شبحی در جهان در گشت و گذار است: شبح ویروس بیماری کرونا. ویروسی که بر بستر سهل‌انگاری و اهمال‌کاری فربه شده است. شبحی که جان مردم را به مخاطره افکنده، اقتصاد را به بحران کشیده و تبدیل به چالشی برای سیاست در جهان شده است.
هرگاه سخن از توطئه به میان می‌آید، گوش‌ها تیز می‌شود. پای استدلال که بلنگد، بازار توجیه رونق می‌یابد. یکی از شیو‌ه‌هایی که سیاست برای توجیه خطاهای سیاستمداران اختراع کرده، تئوری توطئه است. ابزاری قدیمی که هر بار با چهره‌ای جدید و با بهانه‌ای نو به کار گرفته می‌شود.
این بار نوبت به حمله بیولوژیکی رسیده است. ادعایی که آخرین بار، توسط آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شد. گرچه که ابتکار چنین ادعایی در کارنامه رهبری جمهوری اسلامی ثبت نشده است.
تئوری توطئه پرونده‌ای طولانی دارد. اما از زمان پیروزی انقلاب فرانسه بهره‌گرفتن از تئوری توطئه گسترش یافت. کم نبودند کسانی که پس از پیروزی انقلاب فرانسه مدعی شده بودند که کار کار فراماسونری بوده است.
پس از آن، نوبت به کسانی رسید که تلاش داشتند جنایات ناسیونال‌سوسیالیست‌ها در آلمان را با طرح “افسانه‌هولوکاست” کم‌رنگ کرده و همه‌چیز را به حساب توطئه یهودیان بنویسند. محمود احمدی‌نژاد از منظری دیگر، یکی از چهره‌های متاخر طرح چنین تئوری بوده است.
سرانجام نباید استفاده گسترده از تئوری توطئه درباره حمله تروریستی یازدهم سپتامبر را از یاد برد. بهره‌گرفتن از این تئوری اکنون به بیماری کرونا و شیوع بیماری کووید-۱۹ رسیده است.
کرونا و تئوری توطئه
آبشخور تئوری توطئه یکی نادانی و ناآگاهی است و دیگری غرض و مرض. ناشناخته بودن بیماری کووید-۱۹ زمینه را برای شایع و گمانه‌زنی مهیا کرده است. هر چه پدیده ناشناخته‌تر باشد، فضا برای تئوری توطئه مساعدتر است.
شبکه‌های اجتماعی هم زمین مناسبی برای پرورش بذر اخبار کذبی است که یا از ناآگاهی برخاسته‌اند یا از تعمدی سیاسی. تئوری توطئه درباره شیوع بیماری کرونا در چنین فضایی شکل می‌گیرد.
مهم فهم این موضوع است که شیوع اخبار کذب درباره ویروس کرونا از شیوع خود این ویروس گسترده‌تر بوده است. به عنوان نمونه، دامنه پخش و نشر اظهارات ترامپ درباره ویروس کرونا در شبکه توییتر گسترده‌تر از شیوع جهانی این ویروس واگیردار بوده است.
در کارزار سیاسی برخاسته از شیوع شتابان ویروس کرونا، انگشت رهبران ناکارآمد متوجه دشمن می‌شود و هر کس می‌کوشد خود را قربانی توطئه‌ای شیطانی ببیند که از سوی خصم مهندسی و هدایت شده است.
موضوع به ایران که می‌رسد، کنار دشمنان پای اجنه هم به میان می‌آید. خوف ناشی از هم‌دستی اجنه و دشمن، بستر را برای پوشش اهمال‌کاری‌ها و سهل‌انگاری‌ها فراهم می‌کند.
ویروس کرونای مخصوص ایرانیان
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی نوروزی خود به مهم‌ترین موضوع روز ایران و جهان، یعنی به موضوع شیوع شتابان ویروس کرونا پرداخت.
خامنه‌ای در سخنرانی خود نه تنها از حمله بیولوژیکی از سوی آمریکا سخن گفت، بلکه از روابط نامشروع و پنهان بین شیطان بزرگ و اجنه نیز پرده برگرفت.
رهبر جمهوری اسلامی حتی گامی فراتر نهاده و مدعی شد که آمریکا در این حمله بیولوژیکی ویروسی را پدید آورده که دقیقا با ویژگی‌های ژنتیکی ایرانیان همخوانی دارد و سلاحی است مهندسی شده علیه ملت ایران.
فردای روز سخنرانی نوروزی آیت‌الله خامنه‌ای، نوبت به نصرالله فتحیان، مدیر هماهنگی دستگاه‌های اجرایی در ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا می‌رسد.
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی “ایرنا” روز دوشنبه چهار فروردین (۲۳ مارس) به نقل از “سردار فتحیان” نوشته است که «دانشمندان در ایران در حال بررسی حمله بیولوژیک بودن کرونا علیه ملت هستند و حتی این مساله در حال بررسی است که ویروسی علیه ایرانیان ساخته شده باشد.»
ویروس کرونا از همان ابتدا همچون سایر علت‌های بحران‌زا در ایران در رده مسائل امنیتی قرار می‌گیرد و مقابله با آن به “موسسه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت” سپرده می‌شود.
