خبرگزاری هرانا – هشت متهم پرونده موسوم به فعالان محیط زیست با گذشت بیش از ۱۴ ماه کماکان بدون دسترسی مناسب به وکیل منتخب در بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه در زندان اوین تحت شرایط سختی هستند. اتهامات عنوان شده علیه این فعالین از زمان بازداشت تاکنون چند بار تغییر کرده و اتهام شماری از آنها طبق قوانین جمهوری اسلامی می‌تواند مجازات اعدام برای آنها در پی داشته باشد. هرانا اطمینان حاصل کرده است که برخی از این متهمان از جمله یکی از زنان، به قصد اخذ اعترافات اجباری در ایام بازجویی مورد بدرفتاری و آزار جنسی قرار گرفته است. او تهدید به تجاوز شده و وضعیت بسیار بحرانی را در زندان سپری می‌کند. این زندانیان بعضا بیمار هستند و با شرایط روحی نامناسبی دست و پنجه نرم می‌کنند. در حالی که وزارت اطلاعات به عنوان مرجع قانونی و تخصصی اعلام کرد این افراد را جاسوس نمی‌داند، پافشاری سپاه پاسداران که این افراد را در اختیار دارد بر این اتهامات وضعیت پرمخاطره‌ای از لحاظ حقوقی، روحی و جسمی برای متهمان این پرونده ایجاد کرده است. گزارش پیش رو به شرح جزییات ناگفته‌ای از آخرین وضعیت این افراد می‌پردازد.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، هشت فعال محیط زیست بازداشتی در زندان اوین علیرغم گذشت بیش از ۱۴ ماه کماکان بدون دسترسی کافی به وکیل و مشاور قانونی در سلول‌های انفرادی بازداشتگاه اطلاعات سپاه موسوم به بند ۲ الف زندان اوین بسر می‌برند.
با توجه به عدم دسترسی کافی وکلای منتخب به متهمان و تهدید خانواده ها توسط نهادهای امنیتی برای به سکوت کشاندن آنها، اطلاع رسانی در خصوص وضعیت بازداشت شدگان به صورت دشواری صورت می‌گیرد.
هرانا بر اساس تحقیقات میدانی و با اتکا به منابع خود به جزییات بیشتری در خصوص وضعیت این افراد دست پیدا کرده است که در ادامه با تفکیک متهمان زندانی، به ارائه خلاصه‌ای از آن می‌پردازد.
نیلوفر بیانی
نیلوفر بیانی، یکی از متهمان این پرونده جهت اخذ اعترافات اجباری علیه خود و سایر متهمان پرونده تحت فشار قرار گرفته است. او برای بیان این اعترافات مورد آزار و اذیت از جمله آزار جنسی قرار گرفته است.
هرانا به واسطه منابع خود مطلع شده است در دوران بازجویی که توسط بازجویان اطلاعات سپاه صورت گرفته است در مواردی این فعال محیط زیست به صورت کاملا برهنه، همراه با تعرض و لمس اندام‌های جنسی و تهدید به تجاوز مورد بدرفتاری و آزار قرار گرفته است.
منابع موثقی به هرانا اطلاع دادند خانم بیانی توسط مامورین از طریق کابل و شیلنگ مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفته و وضعیت روحی و جسمی او بسیار نامناسب گزارش شده است.
گفته می‌شود سازمان اطلاعات سپاه بنا بر این قبیل اعترافات غیرواقعی و اجباری متهمان این پرونده را به جاسوسی و همکاری با سازمان سیا متهم کرده است.
عدم حضور خانم بیانی در سه جلسه آخر دادگاه باعث افزایش نگرانی و گمانه‌زنی‌ها در ارتباط با وضعیت وی شده است.
نیلوفر بیانی که به عنوان کارشناس در موسسه حیات وحش پارسیان فعالیت می‌کرد، به همراه هشت فعال محیط زیست دیگر طی ماه‌های پایانی سال ۹۶ در یک عملیات هماهنگ توسط سازمان اطلاعات سپاه به اتهامات مرتبط با “جاسوسی” بازداشت شدند.
مراد طاهباز
وی به دلیل عدم رسیدگی پزشکی با پیشرفت شدید بیماری روبرو شده و مدتی قبل به صورت ناهشیار به بیمارستان منتقل شده و بدون رسیدگی مناسب پزشکی مجددا به بازداشتگاه بازگردانده شده است.
بنا به گفته منابع نزدیک به آقای طاهباز، پزشکان بیمارستان پس از انجام معاینات گفته‌اند به دلیل عدم کنترل به موقع و در نتیجه آن پیشرفت بیماری، در صورت عدم انجام عمل جراحی خطر جانی این فعال محیط زیست را تهدید جدی می‌کند.
