آزاده افتخاری نویسنده ارشد – ایندیپندنت فارسی
چهل سال پیش در چنین روزی، ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱، مقامات وقت جمهوری اسلامی گمان می‌کردند با آزادی ۵۲ گروگان آمریکایی در روز برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری رونالد ریگان، از بزرگترین بحران پس از وقوع انقلاب اسلامی عبور کرده‌اند. اما «انقلاب دوم»-تعبیر آیت‌الله خمینی از حمله دانشجویان خط امام به سفارت آمریکا- هنوز هم بر روابط ایران و آمریکا سایه افکنده است. در همه این سال‌ها انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا با سالگرد گروگانگیری مصادف بوده و مراسم تحلیف به طور همزمان خاطره آزادی و زخم گروگانگیری را تازه می‌کند.
چهارم نوامبر ۱۹۷۹ (۱۳ آبان ۱۳۵۸)، کارمندان سفارت آمریکا در تهران با هدف بازگرداندن شاه به ایران گروگان گرفته شدند. این هدف محقق نشد، اما رفع توقیف بخشی از اموال بلوکه شده ایران در مقابل آزادی گروگان‌ها به عنوان یکی از نخستین معامله‌های جمهوری اسلامی با آمریکا در بحبوحه برگزاری انتخابات در این کشور به ثبت رسید.
باوجود به نتیجه رسیدن مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها و شکل‌گیری قرارداد الجزایر در دولت جیمی کارتر؛ اقدامات تهران و واشینگتن به گونه‌ای پیش رفت که اعتبار آزادی گروگان‌ها «سورپرایز اکتبر» انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به نفع پیروزی دوباره کارتر نباشد. خبر رسمی آزادی گروگان‌ها ۲۰ دقیقه پس از مراسم تحلیف ریگان منتشر شد و همچنان اتهام تبانی کمپین انتخاباتی او و مقامات وقت تهران برای جلوگیری از آزادی گروگان‌ها پیش از مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری مطرح است.
در زمان بازگشت گروگان‌ها به آمریکا جمعیت حاضر برای استقبال از آنها در فرودگاه پلاکاردهایی در دست داشتند که روی آن نوشته شده بود: «ریگان یعنی آزادی».
اما زخم گروگانگیری عمیق‌تر از آن بود که با مرهم آزادی التیام یابد. از آن پس ریگان و همه دولت‌های بعدی آمریکا «وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران»، که به دستور کارتر ۱۰ روز پس از حمله به سفارت آمریکا برقرار شده بود را تمدید کردند. ادامه این وضعیت اضطراری پیامد دامنه‌دار گروگانگیری را یادآوری می‌کند و نشان می‌دهد، بهبود روابط ایران و آمریکا بدون حل ریشه‌ای اختلافات امکان‌پذیر نیست.
در چهلمین سالگرد آزادی گروگان‌های آمریکایی و برگزاری مراسم تحلیف جو بایدن به عنوان چهل‌و‌ششمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، پیامدهای ۴۴۴ روز گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا همچنان روابط ایران با هفت رئیس‌جمهور دمکرات و جمهوریخواه در واشینگتن را تحت تاثیر قرار داده و به نظر نمی‌رسد دولت بایدن از این قاعده مستثنی باشد.
امروز گروگانگیری از یک «هیجان و اقدام انقلابی» به گفته عاملان آن؛ به زبان تعامل تهران با جامعه بین‌المللی تبدیل شده است. تا جایی که بازداشت دو تابعیتی‌ها و شهروندان خارجی تحت عنوان «مبادله زندانیان» عادی‌سازی شده و آمریکا هم تا امروز به آن تن داده است.
بایدن هم مانند دونالد ترامپ با این چالش مشترک دولت‌های دمکرات و جمهوریخواه در چهار دهه اخیر مواجه خواهد شد. یکی از پرونده‌هایی که از هم‌اکنون روی میز کار او در اتاق بیضی کاخ سفید آماده است، آزادی شهروندان ایرانی-آمریکایی زندانی در ایران است.
از: ایندیپندنت