نماینده مجلس شورای اسلامی طرحی با عنوان «صیانت از حقوق عامه در برابر حیوانات مضر و خطرناک» را به مجلس یازدهم ارسال کرده‌اند که بنا بر آن، نه تنها واردات و خرید و فروش حیواناتی که عمدتا به‌عنوان حیوان خانگی نگه‌داری میشوند، ممنوع خواهد شد بلکه نگه‌داری و گرداندن آن‌ها نیز چه پیاده و چه با اتومبیل، جزای نقدی سنگین تا ۳۰ برابر حداقل دستمزد و گرفتن حیوان را در پی خواهد داشت.
مطابق این طرح، نه‌تنها صاحب حیوان خانگی بلکه مالک خودرویی که حیوان در آن دیده می‌شود نیز جریمه خواهد شد.
جنبه دیگری از این طرح، ضبط حیوان خانگی است که ناراحتی و نگرانی دوست‌داران و حامیان حیوانات را در پی داشته است.
«ایران‌وایر» با «سامان گلناری»، فعال حقوق حیوانات و مدیر «کمپین حقوق حیوانات» در ایران و نیز «بهرام»، شهروندی که از راه نگه‌داری از سگ‌ها در پانسیون امرار معاش می‌کند، گفت‌وگو کرده است تا جنبه‌های مختلف این طرح را بررسی کند.
***
روز ۱۸ آبان ۱۴۰۰، مجلس شورای اسلامی طرحی را اعلام وصول کرد که در صورت تصویب و اجرایی شدن، زندگی صدها هزار نفر و حیوانات خانگی آن‌ها را در ایران دست‌خوش تغییرات ناخوشایندی خواهد کرد.
بندهای مختلف این طرح، بسیاری از فعالان حقوق حیوانات و دارندگان حیوانات خانگی را نگران کرده است.
مطابق این طرح که به دنبال الحاق موادی به «قانون مجازات اسلامی» (کتاب پنجم تعزیرات) مطرح شده است، واردات، تولید، تکثیر، پرورش، خرید و فروش، حمل و نقل و گرداندن، اعم از پیاده و یا با وسیله نقلیه و نگه‌داری حیوانات وحشی، نامتعارف، مضر و خطرناک از قبیل کروکودیل (تمساح)، لاک پشت، مار، سوسمار، گربه، موش، خرگوش، سگ و سایر حیواناتی که «نجس‌العین» نامیده شده‌اند و هم‌چنین میمون ممنوع خواهد بود و هر یک از مرتکبین به جزای نقدی معادل ۱۰ تا ۳۰ برابر حداقل حقوق کارگری که سالانه توسط دولت و اتحادیه‌های مربوطه تعیین و اعلان می‌شود) و نیز ضبط حیوان مربوطه محکوم میشوند.
البته این اولین بار نیست که محافظه‌کاران در حکومت ایران و افراد وابسته به نظام برای محدود کردن شهروندانی که حیوان خانگی دارند، اقدام کرده‌اند. پیش از این هم ویدیوهایی از برخورد خشن پلیس و افراد وابسته به حکومت با شهروندانی که حیوان خانگی خود را با خود راه می‌بردند، منتشر شده بود.
سامان گلناری، حامی حقوق حیوانات و مدیر کمپین حقوق حیوانات در ایران درباره این طرح به «ایران‌وایر» می‌گوید: «این طرح فقط توسط مجلس اعلام وصول شده و هنوز تصویب نشده است. با این‌حال، فعالان حقوق حیوانات نسبت به بسیاری از بندهای آن اعتراض دارند ولی نسبت به بعضی بندهای آن هم اعتراضی ندارند و اتفاقا استقبال هم می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «ما از این بخش طرح که پرورش حیوانات را ممنوع کرده، استقبال می‌کنیم چون ناقض حقوق حیوانات است. ولی متاسفانه در تبصره این ماده آمده است که سازمان‌هایی مثل هلال‌احمر، آزمایشگاه‌ها، داروسازها و واکسن‌سازها که روی حیوانات آزمایش می‌کنند و سازمان محیط زیست و سازمان دام‌پزشکی که خود در زمینه واردات و پرورش حیوانات حیات وحش مانند کروکودیل‌ها برای دباغی پوست آن‌ها فعال هستند، از این ممنوعیت مبرا خواهند بود.»
