خانهنشینی اجباری و بحرانی که بهدلیل شیوع ویروس جدید کرونا، جهان را درگیر خود کرده نابرابری حاکم بر جهان بیش از قبل نمایان کرده است و نشان میدهد چطور در دوران این همهگیری، سایه تبعیض پررنگتر میشود، چطور فقرا بیش از ثروتمندان و زنان بیش از مردان از ویروسی واحد آسیب میبینند و زندگی گروههای گوناگون در سلسله مراتب قدرت به یک اندازه دچار آسیب نمیشود.
زنان یکی از آسیب پذیرترین گروهها در زمانه همهگیری ویروساند. آنها چه در دوره شیوع ویروس و قرنطینه و چه پس از آن، بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرند و بیش از دیگران زیان میبینند.
همکلاسی باردارم این روزها دایم نگران اوضاع نامعلوم آینده است. مرتب میگوید که میترسد مجبور شود فرزندش را در چنین شرایطی به دنیا آورد و ماههای پایانی بارداری برایش به کابوس تبدیل شده است. معلم کلاسمان که دو دختر کوچک دارد و حالا، بهخاطر تعطیلی مدارس و مهدکودکها، از صبح تا شب با آنان وقت میگذراند، در مورد این روزهایش میگوید که بچهها مدام توقع بازی دارند و او ناچار است تمام ساعات روز در خدمت خواستههای آنان باشد و دیگر هیچ زمانی را مدرسه یا مهدکودک پر نمیکند و او کمی خسته است. البته گلایهای هم ندارد، بالاخره بچههای خودشاند، با اینحال معلوم است که این بار سنگین در خانه ماندن و قرنطینه و رسیدگی تماموقت به امور همه اعضای خانواده، که این روزها بیشتر بر دوش زنان افتاده، او را فرسوده کرده است.
کارهای خانه، که تا پیش از این زمان و توان زیادی از زنان میگرفت، حالا ناگهان چند برابر شده و خانهنشینی همه اعضای خانواده مسئولیتها و کار زنان را بهشکل چشمگیری افزایش داده است، از شستوشوی لباس، که این روزها چند برابر دیگر اوقات در همه خانهها انجام میشود، تا نظافت خانه و مکانها و سطوح مختلف و ضدعفونی آنها، که باید بیش از گذشته و احتمالا چند بار در روز انجام شود، بخشهایی که معمولا زنان مدیریت میکنند.
پختن وعدههای غذایی، که این روزها به عملی واجب تبدیل شده، دیگر وظیفهای است که سنگینتر از قبل شده است. رستورانها بستهاند، همه اعضای خانواده در خانهاند و امکان سفارش غذا از بیرون مهیا نیست. بنابراین، زنان موظفاند دستکم دو وعده در روز برای اعضای خانواده آشپزی کنند، آشپزخانه را مرتب کنند و ظرف بشویند. همه اینها مسئولیتهایی مهم و فرساینده است که در سراسر جهان، بر دوش زنان افتاده و در روزگار قرنطینه، چند برابر شده است.
در همین حال، گزارشهای زیادی منتشر شده است که نشان میدهد قرنطینه اجباری و ماندن در خانه به افزایش خشونت علیه زنان منجر شده است. در ترکیه، فرانسه و آلمان، آمار خشونت خانگی افزایش قابلتوجهی داشته است. گزارشهای منتشرشده در مورد وضعیت چین هم این مساله را تایید میکند که خشونت خانگی در ایام قرنطینه گاه تا بیش از سه برابر افزایش داشته است. در ایران هم بهگفته مدیرکل دفتر آسیبهای اجتماعی سازمان بهزیستی، در یک ماه گذشته، تماسها با مرکز اورژانس اجتماعی بیشتر شده است.
