مصدق تنها کسی بود که پای اقتصاد بدون نفت ایستاد/ درآمدهای نفتی بدون خط قرمز ارزیابی و گزارش شود/ واگذاری آرامکو ریاض را به بورس انرژی جهان تبدیل می‌کند
مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا اظهار داشت: بنابراین در میان گذاشتن این موضوع با جامعه که زمان رانتخواری به پایان رسیده دشوار است، نیازمند رستمی است که بنده آن را نمی‌بینم و شاید تنها کسی که پای اقتصاد بدون نفت ایستاد، مرحوم مصدق بود. البته اگر به اهداف مورد نظر نیز نرسیم و تنها اتکای دولت به نفت را کاهش دهیم باز هم دستاورد مهمی خواهد بود.
مهرداد عمادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد جدا کردن درآمدهای نفتی از بودجه کشور گفت: این موضوع همیشه به عنوان یک آرزوی اقتصادی از زمان رزم‌آرا مطرح بود که شادروان دکتر مصدق آن را به صورت یک خواست ملی بیان کرد. در واقع ملی شدن نفت گامی در راستای این رویکرد بود که منابع نفتی بجای کسب درآمد به عنوان منبع سرمایه گذاری باشد. متاسفانه در ده سال آخر پیش از انقلاب، رویکرد کاهش سهم نفت از اقتصاد فراموش و حتی بر افزایش بیشتر آن تشویق شد که عملا ایران را برای یک دوره هشت سال به اقتصاد تک محصولی مبدل کرد.
وی ادامه داد: پس از انقلاب نیز با وجود سوء مدیریت‌ها و محدودیت‌های ناشی از جنگ هشت ساله اصلا امکان حرکت به آن سمت وجود نداشت. متاسفانه بعدا با افزایش قیمت نفت اقتصاد ایران تبدیل به اقتصاد بیمار و البته معتاد شد. درمان یک بیماری همیشه دشوار است و اگر بیمار به ماده افیونی نیز معتاد باشد این دشواری چندبرابر می‌شود. بنابراین موضوع جداسازی درآمدهای نفتی از بودجه اقدامی بسیار دشوار است.
سه سد پولادین در برابر جداسازی نفت از بودجه
این کارشناس اقتصادی سه مانع جدی را پیش روی این موضوع دانست و گفت: نخست مربوط به این است که مقداری از درآمدهای نفتی نصیب نهادهایی می‌شود که ناگزیر به پذیرش شفافیت خواهند شد و برای افکار عمومی نیز موضوعی مهم محسوب می‌شود پس کسانی که سهم غیرقابل توجیه و پنهان از درآمدهای نفتی دارند در برابر آن مقاومت خواهند کرد.
وی افزود: دوم اینکه برای این جداسازی نیاز به سیستم حسابرسی داریم که تمام درآمدهای نفتی را بدون هیچ محدودیت و خط قرمزی ارزیابی و گزارش کند. باید توجه داشت که این درآمدها نفتی متعلق به هیچ فرد یا نهادی نیست بلکه برای تمام نسل‌های فعلی و آتی ایرانیان است و این رویکرد کمک می‌کند تا پروژه‌ها بر پایه سود و زیان و شاخص‌های بین المللی پذیرفته شده واگذار شوند و سوءاستفاده‌هایی مانند گم شدن دکل نفتی تکرار نشوند.
عمادی تصریح کرد: مولفه سوم این موضوع مربوط به شهامت و شفافیت دولت و جامعه است یعنی دولت صراحتا اعلام کند که این درآمدها برای مصرف نیست و اگر قرار بر حمایت باشد تنها برای اقشار فرودست باید در نظر گرفته شود تا تولید به شرایط عادی بازگردد.
زمان رانتخواری در نفت به پایان رسیده است
وی افزود: متاسفانه ما همیشه این موضوع را میان جامعه جا انداختیم که این درآمدهای شما برای مصرف است در حالیکه باید گفته می‌شد این برای فرزندان شما است و باید صرف تقویت زیرساخت‌های کشور و حتی حضور در پروژه‌های فرامرزی از اروپای غربی گرفته تا شرق آسیا شود موضوعی که کشورهای نروژ، قطر و کویت آن را دنبال کرده و به دستاوردهای مثبت رسیدند.
وی تصریح کرد: بنابراین در میان گذاشتن این موضوع با جامعه که زمان رانتخواری به پایان رسیده دشوار است و نیازمند رستمی است که بنده آن را نمی‌بینم. یکی از کسانی که پای اقتصاد بدون نفت ایستاد، مرحوم مصدق بود. البته اگر به اهداف مورد نظر نیز نرسیم و تنها اتکای دولت به نفت را کاهش دهیم باز هم دستاورد مهمی خواهد بود.
واگذاری آرامکو؛ گامی در راستای مبدل شدن به قلب تپنده انرژی
عمادی در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از واگذاری سهام آرامکوی عربستان چیست؟ گفت: واگذاری سهام آرامکو شاید مهمترین خبر اقتصادی پس از ۲۰۰۳ در خاورمیانه باشد و در سطح جهان نیز به عنوان عرضه سهام یک شرکت کلان مطرح است. در سال ۲۰۰۵ یک موسسه مشاور غربی استخدام شدند تا بهترین روش پوشش منافع استراتژیک ریاض در رابطه با ذخایر نفتی را ارزیابی کنند که آن زمان بنده در بخش ریسک انرژی اروپا بودم. ارزیابی این موسسه مبتنی بر این بود که تمام حوزه های نفت و گاز را یک کاسه و سهام آن را عرضه بین المللی کرد چون با این اقدام ریسک مدیریت و ریسک ژئوپلتیک حوزه‌های نفتی نیز بین‌المللی خواهند شد.
این اقتصاددان با اشاره به مزیت‌های این واگذاری گفت: درآمدی که از این راه نصیب عربستان خواهد شد باعث متنوع سازی اقتصاد این کشور می‌شود که یکی از خواسته‌های بن سلمان نیز تنوع در تولید و روابط اقتصادی است و به نوعی اقتصاد را از تک محصولی خارج می‌کند. مزیت دیگر آن است که وقتی سهام این شرکت به صدها موسسه حقوقی فروخته شد، این خریداران از طریق لابی‌های خود ریسک‌های مربوط به آن را نیز پوشش خواهند داد و دیگر عربستان مجبور نیست برای حفاظت از نفت خود ده‌ها میلیارد دلار هزینه کند.
وی مزیت دیگر را ورود چندین سرمایه‌گذار کلان دانست و افزود: این موضوع ریاض را تبدیل به بورس جدی انرژی جهان خواهد کرد که یکی از آرزوهای بن سلمان نیز است و همیشه به دنبال آن بوده که ریاض را قلب تپنده انرژی کند همچنین اگر در این واگذار موفق شود درآمدهای افسانه‌ای را نصیب عربستان می‌کند که می‌تواند در گسترش پروژه ها کمک کند.