اتهام مطروحه علیه آقای طاهباز “افساد فی الارض و همکاری با دولت‌های متخاصم” عنوان شده است. سازمان اطلاعات سپاه به عنوان ضابط پرونده و سیستم قضایی به سفرهای وی به خارج از کشور در این خصوص استناد کرده‌اند.
مراد طاهباز، عضو هیأت مدیره موسسه حیات وحش میراث پارسیان است. او در سال ۱۳۹۲ با موافقت معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان محیط زیست به عنوان یکی از شرکای پروژه حفاظت از یوز معرفی شد. آقای طاهباز از تاریخ ۴ بهمن ۹۶ در بازداشت بسر می‌برد.
عبدالرضا کوهپایه
عبدالرضا کوهپایه، هیمالیا نورد، فعال محیط زیست و دیگر متهم این پرونده نیز علیرغم اینکه تاکنون چهار بار و آخرین بار قرار وثیقه ۱۰ میلیارد تومانی توسط دادیاری برای وی وثیقه صادر شده، با مخالفت دادستان تهران با تودیع قرار کماکان در بازداشتگاه اطلاعات سپاه نگهداری می‌شود.
مخالفت دادستان با تودیع قرار وثیقه وی در حالی صورت می‌گیرد که آقای کوهپایه از مشکلات پزشکی رنج می‌برد با این حال هیچ گونه رسیدگی به وضعیت جسمی وی صورت نگرفته است. از آن جهت که خانواده این متهمان تحت فشارهای امنیتی بوده و از هرگونه ارتباط با رسانه‌های داخلی و خارجی منع شده‌اند، کماکان از جزئیات بیماری آقای کوهپایه اطلاع دقیقی در دست نیست.
لازم به ذکر است این فعال محیط زیست پیشتر از بندرعباس تا سیرجان با شعار «شکارچی تفنگت را زمین بگذار» و برای توقف کشتار حیوانات و حفاظت از حیات وحش و جلوگیری از تخریب محیط زیست رکاب زده بود.
طاهر قدیریان
این فعال محیط زیست نیز همزمان با دیگر متهمان این پرونده توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده و هم‌اکنون در بازداشتگاه اطلاعات سپاه موسوم به بند ۲ الف زندان اوین بسر می‌برد.
وی پس از بازداشت با کاهش شدید وزن مواجه شده و پس از انتقال به بهداری زندان و انجام آزمایشات مشخص شده است که به بیماری آی بی اس (سندروم روده بزرگ) مبتلا است.
مادر طاهر قدیریان که ماه گذشته موفق به ملاقات با فرزندش شده از وخامت وضعیت جسمی وی خبر داد و گفته بود: “پزشک بهداری به او گفته باید توسط متخصص گوارش معاینه شود تا پزشک متخصص داروهای لازم را تجویز کند، پزشکان گفته‌اند علت کاهش وزن طاهر نمی‌تواند بیماری آی بی اس باشد و باید هر چه سریعتر معاینات و معالجات لازم روی او انجام شود”.
آقای قدیریان روز یکشنبه ۱۸ فروردین ماه به دلیل کاهش وزن شدید جهت آزمایش تیروئید به بیمارستان اعزام شد. وی در روزهای پایانی سال گذشته نیز به بیمارستان اعزام شد و پس از معاینه توسط پزشک و تجویز قرص به زندان بازگردانده شده بود.
سام رجبی
گفته می شود در آبان‌ماه سال ۹۷ و پس از اعمال تغییرات در متن کیفرخواست در ارتباط با اتهام جاسوسی علیه وی منع پیگرد صادر و مورد تایید قرار گرفته است؛ بنابراین در حال حاضر به گفته وکیل وی، آقای رجبی “به اتهام اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی” را در متن کیفرخواست دارد.
آقاسی پیشتر گفته بود که شعبه بازپرسی در پرونده سام رجبی در خصوص اتهام جاسوسی قرار منع تعقیب صادر کرده و اتهام او به اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی تغییر کرده است.
محمدحسین آقاسی که از سوی قاضی صلواتی پذیرفته نشده است در جلسه اول و دوم دادگاه برای دفاع از موکلش دعوت نشد و گفته بود: «در این جلسه من به عنوان وکیل سام رجبی به جلسه دادگاه دعوت نشدم و اگر موکلم با درخواست دادگاه وکیل خود را عزل کرده باشد این اقدام جای سوال دارد».
