دولت «جو بایدن» می‌خواهد هر تحریمی را که مانع اجرای صحیح برجام باشد و باعث شود جمهوری اسلامی از مواهب اقتصادی رفع تحریم‌ها بی‌بهره بماند، لغو کند اما تحریم‌های بی‌ارتباط به توافق هسته‌ای به قوت خود باقی باشند
به دلیل درهم تنیده شدن اقتصاد جمهوری اسلامی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، باقی ماندن سپاه در تحریم ایالات متحده در آینده مشکلات مختلفی برای نظام حاکم بر ایران خواهد آفرید
مذاکرات وین برای رفع تحریم‌های دوره ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» علیه جمهوری اسلامی در برابر اعمال مجدد محدودیت‌های اتمی بر آن در جریان است، اما طرف‌ها می‌گویند که درخواست ایران برای رفع همه تحریم‌ها کار مذکرات را سخت کرده است.
کدام تحریم‌ها کار مذاکرات را سخت کرده‌اند؟
***
دولت «جو بایدن» می‌خواهد هر تحریمی را که مانع اجرای صحیح برجام باشد و باعث شود جمهوری اسلامی از مواهب اقتصادی رفع تحریم‌ها بی‌بهره بماند، لغو کند اما تحریم‌های بی‌ارتباط به توافق هسته‌ای به قوت خود باقی باشند. مثلا در حال حاضر استفاده از ریال ایران و دلار آمریکا در تبادلات مالی تحریم شده‌اند. این تحریم تحت مقررات اشاعه اتمی (مربوط به برجام) و مقررات ضدتروریسم و مقابله با توسعه سلاح‌های کشتار جمعی اعمال شده‌اند.
اگر دولت بایدن بخواهد صرفا تحریم‌های مرتبط با اتمی را رفع کند، تحریم ریال ایران و دلار آمریکا در مبادلات مالی جمهوری اسلامی ایران در مقررات ضدتروریسم باقی می‌مانند و در عمل جمهوری اسلامی حتی در صورت بازگشت ایالات متحده به برجام باز هم قادر به استفاده از دلار و ریال در مراودات مالی خود نخواهد بود.
حالا دولت آمریکا می‌خواهد این بخش از تحریم‌ها را هم رفع کند، اما به طور مثال قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های خارجی تروریستی و تحریم کل سپاه ارتباطی با بهره‌مندی ایران از رفع تحریم‌ها ندارد و آمریکا نمی‌خواهد در جریان مذاکرات وین این تحریم را به نفع جمهوری اسلامی رفع کند. جمهوری اسلامی می‌گوید باید همه تحریم‌های دوره ترامپ رفع شوند و در دفاع از خواسته خود می‌گوید این تحریم‌ها برای ایجاد مانع در بازگشت آمریکا به برجام و غیرممکن کردن بهره‌مندی جمهوری اسلامی از مواهب رفع تحریم است.
به دلیل درهم تنیده شدن اقتصاد جمهوری اسلامی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، باقی ماندن سپاه در تحریم ایالات متحده در آینده مشکلات مختلفی برای نظام حاکم بر ایران خواهد آفرید. از بانک و کارخانه‌های تولیدی تا صنایع خودرو، نفت، گاز و پتروشیمی، حتی ارتباطات، سپاه پاسداران در اقتصاد جمهوری اسلامی بافته شده است.
به سختی بتوان بخشی را یافت که سپاه پاسداران در آن حضور و تصدی‌گری نداشته باشد. این وضعیت باعث خواهد شد که در صورت سختگیری در اجرای تحریم‌ها علیه سپاه، همکاری با زیرمجموعه‌ها، شرکا، موسسات تحت مدیریت سپاه یا تحت مدیریت یا با حضور افراد سپاهی در راس یا هیئت‌مدیره آن‌ها عملا درگیر تحریم‌ها شود.
