خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی آبان ماه ۹۸ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در آبان ماه ۹۸ با اعتراضات گسترده در سراسر کشور، خشونت بسیار علیه معترضان و کشتار بیش از ۱۰۰ تن و بازداشت بیش از ۱۰۰۰ نفر، اعدام بیش از ۱۵ زندانی، بازداشت و احضار فعالان صنفی و کارگری، بازداشت اتنیک‌ها و محکومیت‌‌های گسترده فعالان مدنی، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، نقض حقوق زنان و کودکان ، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
اعدام همچنان یکی از مهمترین موارد نقض حقوق بشر در ایران به شمار می رود. علیرغم تمام تلاش ها و فشارها هیچ آمار دقیقی از تعداد اعدام های انجام شده وجود ندارد و ایران حاضر به توقف این رویه خشونت بار در مجازات ها نیست.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، گزارش تازه خود در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران را در این ماه منتشر کرد. در این گرازش به طور ویژه بر اعدام نوجوانان و نقض حقوق اقلیت های مذهبی در ایران تاکید شده است.
آبان ماه با بیش از ۱۵ اعدام که ۱تن از آنها در ملا عام در خمین اعدام شده است؛ همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در زندان های ایران بود.
از مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به خودکشی یک محکوم به اعدام اشاره کرد. این زندانی در زندان رجایی شهر کرج که پیشتر از بابت اتهام “قتل” یک شهروند به قصاص نفس (اعدام) و به اتهام کور کردن یک فرد دیگر به قصاص چشم (کور شدن) محکوم شده بود، از طریق حلق آویز کردن دست به خودکشی زد و جان خود را از دست داد.
آزادی اندیشه و بیان
در واکنش به افزایش قیمت بنزین، از روز جمعه ۲۴ آبان ماه تجمعات اعتراضی با حضور گسترده مردم در شهرهایی از جمله اهواز، شوشتر، دزفول، گچساران، آبادان، خرمشهر، ماهشهر، رشت، شیراز، بندرعباس، گرگان، خرم‌آباد، قم، ایلام، کرج، سنندج، دورود، قزوین، اراک، مهدیشهر، گرمسار، شاهرود، نجف آباد، شهریار ، مریوان، تهران، تبریز، اردبیل، ارومیه، ساوه، پاسارگاد، قلعه حسن خان، ورامین، دهدشت، ساری، یاسوج، قائمشهر، شهرکرد، ملک شهر، پرند، دماوند، پلدختر، نیشابور، سرپل ذهاب، کهنوج، یزد، بوشهر، بهمئی، سقز، جوانرود، تهران‌شهر، اراک و… شکل گرفته بود. این تجمعات تا لحظه تنظیم این گزارش کماکان در برخی شهرها ادامه دارد.
سرکوب خونین و شدت بسیار بالای خشونت‌ها در جریان این اعتراضات در سطحی بوده که تا روز ۲۸ آبان بیش از ۱۰۰ تن کشته شدند؛ در عین حال گزارش‌های تاییدنشده‌ای از کشته شدن حداقل ۱۵۰ تن در تجمعات دو روز آخر آبان ماه در سیرجان، شیراز، بهبهان، مریوان، خرمشهر، اهواز، آبادان، کرج، اصفهان، جوانرود، ماهشهر، شادگان، اسلامشهر، کرمانشاه، سنندج، شهرصدرا و شهریار به دست هرانا رسیده است که صحت آنها تا زمان تنظیم این گزارش کماکان در دست بررسی است.
در این رابطه منابع رسمی از بازداشت بیش از هزار نفر طی سه روز در سراسر کشور خبر داده بودند . این درحالی ست که در روزهای بعد خبر بازداشت صدها تن دیگر در استان های مختلف از منابع رسمی منتشر شد. بیش از ۵۰ دانشجو از جمله سها مرتضایی، یاشار دارالشفا، امیر فرصتی، نرگس باقری، علی نانوایی، کامیار ذوقی، بنفشه چراغی و ملیکا قراگوزلو د ر میان بازداشت شدگان قرار دارند.
بیش از ۱۵۰ بانک و فروشگاه بزرگ به آتش کشیده شده و مدارس و دانشگاه ها در بسیاری مناطق تعطیل شدند.
