خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی شهریور ماه ۹۸ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در شهریور ماه ۹۸ با بیش از ۱۵ مورد اعدام، بازداشت و محکومیت های سنگین فعالان صنفی و کارگری، بازداشت اتنیک‌ها و و محکومیت‌‌های طویل المدت فعالان مدنی، نقض حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، نقض حقوق زنان و کودکان، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
شهریور ماه با بیش از ۱۵ مورد اعدام همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در مراجع قضایی ایران است.
از مهمترین موارد در این زمینه میتوان به اعدام گروهی ۸ زندانی جرایم “مواد مخدر” و “قتل” در زندان رجایی شهر کرج اشاره کرد.
در خردادماه سال جاری آئین نامه اجرای حدود و قصاص توسط رئیس قوه قضاییه ابلاغ شد. ماده ۴۷ این آئین نامه مبنی بر اهدای اعضای محکومین به اعدام با واکنش های مختلفی از سوی جامعه پزشکان و فعالان حقوق بشر در ایرن روبرو شد. بر این مبنا در شهریور ماه قوه قضاییه پیوند اعضای بدن محکومان به اعدام را از دستور کار خارج کرد.
آزادی اندیشه و بیان
در حالی که ۶ ماه از انتصاب ابراهیم رییسی به عنوان رئیس قوه قضاییه می گذرد، افزایش چشمگیر احکام صادره علیه فعالان سیاسی و مدنی در همین مدت کوتاه حکایت از آغاز موج جدیدی از فشار و سرکوب گسترده جامعه مدنی و منتقدان در ایران دارد. طی این بازه زمانی فعالین حوزه های مختلف در پرونده هایی مجزا دستکم به هزار و ۲۷ سال و شش ماه، معادل ۱۲ هزار و ۳۳۰ ماه حبس و هزار و ۴۲۸ ضربه شلاق محکوم شده‌اند که از رشد ۱۱۹ درصدی صدور احکام نسبت به دوره مشابه در زمان ریاست لاریجانی خبر می دهد.
صدور احکام امنیتی با همکاری اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و قوه قضاییه صورت می گیرد؛ این در حالی ست که وزیر اطلاعات در این ماه به بازداشت و بدرفتاری با دهها بیگناه در پرونده ترور دانشمندان هسته ای اذعان کرد.
ازجمله مهمترین بازداشت‌ها میتوان به بازداشت علی غلامی و دانیال جعفری، گیتی پورفاضل، شهرزاد جعفری، زهرا جمالی، علی باقری، زرتشت احمدی راغب، رضا مهرگان، عادل گرجی، کمال جعفری یزدی و محسن اسدی اشاره کرد.
همچنین در این ماه آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی هر یک به ۳ سال و ۷ ماه حبس تعزیری و ۲ سال محرومیت از عضویت در گروه ها و احزاب، مرضیه امیری به ۱۰ سال و شش ماه حبس و ۱۴۸ ضربه شلاق، کیومرث مرزبان به ۲۳ سال و ۹ ماه حبس تعزیری، انوشه آشوری و علی جوهری هر یک به ۱۲ سال حبس، عاطفه رنگریز به ۱۱ سال و نیم حبس و ۷۴ ضربه شلاق، ۹ فعال مدنی مجموعا به ۵۴ سال حبس، محسن حق شناس به ۱ سال حبس، عباس نوری شادکام به ۳۵ سال حبس، صابر و کامران کمانی مجموعا به ۱۰ سال حبس، پدرام پذیره به ۷ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق، ۸۶ شهروند به۲۵۸۰ ضربه شلاق و ۳۴۴ ماه حبس، حسین قدیانی به ۶ ماه حبس تعزیری و معصومه عسکری، معلم بازنشسته به ۵ سال حبس محکوم شدند.
از دیگر مهم‌تریم اخبار در این زمینه می توان به مجرم شناخته شدن مدیر مسئول خبرگزاری ایلنا و هفته نامه پایتخت کهن، مدیر مسئول سایت تابناک و مدیر مسئول روزنامه روزان و ماهنامه زنبورداران پیشرو و ممنوع الخروج شدن پگاه آهنگرانی اشاره کرد.
همینطور در رابطه با دانشجویان لیلا حسین زاده، به اتهام اجتماع و تبانی جهت اقدام علیه امنیت ملی با پرونده جدیدی روبرو شده است و سها مرتضایی، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم انسانی و دبیر وقت شورای صنفی مرکزی دانشجویان دانشگاه تهران در مقطع دکترا از تحصیل محروم شد.
