کمتر از یک هفته به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، اتحادیه تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌های کشور، در اطلاعیه کوتاهی از احضار ده‌ها دانشجوی فعال در زمینه تحریم این انتخابات خبر داده است.
نهادهای امنیتی در آستانه انتخابات با فعالان دانشجویی چطور برخورد می‌کنند؟
***
در اطلاعیه اتحادیه تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌های کشور، با انتقاد از سکوت مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مسئولان دانشگاه‌ها در برابر فشار امنیتی بر دانشجویان، آمده است: «در میانه بازی‌های انتخاباتی اصحاب قدرت و در حالی که قدرت سیاسی روز به روز بیشتر به تسخیر مردانی در می‌آید که سرسپردگی خود را بیش از پیش نشان می‌دهند، پیگیری‌های دانشجویان متحد، از احضار بیش از ده فعال دانشجویی و دانشجویان بسیاری، به نهادهای امنیتی حکایت دارد.»
اتحادیه تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌های کشور، موسوم به «دانشجویان متحد» در این اطلاعیه تاکید کرده که از شمار دقیق دانشجویانی که در روزهای اخیر به خاطر اعتراض به انتخابات ریاست‌جمهوری احضار شده‌اند، اطلاعی در دست نیست.
یک فعال دانشجویی در این مورد به «ایران وایر» می‌گوید: «روندی که از سوی نهادهای امنیتی، مثل وزارت اطلاعات و یا حراست دانشگاه‌ها در این دوره از انتخابات برای فشار بر دانشجویان در پیش گرفته شد، چندان جدید نیست.»
این فعال دانشجویی ادامه می‌دهد: «با این حال و با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و وضعیت امنیتی حاکم، امکان اطلاع‌رسانی گسترده در مورد هویت دانشجویان تحت فشار به خاطر انتقاد از انتخابات ریاست‌جمهوری وجود ندارد.»
به گفته این فعال دانشجویی، آنچه فشار بر دانشجویان برای مطرح کردن انتقاد از انتخابات را نسبت به دوره‌های قبلی متفاوت می‌کند، گستره این اقدامات است: «در دوره‌های مختلف انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس شورای اسلامی، به ویژه در سال‌های اخیر، سرکوب دانشجویان امری عادی بوده است. با این حال، به نظر می‌رسد، بالا بودن میزان اعتراضات عمومی نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ماه امسال، فشار حکومت برای خاموش کردن صدای دانشجویان را افزایش داده است.»
در هفته جاری، ده تشکل دانشجویی دانشگاه‌های آزاد اسلامی و سراسری، در بیانیه مشترکی، انتخابات ریاست‌جمهوری را تحریم کردند: «تنها رای ما به حکومتی که باعث و بانی تمام مشکلات و فلاکت‌های تحمیل شده بر جامعه است، هیچ چیز نیست جز نابودی آن و ساختن جامعه‌ای شاد، آزاد، برابر و مرفه برای همه شهروندان.»
در این بیانیه، کشتار معترضان آبان ماه ۹۸، شلیک دو موشک به هواپیمای اوکراینی، تلفات جانی گسترده ویروس کرونا و دستگیری منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی از دلایل اصلی مطالبه تحریم انتخابات ریاست‌جمهوری عنوان شده است.
پیش از این هم، تشکل «دانشجویان پیشرو دانشگاه اصفهان» با گرایش چپ، در بیانیه دیگری مساله اصلی امروز ایران را «نه تنها تحریم انتخابات نمایشی، بلکه نه گفتن به تمام بند و بساط این حکومت» دانسته بود.
شورای مرکزی«جامعه اسلامی شریف»، وابسته به دانشگاه صنعتی شریف هم در بیانیه‌ای محتاطانه‌تر در هفته‌های گذشته، با اعتراض به رد صلاحیت گسترده نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، اعلام کرد از هیچ نامزدی حمایت نخواهد کرد.