“سردار فتحیان” در دفاع مقدس علیه ویروس کرونا مسئول مقابله با حملات بیولوژیکی می‌شود و اعلام می‌کند که “فرضیه حمله بیولوژیک ویروس کرونا علیه ایرانیان در حال بررسی است و احتمال آن رد نشده است.”
سردار سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران حتی از “آرایش جنگی” سپاه در برابر ویروس کرونا سخن می‌گوید. این رشته ادامه می‌یابد تا علی خامنه‌ای پای اجنه را نیز به میدان رزم باز می‌کند.
ویروس کرونا، از تام کاتن تا علی خامنه‌ای
ابتکار استفاده از تئوری توطئه اما با کسان دیگری بود. تام کاتن، سناتور جمهوریخواه ایالت آرکانزاس در بین سیاستمداران نخستین کسی بود که مدعی شده بود ویروس کرونا یک سلاح بیولوژیکی است که چین تولید کرده است.
این سناتور در ادامه ادعای خود گفته بود که ویروس در آزمایشگاهی در نزدیکی بازار شهر ووهان چین در دست تولید بوده، اما به علت خطای مسئولان آزمایشگاه به بیرون راه پیدا کرده و در ووهان منتشر شده است.
پس از آن، دیگر مسئولان آمریکا نیز برخلاف موازین دیپلماتیک ادعاهای مشابهی کرده‌اند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا ویروس کرونا را “ویروس ووهان” نام نهاده و دونالد ترامپ حتی از “ویروس چینی” سخن گفته است.
بازی با تئوری توطئه را پیش از همه ولادیمیر ژیرینفسکی آغاز کرده بود. نایب رئیس دوما (مجلس قانونگذاری روسیه) در همان ماه ژانویه مدعی شده بود که ویروس کرونا “فتنه” آمریکا است و آمریکا را مسئول نشر این ویروس در چین اعلام کرده بود.
پس از آن نوبت به ژائو لیجیان رسید. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک پست توییتری از احتمال تولید این ویروس توسط ارتش آمریکا سخن گفته بود. موضوعی که تنش دیپلماتیک بین آمریکا و چین را در پی داشت. روزنامه اسپوتنیک در همان موقع خبر از احضار سفیر چین در آمریکا داد.
در عراق نیز مقتدی صدر، از رهبران شیعیان عراق و همچنین برخی از نمایندگان “دولت اسلامی” (داعش) نیز پیش از حسین سلامی یا نصرالله فتحیان و علی خامنه‌ای ادعای مشابهی کرده بودند.
دانشمندان چه می‌گویند؟
نکته جالب اینجاست که تئوری توطئه بیشتر از سوی رهبران آن دسته از کشورهایی مطرح می‌شود که به علت احتمال تعلل در مقابله با این ویروس مورد انتقاد هستند. برخلاف چین، برزیل، روسیه، ایران و آمریکا که برای توضیح شیوع شتابان بیماری کرونا، تلویحا یا آشکارا متوسل به تئوری توطئه شده‌اند، چنین مباحثی در بین سیاستمداران کشورهای اروپایی دیده نمی‌شود.
لازم به یادآوری است که بیشترین تعداد قربانیان کرونا در حال حاضر متعلق به کشور ایتالیا است. موارد تایید شده شیوع بیماری کرونا در کشورهای اسپانیا، فرانسه و آلمان نیز افزایش زیادی یافته است. به‌رغم آن، رویکرد سیاستمداران این کشورها متوجه توصیه‌های دانشمندان و ویروسشناسان است.
دو هفته پیش، نشریه تخصصی “نیچر مدیسین” مقاله‌ای منتشر کرد و در آن مقاله به فرایند طبیعی پدید آمدن این ویروس و شیوع آن پرداخت.
این مقاله را کریستیان اندرسن نوشته و در نشریه تخصصی “اسکریپس” منتشر کرده است. نویسنده این مقاله با تحلیل ژنوم ویروس کرونا ثابت کرده است که توالی ژنتیکی این ویروس همانند دیگر ویروس‌های کرونای شناخته شده بوده و از این منظر مشخص می‌شود که ویروس جدید کرونا از فرایندی طبیعی پدید آمده و نقش انسان در تولید آن دیده نمی‌شود.
لازم به یادآوری است که توالی ژنوم ویروس جدید کرونا به دیگر انواع ویروس‌های شناخته شده کرونا نظیر “سارس” و “مرس” شبیه بوده و از این رو حکایت از تکاملی طبیعی دارد.
از این رو می‌توان به صراحت گفت کسانی که برای شیوع بیماری کرونا به تئوری توطئه پناه می‌برند و از جنگ بیولوژیکی و حتی ژنتیکی سخن می‌گویند، باید به انتقاد‌های مردم پاسخ گویند.
در ایران، مردم برای فهم علت شیوع بیماری کرونا نیاز به “اجنه” یا ادعاهای بدون سند درباره حملات بیولوژیکی ندارند. آن‌ها مایلند بدانند که چرا قم قرنطینه نشد؟ چرا مراکز و اماکن مذهبی تعطیل نشدند و چرا ماهان‌ایر پس از شیوع گسترده بیماری کرونا در ووهان و چین، پروازهای خود به این کشور را متوقف نکرد.
از: دویچه وله