اینترنت در سراسر کشور با تصمیم شورای امنیت ملی قطع شده و زمان برقراری آن نیز تا زمان تنظیم این گزارش کماکان مشخص نیست. بر اساس گزارش “نت بلاکز” سطح دسترسی به اینترنت در ایران به ۴ درصد کاهش پیدا کرده است.
قطع اینترنت در ایران “نقض حق بنیادین دسترسی به اطلاعات” است.
برای اطلاع از سابقه اعتراضات به گزارشات روز اول، روز دوم، روز سوم، روز چهارم، روز پنجم و روز ششم مراجعه کنید.
در این ماه سها مرتضایی، راحله راحمی پور، ژیلا کرم زاده مکوندی، سپیده قلیان، عبدالرضا داوری، حشمت الله طبرزدی، حدیث صبوری، گلرخ ابراهیمی ایرایی، محمدرضا فرهادپور، گردانندگان یک شبکه مجازی در خراسان رضوی، ۱۵ تن از بازنشستگان، یک شهروند در کوار و ۱۵ تن در روستای کوشک بیدک شیراز بازداشت شدند.
حکم پریسا رفیعی توسط دیوان عالی کشور تایید و رضا گلپور چمرکوهی، مجددا به حبس محکوم شد.
همچنین جلسه دادگاه ندا ناجی، رضوانه محمدی و ۷ فعال مدنی برگزار و جواد لاری، بهمن احمدی امویی، محمدحسین آغاسی، هانیه دائمی، محمود صادقی، نیما ویژه، مهدی کوخیان، محمد گونیلی، ماندانا صادقی، به دادگاه احضار شدند.
از سوی دیگر پرونده مسعود کاظمی نیز به دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع داده شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه آزادی دائم و موقت تعداد زیادی از زندانیان و متهمین از جمله امیر امیرقلی، ساناز اله یاری، سپیده قلیان، امیرحسین محمدی فرد، عاطفه رنگریز، مرضیه امیری، اسماعیل بخشی، کامیل احمدی، عثمان مصطفی پور، محمد نظری، روح الله مردانی، محسن حق شناس، عسل محمدی، شهلا انتصاری، شهلا جهانبین و نرگس منصوری از زندان بود.
لازم به ذکر است ایران در نامه‌ای به کارگروه ناپدید شدگان قهری یا غیر ارادی سازمان ملل تاکید کرد رابرت لوینسون، شهروند آمریکایی که در سال اسفند ماه ۱۳۸۵ در ایران مفقود شده، در دادگاه انقلاب تهران پرونده باز دارد.
زندان
حق درمان و رسیدگی پزشکی همواره از مهمترین موارد نقض حقوق زندانیان در ایران به شمار می‌رود. در این ماه یک زندانی در زندان ارومیه در سایه عدم رسیدگی پزشکی جان خود را از دست داد. همچنین رحیم غلامی، سهیل عربی و سمانه نوروز مرادی از دریافت خدمات درمانی محروم ماندند.
پس از مدتها کارشکنی مسئولین، در مهرماه سال جاری علیرغم تعیین وقت قبلی اعزام آرش صادقی به دلیل مخالفت با انتقال با دستبند و پابند و پوشیدن لباس زندان؛ سرانجام دستور قضایی، مبنی بر اعزام این زندانی بیمار به بیمارستان «با حفظ کرامت انسانی و عدم تحمیل دستبند و غیره» صادر شد.
همچنین پس از کارشکنی مسئولین زندان اوین در اعزام لیلا حسین زاده به بیمارستان سرانجام وی به بیمارستان اعزام شد.
زندانیانی که در دوران بازداشت و یا حبس خود در کنار مشکلات هر روزه زندان دست به اعتصاب غذا نیز می‌زنند در واقع هزینه بسیار سنگینی از بابت مطالبات خود می‌پردازند؛ چرا که حتی اگر این اعتصاب منجر به مرگ آنها نشود، گرسنگی طولانی مدت و کمبود مواد حیاتی در بدن، عوارض و نشانه‌های بسیاری را تا سال‌های سال بلکه تا آخر حیاتشان به همراه خواهد داشت. اما زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. در این ماه ده ها درویش زندانی، اقبال زارعی، حسن رستگاری مجد، رضا محمدحسینی، سپیده قلیان، مرتضی نظری سدهی، مصطفی سبزی، زرتشت احمدی راغب، محمدمهدی ساجدی فر، افشین بایمانی، سهیلا حجاب در اعتصاب غذا به سر بردند.
