مهتاب سیرجم به تازگی شش تن از میهمانداران و ماموران فنی خود را اخراج کرده و نام ۵۱ نفر دیگر را هم در لیست اخراج و تعدیل قرار داده است
مریم دهکردی – ایران وایر
صدایش خسته و غمگین است. می‌گوید: «همین‌حالا هم اسم من در لیست اخراجی‌ها است. اما به همسرم گفتم مرگ یک بار، شیون یک بار. من هزار و یک بدبختی دارم که حل کردن‌شان به شغلم وابسته است. اگر اخراجم کنند، از کجا بیاورم خرج دوا و درمان و قرض و وام‌هایم را بدهم؟ چه طوری این زندگی را اداره کنیم؟ خیلی از همکارانم بچه مدرسه‌ای و دانشجو دارند. یکی از آن‌ها مادر سالمندش را نگه‌داری می‌کند. با این وضعیت اقتصادی، اگر همین آب باریکه هم قطع شود، فاتحه همه‌مان خوانده است.»
این درد دل یکی از میهمانداران شرکت «مهتاب سیرجم» است؛ شرکتی که خودش از شرکت‌های خدماتی زیرمجموعه راه‌آهن جنوب به حساب می‌آید. مهتاب سیرجم به تازگی شش تن از میهمانداران و ماموران فنی خود را اخراج کرده و نام ۵۱ نفر دیگر را هم در لیست اخراج و تعدیل قرار داده است.
با یکی از کارگرانی گفت‌وگو می‌کنیم که نامش در فهرست تعدیل قرار گرفته است. او روز دهم تیرماه ۱۳۹۸ در همراهی با دیگر همکارانش و در اعتراض به اخراج‌های دسته جمعی، دست از کار کشیده بود تا مقابل ایستگاه قطار اندیمشک تجمع کند: «بعضی از همکارانمان در تجمع شرکت نکردند. می‌گویند حوصله دردسر نداریم. اما حتی اگر اسم من در لیست اخراجی‌ها هم نبود، باز می‌رفتم و شرکت می‌کردم. امروز برای ما اتفاق افتاد، فردا هم نوبت بقیه می‌شود.»
این اولین‌بار نیست که نام کارگران را به صورت دسته جمعی در فهرست تعدیل و اخراج قرار می‌دهند: «به نظر من، آنهایی که برای تجمع نیامدند هم اشتباه کردند. چند روز دیگر که تب و تاب این ماجرا افتاد، به یک بهانه دیگری اسم چند نفر دیگر می‌رود در لیست سیاه مدیران.»
«کانون صنفی میهمانداران و ماموران فنی و پشتیبانی» در خصوص اخراج نیروهای این شرکت نوشته است: «دو میهماندار به نامهای “وحید منجزی” و “مهدی پور ادیب” از شرکت مهتاب سیرجم اخراج شده‌اند. چهار نفر دیگر از نیروهای اخراجی هم کارکنان بخش فنی و پشتیبانی هستند. همکاران این شش نفر علاوه بر اعتراض به اخراج این شش کارگر، نسبت به وضعیت امنیت شغلی خود معترض هستند. چرا که قرار است به صورت روزانه و ماهیانه چندین واگن از خط خارج شوند و به تبع آن، کارکنان و ماموران آن‌ها اخراج خواهند شد.»
بنابر آن چه در این بیانیه آمده است، تا این لحظه دو قطار از خط راه آهن اندیمشک خارج شده‌اند. این ۵۱ نفر نیز کارکنان این دو قطار هستند که در لیست اخراج قرار گرفته‌اند.
کارگری که با «ایرانوایر» گفت‌و گو می‌کند، یکی از میهمانداران این قطارها است: «همکاران اخراج شده من و بقیه کسانی که در معرض اخراج قرار دارند، هر کدام بین ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه کار داشتند. سال گذشته شرکت راه‌آهن اعلام کرد که ۴۰۰ واگن فرسوده قرار است از خط خارج شوند. بعد مشخص شد قرار نیست این واگن‌ها را با واگن‌های تازه جایگزین کنند و همه پرسنلی که روی این مجموعه کار می‌کردند، در لیست اخراج قرار گرفتند. بعضی شرکت‌های همکار، برخی از میهمان‌دارها را به صورت قرضی به کار گرفتند. اما این به کارگیری کاملا موقت است. هر لحظه بخواهند، می‌توانند عذرشان را بخواهند. ما از وقتی که اخراج‌ها شروع شده‌اند، چندین بار دست به اعتصاب و اعتراض زدهایم اما دریغ. صدای ما را هیچ کس نمی‌شنود.»
او همچنین از ریشهدار بودن مشکلات کارکنان راه‌آهن اندیمشک خبر می‌دهد و با اشاره به تجمعات متعدد این کارگران در طول سال‌های گذشته می‌گوید: «من خودم در مهتاب سیر کار می‌کردم. اما از شرکت‌های دیگر هم خبر دارم. کارگران نگه‌داری خط و ابنیه فنی “زاگرس” پارسال بارها و بارها تجمع اعتراضی داشتند.»