در تاریخ ۱۵ دی ماه، کتایون رجبی خواهر سام رجبی، با انتشار نامه‌ای سرگشاده به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران از وی خواسته در خصوص نقض حقوق شهروندی برادرش با مقامات ایران وارد گفتگو شود و پرونده او را پیگیری کند.
سام رجبی هم اکنون در یکی از سلول‌های بازداشتگاه اطلاعات سپاه موسوم به بند ۲ الف زندان اوین نگهداری می‌شود.
سپیده کاشانی و همسرش هومن جوکار
سپیده کاشانی، فعال محیط زیست و از جمله کارشناسان موسسه حیات وحش پارسیان نیز از اویل بهمن ماه سال ۹۶ به همراه همسرش هومن جوکار بازداشت شده است.
هومن جوکار سال‌ها در حوزه محیط زیست و حفاظت از یوزپلنگ فعالیت کرده است. آقای جوکار به عنوان خزانه‌دار و مدیر پروژه یوز آسیایی در حیات وحش میراث پارسیان فعالیت داشت.
این دو فعال محیط زیست نیز هم‌اکنون در بازداشتگاه اطلاعات سپاه موسوم به بند ۲ الف زندان اوین به سر می‌برند.
امیرحسین خالقی
وی در بهمن ماه سال ۹۶ همزمان با دیگر هم‌پرونده‌ای‌های خود بازداشت شده و هم اکنون نیز علیرغم گذشت بیش از ۱۴ ماه کماکان در بازداشتگاه اطلاعات سپاه، موسوم به بند ۲ الف زندان اوین به سر می‌برد.
مسئولان امنیتی و قضایی مدعی شده بودند که فعالان محیط زیست به دلیل این که اطلاعات طبقه‌بندی شده از مراکز حساس را در اختیار سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه قرار داده‌اند، بازداشت شده‌اند.
در خردادماه سال گذشته عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: “وزارت اطلاعات به این نتیجه رسیده است که هیچ مدرکی دال بر جاسوسی آنان وجود ندارد و هیچ سندی دال بر واقعیت این تهمت‌ها بر این افراد بازداشت شده وجود ندارد”.
عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران آبان‌ماه سال گذشته گفته بود «اقداماتی که تعدادی از متهمان این پرونده انجام داده‌اند، تقرب جستن به اماکن نظامی در پوشش اقدامات محیط زیستی و کسب اطلاعات نظامی این محیط ها بوده است».
نهایتا در آبان‌ماه سال گذشته کیفرخواست متهمین این پرونده صادر و به شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران ارسال شد.
محسنی اژه‌ای معاون اول قوه قضاییه در آذرماه سال گذشته در رابطه با کیفرخواست پرونده متهمان محیط زیستی گفت: “در پرونده متهمان جاسوسی از مراکز حساس در پوشش محیط زیست کیفرخواست تغییر نکرده، اما عنوان اتهامی تغییر کرده است. عنوان اتهامی اولیه این اشخاص جاسوسی بوده که طبق ماده ۲۸۶ برخی جاسوسی‌ها در مسائل فرهنگی و اقتصادی می‌تواند تا حد افساد فی الارض باشد”.
جلسات اول، دوم، سوم،چهارم و پنجم دادگاه این فعالان محیط زیستی در تاریخ ۱۰، ۱۳، ۲۳، ۲۴ و ۲۹ بهمن در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی صلواتی برگزار شده است. در این جلسات کیفرخواست پرونده که به گفته سید کاظم حسینی، وکیل مدافع یکی از متهمان پرونده بیش از ۳۰۰ صفحه است، توسط نماینده دادستان تهران قرائت شد.
پس از تغییر در عناوین اتهامی عنوان شده در کیفرخواست صادره، چهار نفر به افساد فی الارض از طریق همکاری با دول متخاصم، سه نفر به اتهام اجتماع و تبانی برای جاسوسی به نفع دول متخاصم و یک نفر بابت اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی (و اتهامات موردی دیگر) متهم شده‌اند.
با این حال ادامه جلسات دادگاه رسیدگی به پرونده فعالان محیط زیست بازداشتی در زندان اوین که تاکنون پنج جلسه آن به صورت گروهی و سه جلسه به صورت انفرادی برگزار شده، به ماه‌های پیش رو موکول شده است.
مراد طاهباز، سام رجبی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان و عبدالرضا کوهپایه، فعالان محیط زیست در ایران از نزدیک به ۱۵ ماه پیش در بازداشت به سر می‌برند.