فرهاد میثمی در این ماه به زندان رجایی شهر کرج منتقل شد. این فعال مدنی برخلاف اصل تفکیک جرایم به بندی که مساله تضاد عقاید با سایر ساکنین آن جدی و پرخطر است، منتقل شده است.
همچنین حسن صادقی و فاطمه مثنی زوج زندانی سیاسی بار دیگر از ملاقات با یکدیگر محروم شدند و محمد حبیبی معلم زندانی نیز ممنوع الملاقات شد.
در این ماه سهیل عربی، زندانی عقیدتی زندان اوین جهت بازجویی به دفتر حفاظت اطلاعات قوه قضاییه منتقل شده و پس از ساعاتی به بند بازگردانده شد. وی در این بازجویی در ارتباط با طرح اتهامات و گشایش پرونده جدید تهدید شده است.
از دیگر مهمترین خبرها میتوان به بازداشت سعید شیرزاد جهت تحمل ادامه حبس، بلاتکلیفی علی علینژاد و یک شهروند بازداشتی در زندان ارومیه، بی خبری از سرنوشت یک شهروند بازداشت شده در نیکشهر، انتقال جمشید پیروتی و پیمان عارفی به زندان‌های مهاباد و رجایی شهر، گلرخ ایرایی به زندان قرچک ورامین، محمد داوری، به زندان یاسوج و کمال حسن رمضان به بازداشتگاه اطلاعات سپاه اشاره کرد.
لازم به ذکر است هرانا در این ماه گزارشاتی در ارتباط با شرایط غیرانسانی و مشکلات زندانیان در زندان تهران بزرگ، تناقض تبعیض مذهبی در زندان ارومیه و رنجنامه ای از یک شهروند یهودی در زندان اوین منتشر کرده است.
اقلیت های ملی و مذهبی
اتنیک ها در آبان ماه نیز زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و محکومیت های بسیاری بودند.
در این ماه مهراب حسن پور، عباس سحاگی، اسکندر روندی، یک شهروند در اشنویه، چهار شهروند در تبریز، دو شهروند در کرمانشاه و سردشت، سه شهروند در کرمانشاه، سنندج و ارومیه، یک شهروند در سنندج، دو شهروند در ارومیه، ۲۳ شهروند در اعتراضات به مرگ مشکوک یک شاعر معترض محلی در اهواز و ۸ شهروند در مراسم سالگرد درگذشت غلامرضا امانی بازداشت شدند.
همچنین مهرداد عبدالله زاده به ۳۰ سال حبس، محمدشریف سالم به ۵ سال حبس، امیرحسین یوسفی به ۶ ماه حبس، یادگار جعفری به یک سال حبس تعلیقی، یاسین کریمی به یک سال حبس تعلیقی ، هیمن محمدیان به یک سال حبس تعلیقی و پوریا ناصری به یک سال حبس تعلیقی محکوم شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به برگزاری دادگاه هوشمند علیپور و محمد استادقادر و احضار و بازجویی از یک شهروند در سنندج اشاره کرد.
اعمال فشار و تهدید اقلیت‌های مذهبی در این ماه نیز ادامه داشت.
مریم لقایی، جمال ثابت و شماری دیگر از شهروندان بهایی در شیراز از جمله شهریار عطریان و پولاد کرمی و همچنین مولوی ابراهیم حبشی، امام جمعه بازگر سیریک در این ماه بازداشت شدند.
همچنین ۷ شهروند بهایی اهل بوشهر مجموعا به ۲۱ سال حبس و سه شهروند بهایی در سمنان مجموعا به ۲۳ سال حبس تعزیری محکوم شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به پلمب ۵ واحد صنفی متعلق به بهاییان در چابهار، محرومیت از تحصیل سیاوش حیاتی به دلیل اعتقاد به آیین یارسان، برگزاری جلسه دادگاه تجدید نظر کیانا رضوانی و کیمیا مصطفوی، دو شهروند بهایی ساکن کرمان، تعیین زمان جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات اسماعیل مغربی نژاد نوکیش مسیحی، تبرئه اولدوز قاسمی، امیر ستاری و جواد احمدی و اجرای حکم تبعید ابراهیم فیروزی و نوکیش مسیحی به شهرستان سرباز اشاره کرد.