تشکل جامعه اسلامی دانشگاه شریف، از معدود تشکل‌های این دانشگاه بود که نماینده آن مجوز حضور در دیدار با «علی یونسی» و «امیرحسین مرادی» دو دانشجوی بازداشتی دانشگاه صنعتی شریف در ساختمان وزارت دادگستری و به دعوت وزارت اطلاعات را پیدا کرد.
فهرست تشکل‌های دانشجویی سراسر کشور که یا دعوت به تحریم انتخابات ریاست‌جمهوری کردند، یا دست‌کم به برخورد انتقادی با این رویداد سیاسی پرداختند، بیشتر از این‌ها است.
بررسی‌های ایران وایر نشان می‌دهد، فشار بر فعالان دانشجویی برای سکوت در مقابل انتخابات ریاست‌جمهوری، به روش‌های مختلفی انجام شده است. از احضار و تماس تلفنی از سوی حراست دانشگاه‌ها و نهادهای امنیتی، تا روش‌های پیچیده‌تر مثل احضار به نام اجرای احکام حبس، برای وادار کردن فعالان دانشجویی به سکوت.
اطلاعیه تشکل‌های اسلامی دانشجویان متحد، موسوم به انجمن متحد، بیشتر به دسته اول فشارها یعنی احضار و تماس از سوی حراست دانشگاه‌ها و نهادهای امنیتی مربوط می‌شود.
نزدیک به ۲۰ دانشجوی دانشگاه‌های مختلف، در روزهای منتهی به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری از این راه‌ها به سکوت، و یا حتی حمایت از نامزدهای انتخابات مجبور شدند.
این در حالی است که از اسفند ماه سال ۹۸ و اعلام رسمی شیوع ویروس کرونا، دانشگاه‌های سراسر کشور به تعطیلی کشیده شد و فعالان دانشجویی، برای انجام فعالیت خود تنها امکان استفاده از فضای مجازی را دارند.
در همین زمینه، چند فعال دانشجویی که در روزهای گذشته، در صفحات مجازی خود به اعتراض نسبت به انتخابات می‌پرداختند، بعد از اطلاع‌رسانی محدود در مورد تهدید امنیتی علیه خود، به انتشار پست‌هایی در تبلیغ نامزدهای انتخابات روی آوردند.
به گفته فعالان دانشجویی روش دیگر فشار نهادهای امنیتی بر دانشجویان برای خاموش کردن صدای اعتراض‌ها در زمینه انتخابات، احضار آن‌ها برای اجرای احکام حبسی است که قبلا از سوی قوه قضاییه مشمول عفو و یا جریمه نقدی شده است.
بر اساس این شیوه که نسبت به قبلی پیچیده‌تر هم به نظر می‌رسد، فعالان دانشجویی با چنین پرونده‌هایی، به یک‌باره با احضار کتبی برای اجرای احکام حبس خود روبه‌رو شدند. این دانشجویان بعد از مراجعه به زندان، دریافتند که نه برای اجرای حکم، که با هدف بازجویی در زمینه تحریم انتخابات ریاست‌جمهوری احضار و بعد از چند ساعت شکنجه آزاد شدند.
به دانشجویان احضار شده، گفته شده حق ندارند در مورد محتوای بازجویی و حتی آزاد شدن خود به صورت عمومی اطلاع‌رسانی کنند. یک فعال دانشجویی می‌گوید: «با این کار هم این فعالان وادار به سکوت در مورد انتخابات ریاست‌جمهوری شدند و هم نهادهای امنیتی می‌توانند با تکذیب اجرای حکم حبس، آن‌ها را به دروغ‌گویی در این مورد متهم کنند.»
در میانه تعطیلی دانشگاه‌ها و در حالی که اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸، بسیاری از فعالان دانشجویی را با احکام حبس روبه‌رو کرده، تهدید به اجرای همین احکام، حالا به ابزاری در دست نهادهای امنیتی برای جلوگیری از بالا گرفتن اعتراض آن‌ها نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری روز جمعه تبدیل شده است.