عبدالکریم لاهیجی: از سال ها پیش وضعیت حقوق بشر در ایران به دلیل نقض مداوم و سیستماتیک حقوق بشر و آزادیهای اساسی در کشور در دستور کار مجمع عمومی و دیگر نهادهای سازمان ملل متحد بوده است. با این حال، وخامت مستمر حقوق بشر در ایران ماموریت گزارشگر ویژه را که در ۲۰۱۱ منصوب شد بسیار مهم کرده است. برای قربانیان نقض حقوق بشر، خانواده های شان و حتی برای ما، گزارشگر ویژه تنها راه فشار بر مقامات ایران است تا سیاست سرکوب خود را کنار بگذارند. به این معنا تمدید ماموریت گزارشگر در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد یک علامت قوی بود.
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر: فدراسیون و جامعه دفاع از حقوق بشر لیستی از مدافعان حقوق بشر زندانی را منتشر کرده اند. وضعیت مدافعان حقوق بشر در ایران در حال حاضر چطور است؟
لاهیجی: ایران یکی از بزرگترین زندانهای جهان برای مدافعان حقوق بشر است. از سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) و سرکوب اعتراض های علیه نتایج انتخابات ریاست جمهوری، بسیاری از مدافعان حقوق بشر، وکلای دادگستری و روزنامه نگاران دستگیر شده اند. دادگاه های ناعادلانه آنها را محاکمه و زندانی کرده اند تا از فعالیت آنها جلوگیری کنند. ده وکیل دادگستری، در حدود سی روزنامه نگار و ده ها تن از فعالان جامعه مدنی ایران در حال حاضر در زندان به سر می برند. نسرین ستوده، عبدالفتاح سلطانی، محمد سیف زاده و محمد علی دادخواه به خاطر دفاع قانونی از زندانیان سیاسی به حبس بین ۶ تا ۱۱ سال محکوم شده اند. در این وضعیت، مدافعان حقوق بشر امروز چقدر امکان فعالیت دارند؟ سرکوب در کشور سیستماتیک است و افراد متعهد به دفاع از حقوق بشر در ایران به جز تحمل آزار و اذیت و یا تبعید چاره دیگری ندارند.
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر: سیاست کیفری، و به خصوص محکومیت به زندان و اعدام، نگرانی های اصلی سازمان های جامعه مدنی است. روند اخیر در این زمینه چگونه بوده است؟
لاهیجی: اخیرا در قانون مجازات اسلامی سال ۱۹۹۱ (۱۳۷۲)، یک سری تغییرات انجام شده اما هنوز به اجرا در نیامده است.در انجام این تغییرات یک فرصت بزرگ از دست رفته است. باوجود توصیه های مکرر نهادهای مختلف سازمان ملل، و بسیاری از کشورها در چارچوب بررسی دوره ای جهانی (۱)و همچنین چندین سازمان غیر دولتی، قانون تازه هنوز بیشترین «دست و دلبازی» را در استفاده از مجازات اعدام به نمایش می گذارد. مجازات اعدام نه تنها برای جرایم عادی، بلکه همچنین برای عقیده، قاچاق مواد مخدر و یا برای نقض “عفت عمومی” اجرا می شود. ایران به اعدام افراد زیر سن قانونی پایان نداده است. در نتیجه، در طول ۵ سال گذشته، سالانه حداقل ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر در ایران اعدام شده اند.
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر: انتخابات آینده ریاست جمهوری در ماه ژوئن (خرداد) است. در پی انتخابات سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) و تظاهراتی که برگزار شد، سرکوب آزادی گردهمایی، تشکل و بیان افزایش یافت و چند تن از نامزدهای انتخابات، از جمله موسوی و کروبی دستگیر شدند. وضعیت آزادی های سیاسی در ایران در آستانه انتخابات چگونه است؟
لاهیجی: وضعیت به هرحال بحرانی بود ولی در ماه های اخیر بدتر شده است. صدها نفر که بلافاصله پس از تظاهرات مسالمت آمیز در سال ۲۰۰۹ دستگیر شدند هنوز در زندان به سر می برند. کروبی و موسوی، و همسر موسوی، ۲ سال است که در حبس خانگی هستند. با درخواست فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و جامعه دفاع از حقوق بشر از گروه تحقیق سازمان ملل متحد برای حبس های خودسرانه، این گروه در رای خود، خودسرانه بودن این حبس را تایید کرد و خواستار آزادی فوری آنها شد. به تازگی فشار بر رسانه ها شدت یافته و ۲۰ روزنامه نگار به خاطر ارتباط با رسانه های خارجی بازداشت شدند. به طور خلاصه، در آستانه انتخابات، از تمام روش های ممکن برای فشار و ارعاب استفاده می شود تا از تکرار رویدادهایی مثل تظاهرات سال ۱۳۸۸ جلوگیری شود.
1) این بررسی در سال ۲۰۱۱ در مورد رعایت میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی در ایران انجام شد
منبع:خبرنامه شماره ۴ بخش آسیا، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر: در اینجا:
http://www.fidh.org/newsletter-asia-n-4-focus-on-election-human-rights-and-transition-in-asia-13275
متن انگلیسی گفتگو:
http://www.fidh.org/IMG/pdf/newsletter_4_final_version.pdf
http://www.fidh.org/lahidji-on-june-2013-elections-13278?var_mode=calcul