اشاره این فعال حقوق حیوانات به خبری است که در مهرماه سال جاری منتشر شد. بر اساس آن، سازمان محیط زیست ایران به یک وارد کننده که قصد پرورش و فروش پوست کروکودیل را داشته، مجوز فعالیت داده بود و حتی ۸۰ کروکودیل نیز از کشور مالزی وارد مشهد شده بودند. «تورج همتی»، مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی در آن زمان به خبرگزاری «ایسنا» گفته بود: «پوست کروکودیل در جهان بسیار ارزشمند است و تجارت پوست کروکودیل یک صنعت پر بازده است که درآمد خوبی دارد.»
او هم‌چنین گفته بود: «این تجارت یک فعالیت در زمینه گردش‌گری هم باشد و علاقه‌مندان بتوانند از این گونه بازدید کنند.»
سامان گلناری با اشاره به یکی از مواد طرح صیانت از حقوق عامه در برابر حیوانات مضر و خطرناک که موضوع درخواست نگه‌داری از حیوان خانگی و کسب مجوز برای افراد متقاضی از سوی کمیته مشخصی را مطرح کرده است، آن را نقض حقوق و آزادی‌های بشر می‌ئاند: «بر اساس این طرح، قرار است اگر فردی می‌خواهد حیوان خانگی داشته باشد، به دادستانی درخواست دهد و بعد در هر شهرستانی کمیته‌ای متشکل از دادستان و برخی نهادهای دیگر مثل اداره بهداشت، سازمان محیط زیست، سازمان دام‌پزشکی و نماینده فرماندار تصمیم بگیرند که این فرد حیوان داشته باشد یا خیر! اگرچه من در زمینه حقوق بشر تخصصی ندارم ولی واضح است که همین‌جا حقوق بشر هم زیر سوال می‌رود. زیرا خود فرد نیست که تصمیم می‌گیرد که حیوان داشته باشد یا خیر بلکه دولت برای او تصمیم می‌گیرد.»
گلناری به برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر درآمدزایی نهادهای دولتی به‌واسطه این طرح نیز اشاره می‌کند: «بعضی از فعالان معتقدند که در صورت تصویب این طرح، احتمالا بحث صدور و فروش مجوز هم به وجود خواهد آمد که امکان درآمدزایی برای نهادهای دولتی دارد. این البته یک گمانه‌زنی است و در این طرح حرفی از فروش مجوز زده نشده است.»
این فعال حقوق حیوانات که مدیر «جامعه گیاه‌خواران ایران» نیز هست، معتقد است که تصویب و اجرای این طرح، نقض حقوق حیوانات است. او در همین‌باره به «ایران‌وایر» می‌گوید: «در حقوق حیوانات، تمام حیوانات ارزشمند هستند و نمی‌توان گفت که بعضی مضر و خطرناک هستند و بعضی مفید؛ مثلا اسب، گوسفند، گاو، مرغ و خروس و بلدرچین مفیدند چون برای استفاده شخصی، خوراک و کار کشیدن استفاده میشوند ولی حیوانات دیگری که گوشت آن‌ها را نمی‌خوریم، مضر و خطرناک.»
از نظر سامان گلناری، طرح صیانت از حقوق عامه در برابر حیوانات، مضر و خطرناک و دارای تضادها و تناقض‌های بسیاری است که از آن جمله می‌توان به قرار گرفتن نام حیوانات خانگی مانند گربه و سگ در کنار مار و تمساح اشاره کرد.
او در توضیح این موضوع به «ایران‌وایر» می‌گوید: «اصولا حیوانات خانگی مضر و خطرناک نیستند. اگر مضر و خطرناک بودند، در جهانی به گستره هشت میلیارد نفری، جایی در خانه‌های افراد نداشتند. بنابراین، به نظر می‌رسد که هدف این طرح، جلوگیری از نگه‌داری از حیوانات خانگی مثل گربه و سگ و خرگوش بوده است تا کروکودیل و مار. به باور من، امضا کنندگان این طرح، حیوانات حیات وحشی را فقط گنجانده‌اند که چیزی گفته باشند.»