لازم به ذکر است در این ماه هرانا گزارشی از بازداشت دو استرالیایی منتشر کرد که در مرداد ماه بازداشت شده بودند.
زندان
زندان‌های ایران در این ماه نیز با تنش‌ها، اعمال محدودیت‌ها و محرومیت‌های بسیاری همراه بود.
حق درمان و رسیدگی پزشکی همواره از مهمترین موارد نقض حقوق زندانیان در ایران به شمار می‌رود. در این ماه سه زندانی در زندان ارومیه در سایه عدم رسیدگی پزشکی جان خود را از دست دادند.
در این ماه از اعزام سعید شیرزاد، زندانی سیاسی زندان رجایی شهر کرج به بیمارستان به دلیل امتناع از پوشیدن لباس زندان جلوگیری شد. همچنین مادر مایکل وایت شهروند آمریکایی محبوس در زندان وکیل آباد مشهد اعلام کرد وی دچار سرطان گلو است و بیماری وی عود کرده و نیاز به مراقبت های بیشتری دارد. هانی یازرلو، زندانی سیاسی سابق نیز که بیش از ۲ ماه است در بند وزارت اطلاعات زندان اوین موسوم به بند ۲۰۹ در بازداشت بسر می برد، در پی عدم دسترسی به داروهای بیماری قلبی و هوای گرفته سلولش بیهوش شده و به بهداری بند منتقل شد.
در این ماه یک شهروند در اداره آگاهی خرمبید بر اثر ضرب و شتم فوت کرد و در پی آن رئیس کل دادگستری استان فارس دستور پیگیری و بررسی پرونده را صادر کرد.
به دلیل قطع ارتباط زندانیان سیاسی این زندان و کارشکنی مسئولین در اواخر ماه مانع از حضور سعید شیرزاد در مراسم خاکسپاری مادر شد. سه شهروند بهایی در زندان اوین، آرام زندی در بازداشتگاه اداره اطلاعات سنندج و آتنا دائمی در زندان اوین از جمله زندانیانی هستند که محدودیت استفاده از تلفن و ملاقات دارند.
مصطفی سبزی، زندانی سیاسی زندان ارومیه در این ماه مجددا دست به اعتصاب غذا زد و در پی درگیری لفظی با ماموران زندان مهدی فراحی شاندیز، زندانی سیاسی ندامتگاه مرکزی کرج به سلول انفرادی منتقل شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه می توان به بلاتکلیفی سه شهروند بهایی در زندان سمنان، محمدصالح شهدادزهی در زندان رجایی شهر کرج و سهیلا حجاب در بند زنان زندان اوین همچنین بی خبری از وضعیت فرهاد سلمان پور ظهیر اشاره کرد.
در ارتباط با دادگاه زندانیان؛ زهرا محمدی، که در دوران بازجویی جهت اخذ اعترافات اجباری تحت فشار قرار گرفته بدون اطلاع قبلی به خانواده و وکیل به دادگاه منتقل شد. همینطور مجید اسدی، به دلیل مخالفت با انتقال با دستبند و پابند و پوشیدن لباس زندان، به بند بازگردانده شد و جلسه دادگاه لغو شد.
لازم به ذکر است هرانا در این ماه گزارشاتی از تنش و ناآرامی در زندان ارومیه، حمله خشونت بار گارد ویژه زندان رجایی شهر کرج به زندانیان سنی مذهب و جدیدترین لیست از هویت ۳۸ زندانی امنیتی در اندرزگاه ۷ زندان اوین را منتشر کرده است.
اقلیت های ملی و مذهبی
اتنیک ها در شهریور ماه نیز زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و بی‌خبری‌های بسیاری بودند.
در این ماه در ادامه فشار بر خانواده عباس لسانی، محل کسب علی لسانی فرزند وی توسط اداره نظارت بر اماکن عمومی پلمب شد.
شهریور ماه امسال با بازداشت دو شهروند در مریوان، یوسف کاری در اردبیل، سه شهروند در مریوان و پاوه، سه شهروند در سنندج، اشنویه و پیرانشهر، یک شهروند در سقز، دو شهروند در دیواندره، دو شهروند در ارومیه، دو شهروند در سیستان و بلوچستان، یک شهروند در سنندج و دو شهروند در دهگلان همراه بود.
