۴۷ هزار جلد کتاب و اسناد مربوط به کاوش های باستان شناسی و نقشه های اوزالیدی از بناهای باستانی به همراه هزاران قطعه عکس های تاریخی مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به یغما رفت و نابود شد.
به گزارش جمهوریت این خبر را یکی از کارکنان سابق مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور پس از انتشار گزارشی از مفقود شدن هزاران نقشه بناهای تاریخی و محوطه های باستانی به روزنامه همشهری اعلام کرد.
براساس آنچه کارمند سابق مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به روزنامه همشهری اعلام کرد، هنگام انتقال پژوهشگاه و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی به شیراز در دوران مدیران قبلی سازمان میراث فرهنگی ۴۷ هزار جلد کتاب تخصصی در موضوعات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به همراه هزاران قطعه از عکس های تاریخی موجود در این مرکز به یغما رفت و حتی براساس آنچه علی کرمی از کارکنان بخش پشتیبانی و تدارکات مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور به نقل از شاهین پور، مدیرکل علوم و فنون پژوهشگاه میراث فرهنگی می گوید، بخشی از عکس های دوره پهلوی که دارای مهر مرکز اسناد بوده است در خیابان منوچهری تهران به فروش می رسد.
به گفته کرمی، زمان انتقال کتابخانه و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی به شیراز، کتاب های هولستر نابود شد و بسیاری از کتاب ها براساس تماسی که شهر کتاب نیاوران با سازمان میراث فرهنگی گرفت توسط فردی به نام نقوی به آن کتابفروشی فروخته شد. وی افزود: شهر کتاب نیاوران آن زمان با ما تماس گرفت و خواستار اجازه خرید کتاب های خارج شده از مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی شد در حالی که اصلا معلوم نیست این آقای نقوی در سازمان میراث فرهنگی چه مسئولیتی داشته است و تنها کاری که ما کردیم این بود که از شهر کتاب نیاوران بخواهیم کپی کارت ملی فروشنده کتاب ها را برای ما ارسال کند.
آنطور که این کارمند سابق بخش اسناد سازمان میراث فرهنگی می گوید: اسناد خارج شده از سازمان میراث فرهنگی نیز چند دسته بوده که یکسری از آنها مربوط به عکس های تاریخی دوره پهلوی می شده و براساس آنچه شاهین پور، مدیرکل علوم و فنون پژوهشگاه میراث فرهنگی در دوره مدیران قبلی سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد این عکس ها در خیابان منوچهری تهران و با کدهای مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی فروخته می شد.
این موارد جدای از گزارش های باستان شناسی بسیار زیاد و ارزشمندی بوده است که باستان شناس ها از سال ها کاوش باستان شناسی در محوطه های باستانی به مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی کشور تحویل داده بودند. کرمی گفت: هنگام جا به جایی مرکز اسناد از تهران به شیراز آقای خوشنویس، معاون میراث فرهنگی وقت کشور حتی اجازه حضور کارشناس ها برای بار کردن این اسناد به کامیون ها و انتقال آنها به شیراز را نداد و کارگرها ارزشمندترین اسناد میراث فرهنگی کشور را داخل کامیون ها ریختند. به گفته او همین حالا هم آنچه از شیراز به تهران بازگشته است آن چیزی نیست که از مرکز اسناد به شیراز رفت.
به گفته او هنگام انتقال مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی، تنها یکی از کارکنان این مرکز به همراه اسناد به شیراز رفته که او نیز پس از بازگشت به تهران از وضعیت اسناد ابراز بی اطلاعی کرده است. جدای از این موارد حتی خبری از دستگاه دیجیتال بارکد خوان کتاب ها و اسناد نیست که مشخص شود کدام کتاب ها یا اسناد سازمان میراث فرهنگی باقی مانده است. مشخصات کتاب ها و اسناد موجود در مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی که دارای نزدیک به ۴۷ هزار جلد کتاب تخصصی و حتی نسخه های خطی بود در دستگاه بارکدخوان ذخیره شده بود. چند کارتن حاوی گزارش های باستان شناسی مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی بازگشتی به تهران نیز هنوز جایی برای قرار گرفتن در قفسه های مخصوص ندارند و هنوز کارتن های مقوایی در یکی از اتاق های ساختمان اصلی سازمان میراث فرهنگی در ارگ آزادی نگهداری می شوند.
