سایت ملیون ایران

امیر سلطان‌زاده: سال ۹۹؛ پایین‌ترین میزان تولید نفت طی ۳۰ سال گذشته

امیر سلطان زاده

طی سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌ها، بازار هرات و سلیمانیه جایگاه مهم‌تری پیدا کردند

امیر سلطان‌زاده نویسنده و روزنامه نگار

تقابل ایران با آمریکا باعث شده نه‌تنها دسترسی ایران به منابع مالی ناشی از فروش نفت کاهش یابد، بلکه بازارهای استراتژیک گاز هم از دست برود

حضور ایران در بازار نفت پر شده است و با توجه به قیمت، بازار فعلاً نیازی به نفت ایران ندارد – SPENCER PLATT / GETTY IMAGES NORTH AMERICA / Getty Images via AFP

با وجود اینکه ایران رتبه سوم منابع نفتی و رتبه دوم ذخائر گازی جهان را در اختیار دارد، اما میزان تولیدش کاهشی چشمگیر داشته است. به‌طوری‌که میزان تولید در سال ۹۹ پایین‌ترین سطح طی ۳۰ سال گذشته بوده است.

مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری بخشی از این کاهش تولید را نتیجه شیوع کرونا و کاهش مصرف در جهان و بخشی دیگر را نتیجه تحریم‌های ایالات متحده اعلام کرده است. مجموع تولید نفت و میعانات گازی ایران در سال ۲۰۲۰ سه میلیون بشکه در روز بوده که از این میزان تقریباً ۲ میلیون آن به‌صورت نفت خام و باقی از نوع میعانات نفت و گاز بوده است.

در حالی که پس از امضای برجام و در سال ۲۰۱۷ صادرات نفت ایران به حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز رسیده بود، اما با خروج آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای، صادرات ایران به سطح ۴۰۰ هزار بشکه در روز تنزل یافت. اگرچه گفته می‌شود طی ماه‌های اخیر صادرات تا ۷۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است. اما باید در نظر داشت این نفت به‌صورت قاچاق به فروش می‌رسد؛ بنابراین هزینه حمل و فروش آن بسیار بالاتر از فروش نفت به طور رسمی است.

از سوی دیگر کشورهای خریدار نفت ایران از وضعیت اقتصادی و نیاز شدید ایران باخبر هستند و نفت ایران را بسیار ارزان‌تر و با تخفیف‌های بالا خریداری می‌کنند. همچنین بخشی از این نفت به کشوری مانند سوریه صادر شده که می‌دانیم توان پرداخت پول آن را ندارد.

بنابراین واقعیت این است که نسبت به گذشته آن چیزی که نصیب ایران می‌شود قابل توجه نیست.

در همین رابطه، چندی پیش، اتاق بازرگانی تهران در گزارشی اعلام کرد میزان صادرات نفت ایران به چین در ۷ ماهه نخست سال ۲۰۲۱ به طور میانگین کمتر از ۱۰۰۰ بشکه در روز بوده است.

در همین رابطه، مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، در حساب توییتر خود نوشت: «میزان صادرات کالاهای نفتی ایران به چین با افت شدید در هفت ماهه سال به ۱۱ میلیون دلار رسیده در حالی که سال ۲۰۱۸ این عدد ۹۵۳۹ میلیون دلار بوده است. در این مدت کشورهای منطقه سهم صادرات کالاهای نفتی ایران را تصاحب کرده‌اند. با ادامه تحریم‌ها اقتصاد ایران فرصت‌های بیشتری را از دست می‌دهد.»

در مقابل رسانه‌های نزدیک به سپاه سعی کردند این‌طور نشان دهند که اطلاعات اتاق بازرگانی غلط است. اما آمار جدیدی که از افزایش صادرات نفت عمان، عراق، کویت و امارات منتشر شد نشان داد که در این دوره میزان فروش نفت آنها به چین نیز افزایش یافته تا کاهش خرید نفت ایران توسط چین جبران شود.

در واقع خلأ حضور ایران در بازار نفت پر شده است و با توجه به قیمت، بازار فعلاً نیازی به نفت ایران ندارد. خصوصاً که برآوردهای جدید نشان می‌دهد که بازار نفت طی ماه‌های آتی با مازاد تولید هم مواجه خواهد بود و حتی ممکن است اوپک پلاس از تصمیم پیشین خود مبنی بر افزایش تولید عقب‌نشینی کرده و آن را به حالت تعلیق درآورد.

در بخش گاز نیز، علی‌رغم اینکه ایران پس از آمریکا و روسیه سومین کشور دارای منابع گازی کشف شده در جهان است، اما خودش چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز هم تلقی می‌شود.

ایران از طریق خط لوله به ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و عراق گاز صادر می‌کند. اگرچه با توجه به تحریم‌ها و قرارداد اخیر پاکستان با روسیه، به نظر می‌رسید که بزرگ‌ترین بازار مصرف، یعنی هند و پاکستان از کف ایران رفته است. از سوی دیگر ترکیه نیز در تلاش است تا با خرید گاز از روسیه، منابع انرژی خود را تنوع ببخشد. این موضوع می‌تواند بر میزان خرید ترکیه در آینده تأثیر بگذارد.

به نظر می‌رسد تقابل ایران با آمریکا طی سال‌های اخیر باعث شده نه‌تنها دسترسی ایران به منابع مالی ناشی از فروش نفت کاهش یابد، بلکه بازارهای استراتژیک گاز هم از دست برود.

موضوعی که در میان مدت و بلند مدت تأثیر خود را بر اقتصاد ایران نشان خواهد داد. آن هم در شرایطی که جهان در تدارک تغییر منابع انرژی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر است.

از: ایندیپندنت

خروج از نسخه موبایل