این افراد با پایان مرحله تحقیقات اولیه، از سلول‌های انفرادی به سلول‌های دو نفره منتقل شده‌اند و در چنین وضعیتی هم‌اکنون در بند ۲ الف تحت نظارت سپاه پاسداران نگهداری می‌شوند.
گفتنی است از زمان بازداشت این فعالین گروه ها و نهادهای مختلفی از جمله دفتر محیط زیست سازمان ملل، گروهی از مستند سازان ایرانی، ۲۶ تن از نمایندگان پارلمان اروپا، بیش از ۳۳۰ کارشناس، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست، بیش از هزار نفر از متخصصان محیط زیست، هنرمندان و فعالان مدنی حامی محیط زیست و خانواده فعالان محیط زیست بازداشت شده با انتشار بیانیه ها و نامه‌های سرگشاده به سران کشور ایران از جمله آیت الله خامنه ای، حسن روحانی، و سران دیگر قوا، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت مبهم این افراد، خواهان رسیدگی به وضعیت پرونده آنها، برگزاری دادگاه عادلانه و آزادی این افراد شدند.
لئوناردو دی‌کاپریو، بازیگر سرشناس آمریکایی، روز چهارشنبه ۲۱ فروردین ماه سال جاری برای دومین بار نسبت به بازداشت فعالان محیط زیست در ایران واکنش نشان داده و با انتشار سه عکس از پلنگ آسیایی، تیمی از فعالان محیط زیستی در حین تصویربرداری و هشت فعال محیط زیستی بازداشتی نوشت: دو تن از افراد داخل عکس دوم بیش از یک سال را در زندان سپری کرده اند و به تصویربرداری برای مقاصد جاسوسی متهم شده اند. یکی از آنها ممکن بود به اعدام محکوم شود. اما دوربین آنها ابزار جاسوسی نیست. هومن جوکار و امیرحسین خالقی با دولت کار کردند نه علیه آن. آنها وطن پرستانی هستند که برای نجات یکی از نمادهای ملی حیات وحش ایران از انقراض کار کردند. با این حال اکنون به همراه شش تن دیگر از همکارانشان در زندان هستند”.
کاووس سید امامی
دادستان تهران در مورد پرونده وی مدعی شد: “پس از بازداشت کاووس سیدامامی و ارائه اسناد و اطلاعات موجود به وی در فرآیند تحقیقات، از بازجویی خود برای پاسخ به سوالات، فرصتی درخواست کرده بود که مورد پذیرش قرار گرفته اما پس از مراجعه متهم به محل نگهداری خود در بازداشتگاه، با تدارک مقدمات، در سرویس بهداشتی اقدام به خودکشی کرد”.
گفتنی است خانواده آقای سید امامی این ادعا را موکدا رد کرده‌اند.
به دیگر متهمان این پرونده نیز توسط ضابطین قضایی گفته شده است که کاووس سید امامی در سلول خود دست به خودکشی زده و هیچ پاسخ دیگری در ارتباط با جزئیات این موضوع به آنها داده نشده است.
کاووس سید امامی، فعال محیط زیست و استاد “دانشگاه امام صادق” بود. وی سال‌ها در حوزه محیط زیست فعالیت داشت و عضو هیات مدیره موسسه حیات وحش میراث پارسیان بود. حیات وحش پارسیان موسسه غیر دولتی است که در سال ۱۳۸۷ به ثبت رسید. این موسسه در حوزه‌های زیست‌شناختی و حفاظت از محیط زیست و جانوران فعالیت داشته و از جمله فعالیت‌های آن تمرکز بر گونه‌های در معرض خطر مانند پلنگ آسیایی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه آسیایی و قوچ لارستان بوده است.
گفتنی است مریم ممبینی همسر کاووس سید امامی نیز پس از مرگ همسرش در بازداشتگاه سپاه، احضار و به مدت ۳ ساعت مورد بازجویی و تهدید قرار گرفت. فشارهای امنیتی و قضایی بر روی خانم ممبینی به این موضوع خلاصه نشد و وی اواخر سال ۹۶ در حین خروج از کشور متوجه ممنوع الخروجی خود شده است.
علیرغم تلاش فراوان وی و وکیل مدافع خانم ممبینی تاکنون نه تنها برای رفع ممنوع الخروجی وی اقدامی صورت نگرفته است بلکه پس از نزدیک به یک سال در بهمن ماه سال ۹۷ این دستور تمدید شد.
پیام درفشان، وکیل مدافع مریم ممبینی، اعلام کرد با توجه به تداوم ممنوع الخروجی موکلش از سرپرست دادسرای امنیت اوین شکایت کرده است.