همچنین یاسر امینی آذر به ۱۵ ماه حبس، دو شهروند اهل پیرانشهر مجموعا به ۱۱ سال حبس، یوسف جلیل به ۶ ماه حبس تعلیقی و شلاق، سه شهروند در ارومیه، اشنویه و سنندج مجموعا به ۱۸ سال حبس، جعفر پکند به ۶ ماه حبس، میرموسی ضیاگرگری و سجاد شهیری هرکدام به یک سال حبس، مجتبی پروین ۳ ماه حبس، یک شهروند در کرمانشاه به ۳ ماه حبس، رحیم غلامی به ۱ سال حبس، افشار فتحی به ۶ سال حبس و نسیم صادقی به ۶ ماه حبس محکوم شدند. آرام فتحی نیز به دادگاه مریوان احضار شد.
اعمال فشار و تهدید اقلیت‌های مذهبی در این ماه نیز ادامه داشت.
پس از جلوگیری از ثبت نام برنا پیراسته، دانش آموز بهایی در مقطع دبیرستان، اظهارنظر وزیر آموزش و پرورش درخصوص محروم کردن پیروان ادیان غیررسمی از تحصیل با واکنش های بسیاری مواجه شد.
هر ساله گزارشات زیادی از محروم شدن شهروندان بهایی از ادامه تحصیل در دانشگاه‌های ایران منتشر می‌شود. این موضوع حتی افرادی را که در آستانه فارغ‌التحصیلی هستند نیز در بر می‌گیرد. در این ماه ۲۲ تن از شهروندان بهایی از قبولی در کنکور و ادامه تحصیل باز ماندند.
در این ماه امان الله بلوچی به اعدام و ۱۰ سال حبس، میترا بدرنژاد، شهروند بهایی به یک سال حبس، ثمین مقصودی، شهروند بهایی به ۵ سال حبس و کیانا رضوانی و کیمیا مصطفوی دو شهروند بهایی هر یک به ۶ سال حبس محکوم شدند.
همینطور شهناز ثابت، شهروند بهایی در شیراز و تعدادی از شهروندان از پیروان یک عرفان نوظهور در سیرجان بازداشت شدند. یک طلبه ۱۳ ساله اهل سنت نیز در اداره اطلاعات راسک، یک روحانی اهل سنت در اداره اطلاعات سرباز و یک روحانی اهل سنت دیگر در اداره اطلاعات راسک احضار شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به اجرای حکم حبس نوکیش مسیحی، روحا ایمانی و میترا بدرنژاد اشاره کرد.
حقوق کودک
کودکان همواره آسیب پذیر بوده و در معرض نقض حقوق شان قرار دارند. به گفته مدیرکل بهزیستی تهران در سه ماهه اول سال جاری یک هزار و ۶۰۸ تماس با خط ۱۲۳ اورژانس اجتماعی برقرار شده است که بیشتر آن مربوط به کودک آزاری و ۲۵۱ مورد دیگر مربوط به همسر آزاری بوده است. وی همچنین اعلام کرد که ۶۸ مورد کودک آزاری طی این مدت در این مرکز پذیرش شده اند.
همچنین به گفته مدیر بهزیستی کرج از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۳۵مورد کودک آزاری به مرکز فوریت های اجتماعی این شهرستان اعلام شده است. وی همچنین از معرفی ۹۸ کودک کار به این مرکز طی سال جاری خبر داد.
در این ماه متاسفانه گزارشاتی از آزار و اذیت یک کودک در رفسنجان، یک کودک در کرمانشاه، یک کودک در دماوند، یک کودک در تهران، یک کودک دیگر در کرمانشاه، خودکشی یک دختر نوجوان در اهواز و خودکشی یک دختر ۱۶ ساله در تهران را شاهد بودیم.
کودک همسری از مهمترین موارد نقض حقوق کودکان است. در این ماه یک دختر۱۰ ساله در سیاه منصور دزفول، یک دختر ۹ ساله در شهرستان بهمئی و یک دختر ۱۱ ساله در گلستان تن به ازدواج دادند. در این راستا یک دختر ۱۶ ساله در پی اصرار خانواده اش به ازدواج خودسوزی کرد.
زنان
تبعیض و اجبار همواره با زندگی زنان ایرانی همراه بوده است. محرومیت از ابتدایی ترین حقوق همچون ورود به استادیوم برای دیدن مسابقه فوتبال سالهاست که زنان هوادار فوتبال را به ورود با ظاهر مردانه به داخل استادیوم مجبور کرده است.
سحر خدایاری که به نام دختر آبی شناخته می شود در این ماه به دلیل محکومیت به ۶ ماه حبس بخاطر ورود غیر مجاز به استادیوم دست به خودسوزی زد و بر اثر پیامدهای ناشی از سوختگی در بیمارستان فوت کرد. مرگ دختر آبی با واکنش های گسترده ای از سوی فوتبالیست‌ها، هنرمندان، سیاستمدارها و سازمان های حقوق بشری در داخل و خارج از کشور مواجه شد.
