بخشی از صفحه ی اول شماره ی ۴۲ نشریه ی آلمانی «دی تسایت»٬ مورخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۳ اختصاص دارد به مطلبی راجع به ایران. «ماتیاس ناس» در این مطلب که «پیمان با شیطان» نام دارد به گفت و گوی تلفنی باراک اوباما با حسن روحانی در نیویورک اشاره می کند و می نویسد
باراک اوباما به فارسی خداحافظی کرد. Khodahafez -خدا شما را نگهدارد- با این کلمات رئیس جمهور امریکا برای همتای ایرانی اش حسن روحانی -زمانی که او مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک را به مقصد تهران ترک می گفت- سفری خوب آرزو کرد.
نویسنده از این امر متعجب است که چه اتفاقی برای امریکا افتاده است؟ در این روزها بسیاری از مسائل در هم ریخته و تصویر جهان و کشورهای متخاصم به ناگهان تغییر کرده است. نویسنده٬ این تحولات را ناشی از به روی کار آمدن حسن روحانی می داند. جهان٬ نفسی به راحتی می کشد که دیگر ناچار نیست فوران نفرت ضدصهیونیستی محمود احمدی نژاد را گوش کند.
گفت و گوی تلفنی اوباما با روحانی تنها ۱۵ دقیقه طول کشید و آن وقتی بود که روحانی٬ در اتومبیل٬ در راه فرودگاه بود. این ۱۵ دقیقه به ۳۴ سال عدم گفت و گو میان تهران و واشینگتن خاتمه داد.
از نظر ماتیاس ناس خواست روحانی٬ خارج کردن ایران از انزوای سیاسی است. آیا این زمان شبیه زمان سفر نیکسون به چین است؟ پیشرفت دیپلماتیک در چهارچوب ملاقات رئیس جمهور اسبق امریکا در سال ۱۹۷۲ با مائو تسه تونگ؟
نسبت به این امر باید بدبین بود. اوباما به تهران سفر نکرده است. همچنین او رهبر روحانی ایران٬ آیت الله علی خامنه ای را ملاقات نکرده است؛ کسی که آخرین کلام را در جمهوری اسلامی دارد و تا امروز با هرگونه نزدیکی ایران به امریکا مخالفت کرده است.
اما دلایل بیشتری برای اطمینان به آینده وجود دارد. تغییر خط سیاسی در تهران تنها مرهون هوشمندی رئیس جمهور جدید نیست؛ کشور٬ از تحریم هایی که برای کوتاه آمدن ایران از موضوع اتمی اِعمال شده رنج می برد. تولید نفت در عرض یک سال گذشته٬ به بیش از نصف تقلیل یافته است. نرخ تورم حدود ۶۰ درصد است. ایرانی ها می خواهند از انزوای خود بیرون بیایند. در این یک مورد٬ وجه تشابهی میان پکن ۱۹۷۲ با تهران ۲۰۱۳ وجود دارد. چین٬ بعد از خشونت های انقلاب فرهنگی٬ در سیاست خارجی منزوی٬ از نظر اقتصادی ویران٬ و از نظر معنوی ورشکسته شد. یکی از بزرگ ترین تمدن های بشری درهای خود را به روی جهان خارج بسته بود…
انقلاب دائم اما وجود ندارد. هیچ ملتی چنین امری را تحمل نمی کند. ایرانِ امروز باید مانند چینِ گذشته٬ راه برون رفت از وضعیتی که خود باعث آن بوده را بیابد. روحانی چنین قولی به ایرانیان داد از این رو مردم٬ او را انتخاب کردند. روحانی می تواند جدّی بودن خود را در این زمینه در دور جدید گفت و گوهای هسته ای که سه شنبه آینده در ژنو آغاز خواهد شد نشان دهد. در آنجا٬ پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان (گروه پنج به علاوه ی یک) با ایران مذاکره خواهند کرد.
توافق می تواند به این صورت باشد: ایران٬ اورانیوم خود را بیش از پنج درصد غنی نمی کند. این مقدار برای نیروگاه های هسته ای کافی است ولی نمی توان با آن بمب اتم درست کرد. اورانیوم ۲۰ درصدی در خارج از ایران غنی خواهد شد. تاسیسات غنی سازی فردو که در اعماق کوه ها قرار دارد و در مقابل حملات نظامی مقاوم است٬ و نیز٬ رآکتور آب سنگین اراک که می تواند پلوتونیوم تولید کند و در آستانه ی تکمیل است تعطیل خواهد شد. ایران اجازه کنترل کامل تاسیسات اتمی خود را به سازمان بین المللی انرژی هسته ای (IAEA) خواهد داد.
در عوض٬ به ایران اجازه غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح آمیز هسته ای داده خواهد شد؛ امری که ایران در هر حال بر آن محق است؛ و غرب قدم به قدم تحریم های اقتصادی را لغو خواهد کرد.
خلع سلاح و انهدام کامل٬ آن طور که اسرائیل خواهان آن است امکان پذیر نخواهد بود اما کنترل شدید و شفافیت کامل می تواند از ایران خواسته شود. اگر تهران حاضر به انجام این کار نباشد دستاوردی حاصل نخواهد شد.
روحانی اما به دنبال نتیجه است٬ آن هم خیلی سریع. او اعلام کرده است که می توان در عرض سه تا شش ماه به توافق رسید. جان کری٬ وزیر امور خارجه امریکا٬ رسیدن به توافق حتی در زمانی کوتاه تر را ممکن می داند.
نویسنده آن گاه به روابط میان ایران و امریکا و نقش تندروها و محافظه کاران در این دو کشور اشاره می کند. او می نویسد آیت الله خامنه ای تا این لحظه از رئیس جمهور خودش پشتیبانی کرده است. نویسنده آن گاه به تذکر خامنه ای به سپاه پاسداران و نگرانی متحدان امریکا -اسرائیل و عربستان سعودی- اشاره می کند.
نویسنده معتقد است٬ ایرانی که درهایش به روی غرب باز باشد دیر یا زود از نظر داخلی نیز تغییر خواهد کرد. جامعه٬ مغرور٬ تحصیل کرده٬ با تمایلات غربی٬ تشنه چنین تغییری ست. البته روحانیون و گروه های فشار می توانند جلوی این تغییر را به طور ناگهانی بگیرند. سرکوب جنبش اعتراضی سبز در چهار سال پیش نشان داده است که این ها چه مقدار می توانند از خشونت استفاده کنند…
اگر تلاش برای ایجاد موازنه نتیجه دهد٬ خطر بر افروخته شدن آتش جنگی بزرگ در خاور میانه کاهش خواهد یافت.
Khodahafez shoma عبارتی است که به مذاکره کنندگانی که اول هفته آینده به ژنو می روند باید گفت.
ف م سخن
از: گویا