گلناری در ادامه به نقش سازمان‌یافته سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت جهادکشاورزی در نقض حقوق حیوانات نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «سازمان حفاظت از محیط زیست کم‌کاری‌های خود را در حوزه حیوانات حیات‌وحش دارد. وزارت جهاد کشاورزی هم که اصولا حیوانات زیر‌شاخه‌اش، مثل اسب، الاغ، گوسفند و گاو را حتی اگر به‌حساب بیاورد، بعید می‌دانیم که در بحث حیوانات حیات وحش، دغدغه‌ای داشته باشند و این فقط نشان‌دهنده این است که افراد تدوین کننده و امضا کننده این طرح، نه خودشان اطلاعاتی در این باره دارند و نه مشاوران خوبی داشته‌اند!»
او در ادامه در مورد نگرانی فعالان حقوق حیوانات از سرنوشت سگ‌ها و گربه‌های خیابانی می‌گوید: «نگرانی دیگر ما این است که با تصویب این طرح، باز هم شاهد صحنه‌های ناراحت کننده کشتار سگ‌ها و گربه‌های بی‌سرپرست باشیم؛ مخصوصا که قرار است حیوانات را هم ضبط کنند.»
این حامی حیوانات در ایران به یکی دیگر از تضادهای طرح صیانت از حقوق عامه در برابر حیوانات مضر و خطرناک نیز اشاره می کند: «بنا بر این طرح، جابه‌جایی حیوانات خانگی توسط افراد ممنوع است. فرض کنید که با حیوانی تصادف کرده‌اید و بخواهید آن را به کلینیک برسانید یا اصلا گربه‌ای که در خیابان محل سکونت شما زندگی می‌کند، مریض شده باشد. اگر این طرح تصویب شود، کسانی که در درمان حیوانات آسیب‌دیده فعالند هم به مشکل بر‌خواهند خورد.»
بنا به گفته سامان گلناری که نزدیک به دو دهه است در زمینه فرهنگ‌‌‌سازی برای خوش رفتاری با حیوانات و تصویب قوانین حمایت از حیوانات فعالیت می‌کند، تصویب این طرح، شهروندان زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد: «این فقط شامل شهروندانی نیست که با حیوانات خانگی زندگی می‌کنند بلکه افرادی که از راه خرید و فروش حیوانات خانگی و وسایل آن‌ها امرار معاش می‌کنند را نیز در بر می‌گیرد.»
او در همین رابطه می‌گوید: «هر‌چند ما مخالف خرید و فروش و پرورش حیوانات هستیم ولی بسیاری از افراد، از جمله دام‌پزشکان و فروشندگان اجناس مربوط به حیوانات خانگی و افرادی که حیوان خانگی پرورش می‌دهند، در این راه سرمایه زندگی خود را گذاشته‌اند و با تصویب این طرح، وضعیت نامعلومی خواهند داشت.»
او در ادامه تاکید می‌کند: «با این که من به‌عنوان یک حامی حقوق حیوانات، با پرورش و خرید و فروش حیوانات از لحاظ اخلاقی مخالفم ولی فکر می‌کنم که قانون‌گذاران باید این موارد را هم لحاظ کنند.»
بهرام، شهروند ساکن تهران که بعد از یک بیماری که منجر به معلولیت او شده، شغل خود را از دست داده و به دلیل علاقه‌ای که به سگ‌ها داشته، کسب و کار جدیدی برای خود در زمینه نگه‌داری از این حیوان راه انداخته است نیز این موضوع را تایید می‌کند: «من قبلا کار فنی می‌کردم ولی حالا نمی‌توانم شغل سابقم را ادامه دهم. بنابراین، این پانسیون را راه انداختم و به افرادی که مسافرت می‌روند یا در حال مهاجرت هستند، کمک می‌کنم و سگ‌شان را در محیطی امن و با مهربانی نگه‌داری می‌کنم. با این اوصاف، مشخص نیست چه بر سر من خواهد آمد.»
او ادامه می‌دهد: «افرادی مثل من کم نیستند که هم به حیوانات عشق می‌ورزند و هم نحوه نگه‌داری از آن‌ها را بلد هستند. این هم برای ما خوب است و هم برای حیوانات. حالا این‌که عده‌ای می‌گویند داشتن حیوان خانگی تهاجم فرهنگی است، باید ریشه مشکل را در خودشان پیدا کنند. چون از قدیم عشق به حیوانات در بعضی انسان‌ها بوده و هست.»
از: ایران وایر