طالبان و تجارت خشخاش در افغانستان/ شکست آمریکا در مبارزه با تولید تریاک

آمریکا در ۱۵ سال گذشته بیش از ۸ میلیارد دلار را صرف محروم کردن طالبان از سود تجارت تریاک و هروئین کرد. آمریکا در این مدت مزارع خشخاش را نابود کرد و با حملات هوایی و زمینی به آزمایشگاه های مشکوک حمله برد.

به گزارش عصر ایران به نقل از رویترز، این استراتژی ها اینک شکست خورده اند.

کارشناسان فعلی و سابق آمریکا و سازمان ملل می‌گویند که افغانستان همچنان بزرگترین تامین کننده غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر در جهان است و به نظر می‌رسد با قدرت گرفتن دوباره طالبان همچنان در مقام اول تولید و قاچاق مخدرها در جهان باقی بماند.

تخریب‌های گسترده در طول جنگ طالبان و دولت، آواره شدن بسیاری از خانه های خود، قطع کمک‌های خارجی و از دست رفتن محل درآمدهایی که آمریکا برای حضور سربازان خود در این کشور خرج می‌کرد، می‌تواند منجر به بحران اقتصادی و بشری‌ای شود که بقای بسیاری از افغان‌ها را به تجارت مواد مخدر وابسته سازد.

این نیاز و وابستگی تهدید کننده است و بی ثباتی بیشتری را به همراه دارد. زیرا طالبان، گروه های مسلح، فرماندهان قومی و مقامات دولتی برای سود و قدرت مواد مخدر رقابت می‌کنند.

برخی از مقامات سازمان ملل نگرانند که هرج و مرج افغانستان شرایطی را برای تولید بیشتر مواد مخدر غیر قانونی ایجاد کند و این موضوع یک نعمت بالقوه برای طالبان محسوب می‌شود.

“سزار گودس” رئیس دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) در کابل به رویترز گفت: طالبان بر تجارت تریاک افغانستان به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد خود حساب کرده اند.

وی گفت: تولید بیشتر مواد با قیمت ارزان تر و جذاب تر می‌تواند دسترسی گسترده به این مواد را در سطح جهانی به ارمغان آورد.

گودس افزود: با ورود طالبان به کابل در روز یکشنبه “بهترین زمان برای موقعیت یابی  دورباره گروه‌های غیر قانونی کشت و تولید مواد مخدر شکل گرفت” تا تجارت خود را گسترش دهند.

به گفته کارشناسان، طالبان در سال ۲۰۰۰ و برای به دست آوردن مشروعیت بین المللی،کشت گیاه خشخاش را ممنوع کردند اما با واکنش مردم رو به رو شده و موضع خود را سریعا تغییر دادند.

با وجود تهدیدهای ناشی از تجارت غیر قانونی مواد مخدر در افغانستان، کارشناسان می گویند آمریکا و دیگر کشورها به ندرت به ضرورت رسیدگی به این تجارت غیر قانونی در این کشور توجه خواهند کرد..

 یک افغان در حال کار در مزرعه خشخاش در استان ننگرهار افغانستان/ عکس: ارشیو رویترز

براساس برآوردهای دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC)،  افغانستان بیش از ۸۰ درصد از تریاک و هروئین جهانی را تامین می‌کند.

یک مقام آمریکایی که از تجارت مواد مخدر افغانستان آگاه است، می‌گوید: ما در حاشیه ایستادیم و متاسفانه به طالبان اجازه دادیم که به بزرگترین سازمان تروریستی بی سرمایه و  بی نام و نشان جهان تبدیل شود.

این مقام آمریکایی که تمایلی به افشای نامش نداشت، گفت:  آمریکا و نیروهای بین الملل به خروج خود ادامه دادند و به کشت خشخاش در افغانستان توجهی نکردند.

وی افزود: در آینده متوجه انفجار کشت خشخاش و تغییرات در این تجارت خواهید شد.

یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به اظهار نظر خود گفت که این کشور به حمایت از مردم افغانستان برای مبارزه با تولید و مواد مخدر ادامه می‌دهد . اما وی در مورد چگونگی این کمک ها پس از به دست گرفتن قدرت از سوی طالبان چیزی نگفت.

مزارع کشت خشخاش

کشاورزان افغان عوامل بی شماری را برای تصمیم گیری درباره تولید خشخاش در نظر دارند. میزان بارش سالانه و قیمت گندم به عنوان اصلی ترین جایگزین خشخاش و قیمت جهانی خشخاش و تریاک در تصمیم کشاوزان افغان موثر خواهد بود.

با این حال حتی در زمان خشکسالی و کمبود گندم و در زمان افزایش قیمت این ماده غذایی، کشاورزان افغان خشخاش پرورش داده و از آن صمغ تریاک استخراج کرده تا پس از تصفیه از آن هروئین و مورفین بسازند.

