نخل‌های خوزستان در معرض نابودی

نخل‌های خوزستان به خصوص نخل‌های شهرستان شادگان به دلایلی از جمله کمبود آب، سدسازی‌های غیراصولی در سرشاخه‌های رود کرخه، سرازیر شدن آب شور خلیج‌فارس و پساب کارخانه‌های نیشکر در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. نخلداران می‌گویند آنچه اکنون از نخل‌های شادگان باقی مانده است، چیزی جز تنه‌ای خشک نیست. پیش‌تر جهاد کشاورزی شادگان نیز اعلام کرده بود که هفت هزار و ۵۰۰ نخل بارور و جوان در شهرستان شادگان تلف شده‌اند. وضعیت در شهرهای دیگر نیز چندان متفاوت نیست. به گفته رئیس اتحادیه نخلداران، شهر آبادان در زمان جنگ شش میلیون نخل داشت اما حالا حدود یک میلیون نخل دارد. تلف شدن نخلستان‌ها در حالی است که خرما علاوه بر ارزش غذایی، سهم قابل توجهی از صادرات خوراکی ایران را نیز به خود اختصاص داده است.

پیش‌تر خلیل منیعات، مدیر جهاد کشاورزی شادگان، در گفت‌وگو با روزنامه همشهری از وجود بیش از دو میلیون و ۵۰۰ نخل در شادگان خبر داده بود که احتمال می‌رود خشکسالی و تنش آبی به تلف شدن همه آن‌ها بینجامد. او با اعلام خبر نابودی هفت هزار و ۵۰۰ نخل بارور و جوان در این شهرستان، هشدار داد اگر آب کافی به نخلستان‌ها نرسد، دیگر نخل‌ها نیز از بین خواهند رفت.

مصوبه‌ای که ۵۰ سال پیش امضا شد و  اجرا نشد
آنگونه که منابع محلی اذعان می‌کنند، خطر نابودی نخلستان‌های شهرستان شادگان بسیار جدی است چرا که نتیجه خشکسالی‌های اخیر در سال‌های آینده بروز می‌کند. این نکته‌ای است که امید صبری‌پور، فرماندار شادگان، نیز آن را تایید می‌کند. او به وب‌سایت جماران گفت که شهرستان شادگان به یک «ورود جدی» نیاز دارد چرا که حدود ۵۰ سال پیش حق‌آبه نخلیات شادگان امضا شد اما هنوز به مرحله اجرا درنیامده است.
فرماندار شادگان با اشاره به اینکه در چند سال اخیر حق‌آبه واقعی و مورد نیاز به نخل‌های این شهرستان نرسیده است، گفت: «به دلیل فرایند چند سال گذشته، مطمئنا هرساله تلف شدن بخشی از نخیلات را شاهد خواهیم بود.»
صبری‌پور آب‌رسانی به نخلستان‌های شادگان را یک «موضوع حیاتی» دانست که همچون به یک بیمار بستری در بخش مراقبت‌های ویژه باید به آن توجه کرد؛ چرا که به گفته او، «نخل، حاصل زحمت ۳۰ ساله مردم است و اگر این نخل بمیرد، یعنی یک میراث پدری مرده است و اگر نخل جدیدی بکارید باید حداقل پنج تا ۱۰ سال منتظر باشید که این نخل ثمر دهد و بتوانید امرار معاش کنید.»

چیزی جز تنه‌ای خشک و بی‌ثمر باقی نمانده است
بنا بر اعلام مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شادگان در حال حاضر دو میلیون و ۵۰۰ هزار نخل در این شهرستان وجود دارد اما کشاورزان محلی می‌گویند در سال‌هایی نه چندان دور حدود شش میلیون نخل در این شهرستان بوده است.
فیصل عامری، یکی از نخلداران خوزستان، «سدسازی‌های مهلک» در سرشاخه‌های رودخانه را عامل اصلی تلف شدن نخل‌ها می‌داند. به گفته او، ساخت این سدها از بین رفتن حق‌آبه تالاب شادگان و نخلستان‌های اطراف تالاب را در پی داشته است. عامری با اشاره به اینکه هم‌اکنون چیزی جز یک تنه خشک و بی‌ثمر از نخل‌های شادگان باقی نمانده‌ است، سرازیر شدن پساب‌های کشاورزی، صنعتی و بیمارستانی را از دیگر عوامل خشک شدن نخل‌ها دانست.
جاسم حزباوی، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان، نیز رسیدن آب شور به نخلستان‌ها را از جمله عوامل موثر در خشک شدن آن‌ها می‌داند. به گفته او در سال جاری (۱۴۰۰)، سطح آب رودخانه کارون به دلیل کم‌آبی به شدت پایین رفته است و هرچه سطح آب پایین‌تر برود، شوری آن بیشتر می‌شود و نخل هم در برابر آب شور مقاومت محدودی دارد.
خشک شدن نخل‌های خوزستان در حالی است که سهم ایران در صادرات خرما قابل‌توجه است و به گفته عامری، نخلستان‌های در معرض نابودی خوزستان هم از نظر غذایی و هم ارزآوری با ارزش‌اند.
به گفته رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان، آبادان قبل از جنگ شش و نیم میلیون نفر نخل داشت ولی تعداد نخل‌های فعلی آن به یک میلیون نفر رسیده است.
علاوه بر کم‌آبی یکی دیگر از مشکلات مهم نخلداران خوزستان این است که در عرضه و فروش محصولات خود نیز با چالش‌هایی مواجه‌اند. به گفته عامری، مسئولان باید با خرید به موقع و به قیمت مناسب فکری به حال نخلداران بکنند؛ چرا که گرمای زودهنگام هوا برداشت پیش از موعد محصولی را سبب شده که حالا روی دست نخلداران مانده‌ است.
وضعیت پیش آمده برای نخلستان‌های خوزستان کشاورزان این منطقه را با بحران معیشتی مواجه کرده است. در سال‌های اخیر بسیاری از کشاورزان قدیمی که نخل می‌کاشتند از دنیا رفته‌اند و جوانان نیز به دلیل کم‌بازده بودن، به ادامه کار اجداد خود تمایل چندانی ندارند. بسیاری از آنان برای بهبود کیفیت زندگی کوچ می‌کنند و برخی نیز به کسب‌وکارهای دیگر روی می‌آورند.