حجاب اختیاری مهمترین خواسته برحق زنان طی سالهای گذشته بوده است. در این ماه فعالان این عرصه به حبس های طویل المدت محکوم شدند.
صبا کردافشاری، فعال مدنی بازداشتی در زندان اوین توسط دادگاه انقلاب تهران از بابت اتهام “اشاعه فساد و فحشا از طریق کشف حجاب و پیاده روی بدون حجاب” به ۲۴ سال حبس تعزیری محکوم شد.
همچنین در این ماه ناهید شقاقی و اکرم نصیریان دو تن از فعالان حقوق زنان به دادسرای اوین احضار شدند و اکرم نصیریان و ناهید شقاقی در دادسرای اوین تفهیم اتهام شدند.
لازم به ذکر است نگار معظم در پی اجرای تک خوانی در جریان تور گردشگری ابیانه به یک سال حبس محکوم شد.
کارگران و اصناف
در ادامه اعتراضات هفت تپه، در این ماه هفت متهم این پرونده از جمله اسماعیل بخشی مجموعاً به ۱۱۰ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم شدند.
همچنین ۹ تن از کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه هر کدام به ۸ ماه حبس تعزیری و ۳۰ ضربه شلاق، حسن سعیدی به ۵ سال حبس، رسول طالب مقدم به ۲ سال حبس، تبعید و شلاق، پروین محمدی به یک سال حبس، علیرضا ثقفی و هاله صفرزاده هر یک به ۱سال حبس، بهنام ابراهیم زاده به ۶ سال حبس، حمیدرضا رحمتی به تحمل ۳ سال حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق در ملا عام و بیست میلیون ریال جزای نقدی و حسین حبیبی به ۴ ماه حبس و جزای نقدی محکوم شدند. هیراد پیربداقی نیز مجددا بازداشت شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این راستا میتوان به ضرب و شتم و بازداشت شماری از کارگران هپکو اراک در پی تجمع اعتراضی، احضار ده ها تن از کارگران شرکت فولاد اهواز و محبوبه فرحزادی، فعال صنفی معلمان و برگزاری جلسه دادگاه شاپور احسانی راد اشاره کرد.
لازم به ذکر است ۶۱ واحد صنفی در بروجرد پلمب شدند.
بهداشت و محیط زیست
در شهریور ماه مراد طاهباز و هومن جوکار دو تن از متهمین پرونده فعالان محیط زیست بازداشتی در زندان اوین برای جلسه آخرین دفاع به دادگاه انقلاب تهران احضار شدند. متهمین این پرونده مراد طاهباز، سام رجبی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان و عبدالرضا کوهپایه، فعالان محیط زیست در ایران هستند که نزدیک به ۶۰۰ روز گذشته را در بازداشت در زندان اوین به سر می‌برند.
همچنین عرفان رشیدی از فعالان محیط زیست استان کرمانشاه توسط دادگاه انقلاب این شهر به ۱ سال حبس و ۲ سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. وی تیرماه سال گذشته توسط نیروهای امنیتی بازداشت و پس از ۹ روز با تودیع قرار آزاد شده بود.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
در شهریور ماه امسال دو شهروند در هرمزگان ، دو شهروند در قصرقند ، ۳ شهروند در سیستان و بلوچستان و یک شهروند در سنندج در پی شلیک نیروهای نظامی کشته و زخمی شدند.
همچنین بر اثر تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی سه کولبر در اشنویه و ارومیه، چهار کولبر در پیرانشهر، سردشت و سقز و ماکو، دو کولبر در خوی و بانه، دو کولبر در سردشت و سه کولبر در پیرانشهر، خوی و سردشت کشته و زخمی شدند.
از دیگر مهترین اخبار در این زمینه میتوان به چهار مورد بازداشت شهروندان در مهمانی های خصوصی در ساری، دماوند، قشم و باز هم در ساری؛ همینطور اقدام به خودسوزی مرد ۴۵ ساله در ساری و اسیدپاشی به یک دختر و پسر جوان در یکی از پارک های تهران اشاره کرد.
لازم به ذکر است خودسوزی یک شهروند مقابل ساختمان بنیاد شهید قم منجر به فوت وی شد.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در شهریور ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت میتوان از خودسوزی سحر خدایاری معروف به دختر آبی، همچنین صدور احکام سنگین برای فعالان کارگری و مدنی و خبرنگاران یاد کرد.
۲– گزارشاتی که علی‌رغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند میتوان به بازداشت ها و محکومیت های سنگین اقلیت های ملی و مذهبی اشاره کرد.