خانهنشینی اجباری و گذراندن زمان زیاد در کنار یکدیگر، همراه با ترس از آینده و نامعلوم بودن وضعیت اقتصادی خانواده در پی کرونا، استرس و اضطراب بیشتری را در اعضای خانواده ایجاد کرده و در چنین شرایطی، مشخص است که زنان و کودکان قربانیان اصلی خشونت و بدرفتاری ناشی از استرس در خانوادهاند.
از طرف دیگر، وقتی سخن از فروپاشی اقتصادی به میان میآید و پیشبینیها بیانگر این است که در روزگار پساکرونا، جهان با بحران عظیم اقتصادی روبهرو و به بیکاری میلیونها نفر در سراسر دنیا منجر خواهد شد، در خط مقدم بیکاران، معمولا زنان قرار دارند که بهدلیل اشتغال در ردههای پایینتر، بیش از مردان در معرض تعدیل و بیکاری قرار دارند. این مساله علاوه بر اینکه زنان را بهعلت از دست رفتن استقلال مالی، در موقعیت آسیبپذیرتری قرار میدهد، آنان را مجبور میکند تا دور بسیاری از سرگرمیها و تفریحهایشان را نیز خط بکشند. اگر تا پیش از این میتوانستند با رفتن به باشگاه و استخر و آرایشگاه، دمی برای خودشان وقت بگذرانند و به سلامت تن و روانشان کمک کنند، با از دست دادن شغل و درآمد، همه اینها نشدنی به نظر میرسد.
در آمریکا، تنها در یک هفته، بیش از شش میلیون نفر بیکار شدهاند و احتمالا رقم بیکاران نه فقط در آمریکا بلکه در سراسر جهان افزایش خواهد یافت. این در حالی است که در زمانه شیوع کرونا و قرنطینه که بهجز فروشگاههای مواد غذایی، داروخانهها و مراکز درمانی، سایر اماکن تعطیلاند، زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند. در بسیاری از فروشگاههای مواد غذایی و داروخانهها، تعداد کارکنان زن بیشتر از مردان است و آنان در ازای دریافت حقوقی اندک، این روزها ناچارند در صف اول مقابله با ویروس، به ارائه خدمات به مردم بپردازند.
در همین حال، در ایالتهای تگزاس و اوهایو، سقط جنین را بهدلیل اینکه جزو خدمات ضروری پزشکی محسوب نمیشود، تا اطلاع ثانوی متوقف کردهاند و قرار است ایالتهای میسیسیپی و مریلند هم همین دستورالعمل را دنبال کنند، تصمیمی که انگار به زنان میگوید در خانه بمانید و بچهدار شوید، تصمیمی که به بهانه مقابله با کرونا، حق تصمیمگیری در مورد بدن را نیز از زنان سلب میکند. در چنین روزگاری که رابطه جنسی متوقف نمیشود و احتمالا بارداری ناخواسته نیز بهکرات اتفاق میافتد، سلامت زنان در درجه آخر اهمیت قرار میگیرد و پس از یک عمر مبارزه آنها برای به رسمیت شناخته شدن حق سقط جنین، اولین موردی است که غیرضروری تشخیص داده و لغو میشود.
اکنون بیش از یک ماه است که کرونا ما را در اقصی نقاط جهان، خانهنشین کرده است. بسیاری از خواهران ما شغلشان را از دست دادهاند و بسیاری با چند برابر شدن کار خانگی و مشاجرههای گاهوبیگاه خانوادگی و تحمل خشونتهای جسمی و روانی، زیر فشار دارند له میشوند. و ما که در روزگار مرگ و قرنطینه صدایی نداریم، بیش از پیش مشاهده میکنیم که چطور شیوع یک ویروس بهسرعت سویههای تبعیضآمیز جهان را بالا میزند و نشان میدهد تبعیض جنسیتی چقدر عمیق و ریشهدار در سراسر جهان گسترده است، تاجاییکه حتی یک ویروس همهگیر هم به زنان بیشتر از مردان آسیب میرساند.
از: ایران اینترنشنال