتند تا با جذب نیرو از مردمان این مناطق آنها را در قالب شبه نظامیان تابع خود به کار گیرند. رقابت بین مسکو و تهران هم بر سر جذب نیروهای جوان افزایش یافته و ارتش روسیه با الگو گیری از «سپاه پنجم» به دنبال تشکیل گروه های مشابه است. سپاه پنجم از نیروهایی تشکیل شده که در سابق عضو اپوزیسیون بودند. روسیه و ایران در این کارزار رقابتی به جوانان ضمانت هایی می دهند و نیروهای جوانان هم با امضای «تعهد نامه» و اتمام مسائل مربوط به خدمت سربازی به این گروه ها ملحق می شوند.
رقابت بین روسیه و ایران تنها به جذب جوانان محدود نمی شود بلکه تا مسائل اقتصادی هم پیش رفت. روسیه در اوایل ۲۰۱۷ توافقنامه اقتصادی بین دمشق و تهران در بخش فسفات و راه اندازی اپراتور سوم موبایل و بندر نفتی را به حال تعلیق درآورد اما ایران حدود دو هفته پیش این توافقنامه را فعال کرد. کفه ترازو حالا به نفع ایران سنگینی می کند.
رقابت غیر علنی دو کشور تا مرز رود فرات رسید. نیروهای «سپاه پنجم» روسیه در نزدیکی فرات مستقر شدند. حالا «سپاه پنجم» در نزدیکی گروه های شبه نظامی سوری قرار دارند. این شبه نظامیان توسط ایران برای «روز بعد از خروج نیروهای آمریکا» آموزش دیده اند.
تمدید اقامت
تاریخ خروج نیروهای آمریکا در اواخر آوریل تعیین شده بود اما پرزیدنت دونالد ترامپ و متحدان اروپایی بر سر تمدید حضور نیروهای آمریکایی به توافق رسیدند. آنها به دنبال حفظ کارت ها برای گفتگو با روسیه و مهار نفوذ ایران و حمایت از کردها و جلوگیری از بازگشت «داعش» به دنبال شکست در این منطقه جغرافیایی بودند.
اعتراضات سوریه در حالی وارد هشتمین سال خود می شود که گروه «داعش» در آستانه نابودی قرار دارد. «داعش» زمانی نیمی از خاک سوریه را به تصرف خود درآورد و حالا باغوز عرصه آخرین درگیری ها بین «نیروهای دموکراتیک سوریه» -گروه کردی و عربی- و «داعش» است. جیمز جفری فرستاده آمریکا در ائتلاف ضد «داعش» با شرکت در نشست خبری درباره دیدگاه واشنگتن درباره مرحله پس از «داعش» سخن گفت.
جفری یکی از شرکت کنندگان در کنفرانس کمک کنندگان بین المللی به سوریه در بروکسل بود. مقام های کشورهای همسایه سوریه و نیز گروه های جامعه مدنی در کنفرانس به منظور کمک مالی به پناهجویان و آوارگان سوریه حضور داشتند.
سازمان ملل اعلام کرد که کمک مالی مورد نیاز در سال ۲۰۱۹ حدود ۵.۵ میلیارد دلار (۴.۴ میلیارد یورو) است. این مبلغ صرف کمک به حدود ۵.۶ میلیون پناهجوی سوری در ترکیه و لبنان و اردن و عراق و مصر می شود. کمک مالی مورد نیاز سازمان ملل برای آوارگان داخل سوریه ۳.۳ میلیارد دلار (۲.۹ میلیارد یورو) در نظر گرفته شده است.
اما هنوز مساله نحوه ربط بین مشارکت در بازسازی و راهکار سیاسی حل نشده است. مساله مجازات و بازخواست با باز شدن دوباره پرونده اسلحه شیمیایی دوباره در محافل بین الملل مطرح شد.
گر پدرسن فرستاده سازمان ملل در امور سوریه به دنبال دست یابی به توافق با روسیه درباره تشکیل کمیته قانون اساسی و قواعد فعالیت و مطرح کردن دوباره «سبدهای چهارگانه» یعنی حکومت و قانون اساسی و انتخابات و امنیت و مبارزه با تروریسم است. این بخشی از وظایف پدرسن در قالب اجرای قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت است.
دیدیه ریندرز وزیر امور خارجه بلژیک روز پنجشنبه (۱۴ مارس) گفت «حکومت سوریه باید سر میز مذاکره در ژنو بنشیند». او افزود «بلژیک و بسیاری از کشورهای اروپایی مثل فرانسه و آلمان و انگلیس و سوئد و هلند و دانمارک شرط دیگری یعنی مبارزه با فرار از مجازات برای اقدامات جنایتکارانه در سوریه را هم مطرح کردند».
مثلث شمال
سرنوشت منطقه موسوم به «مثلث شمال» همچنان مایه نگرانی است. ادلب و حومه های حلب و لاذقیه و حماه در این منطقه قرار دارد. کل جمعیت منطقه بالغ بر سه میلیون نفر است.
شهر ادلب واقع در شمال غرب سوریه تحت کنترل گروه «هیات تحریر الشام» قرار دارد. این گروه توسط بازوی سابق «القاعده» در سوریه تشکیل شد. ادلب آخرین پایگاه مخالفان حکومت سوریه است. این منطقه در چند روز گذشته برای اولین بار در یک سال گذشته هدف بمباران و حمله های هوایی بی سابقه بعد از دست یابی روسیه و ترکیه به توافق ایجاد مناطق کم تنش قرار گرفت. به دنبال گشت نظامی نیروهای ترکیه در نزدیکی ۱۲ ایست نظامی در عمق خاک سوریه این توافق در ۱۷ سپتامبر به امضای دو کشور رسید. ریندرز گفت «جنگ در سوریه تمام نشده است». نماینده سازمان ملل هم درباره «حمله نظامی گسترده به ادلب و فاجعه انسانی در آن منطقه» هشدار داد.
پاسخ به برخی پرسش ها در سال آینده مشخص می شود: سرنوشت بخش شرق فرات و پایگاه نظامی آمریکا در التنف و گفتگو بین حکومت دمشق و کردها و منطقه امنیتی آمریکایی و ترکی در شرق فرات و آینده ادلب و توافق روسیه و ترکیه و عادی سازی رواط بین کشورهای غربی و عربی با دمشق و پیامد تحریم ها و بحران اقتصادی در بخش های تحت کنترل رژیم و حمله های اسرائیل به پایگاه های ایران و تلاش تل آویو برای دست یابی به موافقت آمریکا برای اعلام حاکمیت اسرائیل بر جولان و سرنوشت رقابت روس ها و ایرانی ها در مناطق تحت کنترل حکومت سوریه.
از: پیک ایران
