وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران، مهاجرت ایرانیان به کشورهای همسایه را در پی داشته است
گرجستان به ایرانیانی که در این کشور سرمایهگذاری کردهاند و اقامت دارند، اجازه ورود نمیدهد. این قانون حتی افرادی را که در گرجستان سرمایهگذاری ملکی کردهاند، نیز شامل میشود؛ به طوری که برخی ایرانیان پس از خروج از این کشور، دیگر امکان بازگشت نداشتهاند؛ حال آنکه خانه و زندگی، خانواده و سرمایه آنان هنوز در این کشور است.
بحرانهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در ایران در طول چهار دهه گذشته، موج خروج و مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور را در پی داشته است. قرابت فرهنگی، نزدیکی جغرافیایی و ارزانتر بودن کشورهای همسایه به نسبت کشورهای اروپایی و آمریکایی باعث شده است که بسیاری از مردم کشورهایی مثل ترکیه، گرجستان، امارات متحده عربی و ارمنستان را برای زندگی انتخاب کنند؛ اما زندگی در این کشورها نیز حتی با وجود سرمایهگذاری، چالشهای زیادی به همراه دارد و در مواردی تصمیمها و اقدامهای ضدمهاجرتی برخی از این کشورها به هدر رفتن سرمایههای ایرانیان مهاجر و ایجاد بحرانهایی مثل از دست رفتن خانه و زندگی آنان منجر شده است.
نمونه بارز این مسئله گرجستان است که بنا بر آمار سال ۱۳۹۷، به حدود ۱۴ هزار ایرانی برای اقامت قانونی در این کشور مجوز داد اما با تصویب قانون مهاجرتی جدید، بسیاری از آنان زندگی و سرمایه خود را در این کشور از دست دادند؛ اتفاقی که این روزها بار دیگر در حال تکرار است و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم تاکنون اقدام مناسبی درباره آن انجام نداده است.
موج مهاجرت ایرانیان به گرجستان از سال ۱۳۸۳ آغاز شد؛ پس از اینکه میخائیل ساآکاشویلی، رئیسجمهور وقت گرجستان، به توسعه روابط کشورش با ایران تمایل نشان داد. در سال ۱۳۸۹، توافقنامه لغو روادید میان دو کشور ایران و گرجستان امضا شد و از آن پس بود که مهاجرت ایرانیان به گرجستان سرعت گرفت؛ تا جایی که بنا بر آمار منتشر شده در روزنامه شرق، فقط در سال ۱۳۹۰، بیش از ۵۶ هزار شهروند ایرانی و در سال ۱۳۹۱ بالغ بر ۸۲ هزار ایرانی به گرجستان سفر کردند و ایران در رده پنجم مبدا گردشگران خارجی گرجستان قرار گرفت.
این وضعیت دیری نپایید؛ چون در سال ۱۳۹۱ با روی کار آمدن حزب رقیب، روابط ایران و گرجستان به سردی گرایید و به دنبال آن در سال ۱۳۹۲ توافقنامه لغو روادید میان دو کشور هم باطل شد. با این حال قرار شد شهروندان ایرانی در مبادی ورودی کشور گرجستان ویزا دریافت کنند.
به گزارش روزنامه شرق، در زمستان ۱۳۹۵ گرجستان دوباره به توافقنامه لغو ویزا برای سفر اتباع دو کشور بازگشت. اوج ورود ایرانیان به کشور گرجستان نیز مربوط به سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ است و بسیاری از شهروندان ایرانی خانه، زندگی و سرمایههای خود را به گرجستان منتقل کردند. برخی نیز در این کشور ملک خریدند؛ اما در ماههای پایانی سال ۲۰۱۸ (پاییز ۱۳۹۷) گرجستان بار دیگر اقدامهای ضد مهاجرتی خود را شروع کرد.
دولت این کشور اعلام کرد اقامت ایرانیانی که در این کشور سرمایهگذاری کرده یا ملک خریدهاند، تمدید نمیکند. برخی افراد هم که از این کشور خارج شده بودند، با وجود داشتن کارت قانونی اقامت و داشتن سرمایه و ملک در گرجستان اجازه ورود به این کشور را پیدا نکردند. این وضعیت باعث شد بسیاری از ایرانیان ملکهای خود را با قیمتهای اندک بفروشند و از گرجستان خارج شوند.
سال ۱۳۹۹ نیز گرجستان به دلیل همهگیری ویروس کرونا مرزهای خود با ایران را بست و حالا نیز در خبری جدید اعلام شده ایرانیانی که اقامت این کشور را دارند و سرمایهگذاری کردهاند، با مشکل ورود به گرجستان مواجه شدهاند.
در روزهای گذشته، شهروندان ایرانی که پشت مرزهای گرجستان ماندهاند در شبکههای اجتماعی اعلام کردند که با وجود داشتن خانه و زندگی در این کشور و واکسینه شدن، اجازه ورود به این کشور را ندارند. گزارشی که روزنامه شرق منتشر کرد، گویای آن است که دولت گرجستان نه فقط با پاسپورت ایرانی که با هویت ایرانی نیز مشکل دارد؛ چرا که در روزهای اخیر، حتی ایرانیانی که پاسپورت کشورهای دیگر را دارند نیز نتوانستهاند به گرجستان وارد شوند.
با وجود اینکه این وضعیت برای شهروندان ایرانی مقیم گرجستان، بحرانهای جدی ایجاد کرده، وزارت امور خارجه اقدام مناسبی برای رفع این مشکل انجام نداده است. در سال ۱۳۹۷ نیز پس از اینکه دولت گرجستان محدودیتهایی برای شهروندان ایرانی وضع کرد، بسیاری از ایرانیان داراییهای خود را به ترکیه منتقل کردند.
در طول چهار دهه گذشته، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران به رانده شدن بسیاری از ایرانیان از خاک کشور و مهاجرت آنان به کشورهای همسایه منجر شده است. با این حال کشورهای همسایه نیز با وجود بهرهمندی از سرمایههایی که ایرانیان با خود به این کشورها میبرند، هرچند وقت یک بار با قوانین ضدمهاجرتی خود و استفاده از برخورد منفعلانه دولت جمهوری اسلامی، عرصه را بر مهاجران ایرانی تنگ میکنند.
گزارش مرکز آمار ترکیه نیز نشان میدهد که ایرانیان در مرداد ۱۴۰۰ رکورد خرید خانه در ترکیه را شکسته و ۹۱۱ باب خانه در این کشور خریداری کردهاند. با این حال دولت ترکیه نیز اعلام کرده است که با خرید خانه به شهروندان ایرانی فقط اقامت کوتاهمدت (توریستی) اعطا میکند. ترکیه نیز سال ۱۳۹۹ قانونی را تصویب کرد که به موجب آن مهاجرتهای کوتاهمدت شهروندان ایرانی قابل تمدید نبود. این موضوع باعث شد ایرانیانی که قصد نداشتند به کشور بازگردند، برای خرید خانه در این کشور اقدام کنند تا بتوانند اقامت کوتاهمدت خود را تمدید کنند.