به گفته کرمی حتی از دستگاه هایی که فیلم ها و نگاتیوهای موجود در مرکز اسناد را بازبینی می کردند و هیچ کدام نیز به شیراز منتقل نشدند خبری نیست. فریبا فرزام، رئیس سابق مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی کشور که پرونده ثبت جهانی نسخه شاهنامه بایسنقری در یونسکو را نیز مدیریت کرده بود و به دلیل ماجراهای همین پرونده در سازمان میراث فرهنگی از مرکز اسناد این سازمان کناره گیری کرد درخصوص ارزش های اسناد و کتاب های نابود شده متعلق به مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی در جریان جا به جایی از تهران به شیراز به همشهری گفت: آنچه در مرکز اسناد نگهداری می شد دارایی فعالیت های سازمان در تمام سال هایی بود که سازمان میراث فرهنگی فعالیت کرده بود؛ یعنی گزارش های مختلف پژوهشی از مرمت ها و کاوش های باستان شناسی و پژوهش های مردم شناسی و نقشه های تاریخی و هر آنچه به عنوان اثر مستند در بخش های مختلف سازمان میراث فرهنگی تولید شده بود آنجا نگهداری می شد و مرکز اسناد، کتابخانه ای نیز داشت که منابع مطالعاتی در زمینه میراث فرهنگی را فراهم می کرد و قلب فعالیت های پژوهشی در سازمان میراث فرهنگی بود که با جا به جایی از بین رفت.
فریبا فرزام با اشاره به سابقه چندین ساله تشکیل مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی گفت: گزارش ها و پژوهش های باستان شناسی و کاوش ها، اطلاعاتی با جزئیات علمی کامل داشت که باستان شناس ها از سال ها فعالیت خود در محوطه های باستانی تهیه کرده بودند که اگر این گزارش ها در دست افراد غیرمتخصص بیفتد، به دلیل اطلاعاتی که از سایت های باستانی در آنها وجود دارد ممکن است مورد سوءاستفاده قرار بگیرند. به گفته فرزام زمانی که او مرکز اسناد را پیش از جا به جایی ها تحویل داد حدود ۴۰ هزار نسخه کتاب در آن مرکز بود و تعداد عکس ها نیز بسیار زیاد بود.
فرزام از تعداد زیاد نگاتیوهای شیشه ای موجود در مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی که متعلق به مرکز مردم شناسی این سازمان بود خبر داد و افزود: عکس های بسیار زیادی نیز از بناهای تاریخی در مرکز اسناد وجود داشت که اگر از بین رفته باشند یک جنایت و خیانت به میراث فرهنگی کشور است.
آنطور که فریبا فرزام به همشهری می گوید هر اتفاقی که برای بناهای تاریخی کشور بیفتد مرمتگران برای اقدامات پژوهشی در مورد بنا ناچار به مراجعه به سابقه بناها هستند و تصاویر نابودشده نیز منابع مطالعاتی کارشناسان و مرمتگران آثار تاریخی بود. رئیس سابق مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی گفت: اگر منابعی از سازمان بر اثر جا به جایی ها خارج یا سرقت شده باشند و در بازارهای سیاه فروخته شوند اتفاق بسیار وحشتناکی برای میراث فرهنگی است.
مرکز اسناد و مدارک سازمان میراث فرهنگی از سال۷۴ پایه گذاری شد و هدف از آن گردآوری گزارش های باستان شناسی، اسناد تاریخی و تشکیل بانک جامع اطلاعاتی از وضعیت میراث فرهنگی کشور بود که به گفته کارشناسان در زمان جا به جایی از تهران به شیراز و انتقال مجدد به تهران در دوران مدیران دولت قبل در سازمان میراث فرهنگی نابود شد و اکنون مشخص نیست چه کسانی اسناد این مرکز را به غارت برده یا به عمد نابود کرده اند!