حقوق کودک
مسئول اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان لامرد از تشکیل ۱۲۶ پرونده مربوط به کودک آزاری از اسفند ماه ۹۶ تا پایان مهر سال جاری خبر داد. به گفته وی بیشترین تماس ها با اورژانس اجتماعی مربوط به کودک آزاری و همسر آزاری بوده است.
از مهمترین اخبار در این زمینه خبر تجاوز مرد همسایه به دختر ۱۲ ساله کرمانشاهی است که پس از آن کودک بارها دست به خودکشی زده است. به گفته وکیل خانواده این کودک دادگاه کیفری کرمانشاه کماکان در خصوص پرونده وی اعلام رای نکرده است.
همچنین گزارشاتی از خودکشی یک دختر ۱۳ ساله در کرمانشاه، یک دختر ۱۶ ساله در اصفهان و یک دختر ۱۷ ساله در همدان را در اخبار شاهد بودیم.
از دیگر مهمترین اخبار کودکان خطر ازدواج دختر ۱۳ ساله، اهل یکی از روستاهای آبادان است که به اجبار پدر، در خطر ازدواج زودهنگام قرار دارد.
پارگی پرده گوش یک دانش آموز در پی تنبیه بدنی در یزد، تنبیه بدنی یک دانش آموز در یکی از مدارس یزد، تنبیه بدنی یک دانش‌آموز در شهرستان کارون، پارگی لب یک دانش آموز در پی تنبیه بدنی، مرگ و مصدومیت ۶ دانش آموز در پی واژگونی نیسان در ایرانشهر، مصدومیت ۱۰ دانش آموز دختر در پی واژگونی سرویس مدرسه در ایرانشهر، مصدومیت ۵ دانش آموز دختر در پی واژگونی سرویس مدرسه در اسدآباد و مرگ و مصدومیت ۷ دانش آموز در پی واژگونی خودرو نیسان سرویس مدرسه در هرمزگان از جمله موارد نقض حقوق دانش آموزان در این ماه بود.
زنان
سالار کسرایی، عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی، پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به اینکه خودکشی با قرص و سم جایگزین خودسوزی بین زنان ایلامی شده گفت “متاسفانه آمار خودکشی در ایلام از سوی مسئولان مربوط اعلام نمی‌شود و این مشکلی است که در طول انجام تحقیقاتم درباره خودکشی مردم ایلام با آن مواجهیم و هرچه سعی کردم نتوانستم از طریق دانشگاه علوم پزشکی و پزشکی قانونی استان آماری دریافت کنم.
مدیرکل پزشکی قانونی کهگیلویه و بویراحمد نیز از تشکیل ۳۷۷ پرونده در رابطه با همسرآزاری در پزشکی قانونی استان طی ۶ ماه نخست امسال خبر داد و گفت که در این مدت ۹ مورد از شکایات در رابطه با همسر آزاری مربوط به آقایان و ۳۲۸ مورد در حوزه خانم‌ها بوده است.
در این ماه انتشار پوستر تبلیغاتی کارگاهی در تهران تحت عنوان «مهارتهای ارتباطی خانواده های چند همسری» در شبکه های اجتماعی واکنش بسیاری را به همراه داشته است. گفته می شود این پنجمین دوره برگزاری این کارگاه خواهد بود.
کارگران و اصناف
در این ماه عماد کثیر، کارگر شرکت نیشکر هفت تپه و حمیدرضا رحمتی، عضو کانون صنفی معلمان اصفهان بازداشت شدند.
همچنین علی نجاتی، یک کارگر شرکت آذرآب اراک و سه تن از کارگران سیمان کارون به دادگاه احضار شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به تعطیلی ۴۴ موسسه برگزارکننده مراسم عقد آریایی در سراسر کشور، پلمپ ۱۸ واحد صنفی در آبادان و پلمپ ۱۰ دفتر ازدواج دیگر به علت برگزاری مراسم عقد آریایی در همدان اشاره کرد.