ایالات متحده می‌خواهد زیر بار رفع تحریم سپاه نرود و حل این مسئله را که یک نهاد نظامی در تمام شئون اقتصادی ایران نفوذ کرده است، به عنوان مسئله داخلی جمهوری اسلامی به مقام‌های جمهوری اسلامی بسپارد. تحریم‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طرفدارانی جدی در هیئت حاکمه و نخبگان سیاسی ایالات متحده دارد و رفع آن توسط دولت بایدن می‌تواند نارضایتی رقبای دولت را برانگیزد.
جمهوری اسلامی هم مسیری سخت برای جلب رضایت آمریکا جهت رفع تحریم‌های این چنینی دارد، اما این همه مشکلات موجود در مذاکرات احیای برجام در وین نیست. تحریم‌هایی که در دوره ترامپ وضع شده‌اند، به دو گروه کلی تحریم‌های موضوعی و تحریم اشخاص تقسیم شده‌اند؛ تحریم موضوعی مثل تحریم نهادها و موسسات جمهوری اسلامی، همچون بانک‌ها و صنایع نفت و گاز و خودروسازی و تحریم اشخاص، مانند تحریم وزرای دولت، روسای شرکت‌های دولتی یا ماموران حکومتی از جمله شخص آیت‌الله «علی خامنه‌ای» است.
رفع تحریم‌های موضوعی برای برخوردار کردن جمهوری اسلامی از بازگشت ایالات متحده به برجام آسان‌تر از رفع تحریم افراد است. به طور مثال رفع تحریم از بانک مرکزی جمهوری اسلامی با فرمان اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا و سپس دستور اعمال آن به وزارت خارجه و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده و با هدف ممکن کردن فعالیت بین‌المللی این بانک انجام می‌شود، اما رفع تحریم از مدیران بانک‌هایی که در ارتباط با شبکه بانکی و تامین مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارند یا جزء افرادی هستند که به دلیل نقش‌شان در دور زدن تحریم‌ها، یا نقض حقوق بشر و یا اشاعه برنامه تسلیحات کشتار جمعی تحریم شده‌اند، به آسانی ممکن نیست.
علیه برخی از این افراد تحریم‌شده که تعدادشان بیش از ۱۵۰۰ نفر است در دادگستری ایالات متحده اعلام جرم کیفری شده است و این افراد تحت تعقیب قرار دارند. تحریم گروهی از آن‌ها هم ارتباط مستقیمی با این که جمهوری اسلامی از بازگشت آمریکا به برجام بهره‌مندی اقتصادی پیدا کند، ندارد. در حال حاضر گروهی از کارشناسان ایرانی و آمریکایی روی این فهرست‌ها کار می‌کنند و به طور غیرمستقیم با هم مذاکره می‌کنند.
ایران در زمانی که سطح بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داد، توافقی سه ماه با آن امضا کرد تا دوربین‌های نظارتی آن در مراکز هسته‌ای جمهوری اسلامی به مدت سه ماه فعال باشند. در پایان سه ماه اگر تحریم‌های آمریکا رفع شده باشند بازرسان اجازه بررسی اطلاعات دوربین‌ها را خواهند داشت، در غیر این صورت جمهوری اسلامی گفته است که داده‌های آن‌ها را پاک خواهد کرد.
مهلت این توافق سوم خرداد به پایان می‌رسد و هر چند تمدید آن غیرممکن نیست، اما همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، فضای داخلی در ایران برای مذاکرات رفع تحریم سخت‌تر و بغرنج‌تر خواهد شد.
هر چند که این مذاکرات زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای و با خواست او انجام می‌شود، اما در صورت ابراز گسترده مخالفت با ادامه مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده، رهبر جمهوری اسلامی احتمالا مانند موارد پیشین، هر چند به طور موقت، تسلیم طرفداران خود می‌شود.
از این رو، این بار تلاش مذاکره‌کنندگان تحت نظارت او رسیدن فوری به توافق رفع تحریم است، اما به دلیل مشکلات گفته‌شده کار تا کنون با کندی پیش رفته و مذاکرات غیرمستقیم هم این روند را تشدید کرده است.
از: ایران وایر