افغان ها در حال جمع آوری صمغ خشخاش در مزرعه ای در حومه لشگرگاه واقع در جنوب کابل/ عکس: ارشیو AP

در سال های قبل پنل های خورشیدی ساخت چین برای تامین انرژی چاه های عمیق آب در این مزارع افغانستان نصب شده اند.

براساس گزارش دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، افغانستان در ۴ سال گذشته بیشترین میزان تولید تریاک را به نام خود ثبت کرده است. با وجود شیوع بیماری همه گیر کرونا کشت خشخاش افعانستان در سال پیش ۳۷ درصد افزایش یافت.

“بارنت روبین” مشاور پیشین وزارت خارجه آمریکا در امور افغانستان گفت: مواد غیر قانونی مخدر پس از جنگ بزرگترین صنعت افغانستان است.

دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در گزارش خود اعلام کرد که بیشترین میزان تولید تریاک در سال ۲۰۱۷ ثبت شده و این کشور با تولید ۹۹۰۰ تن تریاک به ارزش ۴٫۱ میلیارد دلار از سوی کشاورزان ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را تامین کرده است.

به گفته کارشناسان، طالبان و مقامات دولتی افغانستان مدت هاست که در  تجارت مواد مخدر مشارکت دارند. اگرچه در مورد سود و نقش طالبان در این میان اختلاف نظر وجود دارد.

سازمان ملل متحد و واشنگتن ادعا می‌کنند که طالبان در همه زمینه ها مانند کاشت خشخاش، استخراج تریاک، قاچا،  دریافت مالیات از کشاوزان و آزمایشگاه های مواد مخدر یا دریافت هزینه از قاچاقچیان برای ارسال محموله‌های مواد به آفریقا، اروپا، کانادا، روسیه و خاور میانه نقش دارد.

“دیوید منسفلید” محقق برجسته تجارت غیرقانونی مواد مخدر در افغانستان در این باره گفت: با وجود گشت های شدید و دقیق مرزی این مواد با منجنیق های بدوی به سمت ایران پرتاب می‌شوند.

مقامات سازمان ملل گزارش داده اند که طالبان بین سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹  بیش از ۴۰۰ میلیون دلار از تجارت مواد مخدر به دست آورده اند.

در گزارش ماه می ۲۰۲۱ اداره بازرسی عمومی آمریکا در بازسازی افغانستان موسوم به “سیگار” آمده که طالبان ۶۰ درصد از درآمد خود را از تجارت غیرقانونی مواد مخدر به دست آورده است.

برخی از کارشناسان این داده ها را قبول ندارند.

منسفیلد با اشاره به مطالعات میدانی خود می گوید: بیشترین درآمد طالبان از تجارت غیر قانونی مواد مخدر سالانه حدود ۴۰ میلیون دلار میرسد و عمده آن از عوارض تولید تریاک، آزمایشگاه های تولید هروئین و حمل ونقل مواد است.

او گفت: طالبان پول بیشتری برای واردات و صادرات قانونی در ایست های بازرسی جاده ای دریافت می‌کنند.

به گزارش سازمان “سیگار” واشنگتن بین سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷ بیش از ۸٫۶ میلیارد دلار را به نابودی تجارت مواد مخدر افغانستان اختصاص داد تا منابع مالی طالبان را از بین ببرد.

به غیر از ریشه کن کردن خشخاش، آمریکا و متحدانش از برنامه های کشت جایگزین، حملات هوایی به آزمایشگاه های مشکوک تولید هروئین  و اقدامات دیگر حمایت کردند.

ژنرال “ژوزف ووتل” فرمانده بازنشسته آمریکا که بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ فرماندهی نیروهای ایالات متحده در افغانستان را بر عهده داشت به رویترز گفت: این تلاش ها واقعا موفقیت چندانی نداشت.

او افزود: این اقدامات خشم کشاورزان و مالکان آزمایشگاه های تولید مواد مخدر که برای تامین خانواده های خود به این  صنعت نیاز داشتند را نسبت به دولت کابل و حامیان خارجی آنها برانگیخت و حس همدردی با طالبان را تشدید کرد.

“واندا فلباب برون” محقق موسسه برونکیز گفت: طالبان از ممنوعیت تولید خشخاش در سال ۲۰۰۰ درس های زیادی آموخته است.

وی افزود: ممنوعیت تولید خشخاش در سال ۲۰۰۰ از سوی طالبان “طوفان سیاسی بزرگی برانگیخت و اختلافات زیادی در این کشور ایجاد کرد”.

با این اوصاف کارشناسان می گویند بعید است طالبان پس از قدرت گرفتن کشت خشخاش را دوباره ممنوع کند.