بهداشت و محیط زیست
شش متهم پرونده فعالان محیط زیست توسط دادگاه انقلاب تهران مجموعا به ۴۸ سال حبس محکوم شدند. بر اساس این حکم مراد طاهباز و نیلوفر بیانی هرکدام به ۱۰ سال حبس تعزیری، طاهر قدیریان و هومن جوکار هرکدام به ۸ سال حبس تعزیری و همچنین امیرحسین خالقی و سپیده کاشانی نیز هرکدام به ۶ سال حبس تعزیری محکوم شدند. تصمیم دادگاه در ارتباط با دو متهم دیگر پرونده به نام های سام رجبی و عبدالرضا کوهپایه تاکنون مشخص نشده است.
حقوق فرهنگی
در این ماه فیلم «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری که قتل های ناموسی و خشونت علیه زنان را برجسته می کند، تنها ۵ روز پیش از آن پس از حدود یک دهه توقیف، که با رده‌بندی سنی بالای ۱۵ سال به صورت محدود در سینما نمایش داده شده بود؛ با دستور مستقیم دادستانی توقیف شد و پس از حدود ۲ هفته مجدداً رفع توقیف شد.
همچنین حسین قاسم‌پور مقدم، مدیر گروه تألیف کتب درسی ادبیات فارسی از حذف اشعار کهن و جایگزینی آن با اشعاری که آنان را “انقلابی” خوانده دفاع کرد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به اجرای حکم زندان امین ماسوری، نویسنده و پژوهشگر اهل خرم آباد اشاره کرد.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
روابط عمومی دادگستری استان مازندران در این ماه از اجرای حکم قطع دست یک زندانی به اتهام “سرقت” خبر داد. حکم قطع دست از جمله مواردی است که نافی اصل کرامت انسانی است. کنوانسیون بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی صراحتا استفاده از مجازات‌های تحقیر آمیز، نافی کرامت انسانی و موهن مانند شلاق و قطع دست را ممنوع کرده است.
یک کولبر در پی سقوط از ارتفاع در مناطق مرزی شهرستان پاوه و چهار کولبر در مناطق مرزی مریوان و سردشت، یک کولبر در بانه و پنج کولبر در آذربایجان غربی بر اثر تیراندازی نیروهای نظامی کشته و زخمی شدند.
همینطور تیراندازی به خودرو حامل احشام و آتش زدن قایق های پارک شده در ساحل در هرمزگان، کشته شدن یک شهروند در سیستان و بلوچستان، مجرومح شدن یک شهروند در تربت حیدریه، زخمی شدن یک شهروند در شهرستان سرباز و زخمی شدن یک شهروند دریابانی کرگان بر اثر تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی بوقوع پیوست.
انفجار مین بر جای مانده از جنگ ایران و عراق موجب قطع پای یک کشاورز در منطقه مرزی نوسود از توابع شهرستان پاوه و مصدومیت یک پسر ۱۰ ساله در شهرستان مهران شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به دستگیری ۱۵ زن و مرد در قشم و بازاشت ۱۳ دختر و پسر در کلاردشت به دلیل برگزاری مهمانی خصوصی و بازداشت ۲ شهروند به اتهام قصد برگزاری مهمانی در تهران، اقدام به خودسوزی یک شهروند در تهران و خودسوزی و خودکشی دو شهروند در زاهدان و ایلام اشاره کرد.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در آبان ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی است که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب گسترده‌ای در کشور داشت میتوان به اعتراضات مردمی گسترده در سراسر کشور که در واکنش به گرانی بنزین آغاز شد؛ سرکوب و کشتار معترضان و قطع اینترنت در سراسر کشور همچنین آزادی تعداد زیادی از فعالان مدنی و کارگری اشاره کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً با کم‌توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند، روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند میتوان از اعتصاب غذای ده ها درویش گنابادی و اعتراف به سالها زندانی کردن رابرت لوینسون، شهروند آمریکایی که در سال اسفند ماه ۱۳۸۵ در ایران مفقود شده بود، اشاره کرد.