به گفته او، این اعتراض‌ها از تیرماه ۱۳۹۷ آغاز شد و تا بهمن و اسفند همان سال ادامه داشت: «آخرش هم حقوق‌هایشان تا شب عید پرداخت نشد. فقط وعده و وعید دروغ به آن‌ها دادند. من حتی به یاد دارم اسفندماه اعتصابشان باعث شد قطار اهواز مشهد نتواند حرکت کند. تعدادی از آن‌ها هم اخراج شده‌اند. اما همان طور که گفتم، صدای ما به جایی نمی‌رسد. شرکت‌های دیگر هم مثل “آهودشت”، وضعیتشان مشابه ما است.»
به نظر می‌رسد اخراج دسته‌جمعی کارگران در شهر اندیمشک مسبوق به سابقه است و مختص به شرکت‌های وابسته به مجموعه راه‌آهن جنوب نیست. سال گذشته شهردار اندیمشک دستور اخراج ۳۱ تن از کارگران شهرداری این شهرستان را تنها به دلیل اعتراضات صنفی و مطالبه معوقات مزدی ۱۵ ماهه خود صادر کرد.
سایت «حقوق بشر در ایران» همان زمان در گزارشی نوشت شهرداری اندیمشک سه روز بعد از برگزاری تجمع اعتراضی کارگران، ابتدا از آن‌ها تعهد گرفت که دوباره دست به تجمع نزنند. ۳۱ نفر از آن‌ها حاضر نشدند این تعهد را امضا کنند و به همین علت با دستور شهردار از کار اخراج شدند.
بنا بر این گزارش، این کارگران بارها از سوی مسوولان شهرداری تهدید شده اما به صورت مدام برای دریافت معوقات مزدی خود دست به تجمع اعتراضی زده بودند.
در رویداد مشابه دیگری در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷، «محمدرضا پیرالوند»، مدیرکارخانه‌جات «تراورس بتونی اندیمشک» که با راه‌آهن طرف قرارداد است و در تجهیز، تعمیر و بازسازی خطوط راه‌آهن فعالیت می‌کند، کارگرانش را به خاطر اعتراض به چهار ماه نپرداختن دستمزد اخراج کرد. او در نامهای خطاب به مدیرعامل شرکت خدمات مهندسی خط و ابنیه فنی اعلام کرد که ۲۳ نفر از کارگرانش «مازاد» هستند و از این شرکت خواست که با کمک نیروی انتظامی، از روز اول خرداد ۱۳۹۷ اجازه ورود این کارگران به محل کارشان داده نشود.
یکی از فعالان کارگری ساکن اندیمشک در گفت‌وگو با «ایرانوایر» می‌گوید: «شرکت تراورس در نواحی ریلی ایران نزدیک به هفت هزار کارگر دارد. وضعیت معیشتی تعداد زیادی از این کارگران بحرانی است. اغلب از وضعیت شغلی و پرداخت حقوق خود ناراضی هستند. سال گذشته هم قبل از آغاز تعدیل و اخراج‌ها، صدها نفر از کارگران ابنیه راه‌آهن در سراسر ایران تجمع اعتراضی برگزار و معوقات مزدی خود را مطرح کردند. جالب است بدانید این ۲۳ نفری که در اندیمشک اخراج شدند، کسانی هستند که در آن تجمع اعتراضی سراسری شرکت کرده بودند.»
حالا یک‌بار دیگر احتمال اخراج گروهی از کارکنان این مجموعه وجود دارد. این در حالی است که احتمال این‌که برخی از کارگران و میهمانداران به دلیل شرایط سنی و نوع مهارت شغلی خود دوباره بتوانند جذب کار مشابهی شوند، تقریبا ناممکن است. ناوگان حمل و نقل ریلی ایران فرسوده و تعداد واگن‌هایی که باید از خط خارج شوند، روبه افزایش است. در حالی که هیچ برنامه‌ای برای جایگزینی آن‌ها وجود ندارد. بنابراین، به ناچار تعدادی نیروی انسانی بیکار خواهند شد.
میهماندار شرکت مهتاب سیرجم که در معرض اخراج قرار دارد، می‌گوید: «کاش این‌بار رسانه‌ها قبل از اعلام حکم اخراج ما کاری کنند. بعد از اخراج، زندگی‌های بسیاری از هم می‌پاشد. مردم هم یادشان می‌رود. همین کارگران نیشکر هفت تپه را ببینید؛ هم تعدادشان زیاد بود و هم تجمع پرخبری داشتند. من آقای “نجاتی” را سال‌ها میشناسم. او را متهم کردند. “اسماعیل بخشی”، از اعضای هیات مؤسس سندیکای کارگران شرکت نیشکر هفت تپه هم زندان است. بقیه را هم ترسانده‌اند. مردم هم یادشان رفته است. ما که نه تعدادمان به اندازه آن‌ها زیاد است، نه اسم و رسمی در رسانه‌ها داریم. واقعیت این است که نمی‌دانم سرنوشت ما چه می‌شود. نمی‌دانم روزهای بعد تجمعی داریم یا نه. نمی‌دانم زورمان می‌رسد که حقمان را بگیریم یا نه! فقط امیدوارم صدایمان به جایی برسد. همین!»