پیش‌بینی تغییرات اقلیمی از روی یخ‌های ۱.۵ میلیون ساله قطب جنوب

گروهی از محققان آماده می‌شوند تا با حفاری، به یخ‌هایی به قدمت یک میلیون و ۵۰۰ هزار سال در شرق قاره جنوبگان دست یابند و بلکه به شناخت بیش‌تری درباره سابقه تغییرات اقلیمی برسند.

این محققان معتقدند که به کمک اطلاعاتی که از یخ‌های باستانی به دست می‌آید، می‌توان پیش‌بینی کرد که کره زمین در برابر دمای فزاینده چگونه واکنش نشان خواهد داد.

این محققان همچنین امیدوارند که پی ببرند کره زمین چگونه در گذشته عصرهای یخ‌بندان را پشت سر گذاشته است.

این برنامه بخشی از یک طرح هفت‌ساله است که از سال ۲۰۱۹ آغاز شده و هزینه ۱۱ میلیون یورویی آن را کمیسیون اروپا تامین کرده است. این کارزار خاص قرار است در ژانویه ۲۰۲۲ پایان یابد.

کارلو باربانته، رئیس موسسه علوم قطبی شورای ملی پژوهش ایتالیا (CNR-ISP) و استاد ارشد دانشگاه کافوسکاری است ونیز امور هماهنگی این طرح را بر عهده دارد.

این طرح دنباله طرحی است که در سال ۲۰۰۸ پایان یافت و طی آن محققان مغزه‌ای یخی به قدمت ۸۰۰ هزار سال را استخراج و تجزیه و تحلیل کردند.

اما این طرح چطور می‌تواند به پیش‌بینی آینده تغییرات اقلیمی کمک کند و اجزای آن چیست؟

این طرح چیست؟

در این طرح که «فراسوی اپیکا» (Beyond EPICA) نام دارد، ۱۲ موسسه تحقیقاتی از سراسر جهان مشارکت دارند.

گروهی بین‌المللی از کارشناسان یخچال‌های طبیعی، مهندسان و اهل فن در ارتفاع سه هزار و ۲۳۳ متری از سطح دریا و در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر از ساحل و در دمایی که متوسط آن در تابستان ۳۵ درجه زیر صفر است، با هم کار می‌کنند.

همین که محوطه حفاری به بهره‌برداری کامل برسد و سامانه مورد آزمایش قرار گیرد، قفسه‌ای برای انبارش موقت و حفاظت از نخستین نمونه‌های یخ در برف برپا می‌کنند.

این محققان امیدوارند بتوانند هفته‌ای متوسط ۱۷۰ متر حفاری کنند.

این گروه روز شنبه، ۴ دسامبر( ۱۳ آذر) توانستند نخستین بخش از هسته یخ را در آن محوطه استخراج کنند.

طبق پیش‌بینی‌ها، حفاری و تجزیه‌وتحلیل یخ‌ها در مجموع شش سال طول می‌کشد.

در بیانیه طرح «فراسوی اپیکا» آمده است که در این طرح هفت‌ساله، دو مرحله تعیین‌کننده برای تاریخ علوم زیست‌محیطی وجود دارد.

در آن بیانیه آمده است: «مرحله نخست، حفر کردن حفره‌ای آزمایشی برای استخراج مغزه یخ است. مرحله دوم، استخراج لایه‌های یخ در پایان این کارزار است.»

یخ مورد نظر در کجا قرار دارد؟

محوطه حفاری به نام «گبندک سی» (Little Dome C)  حدود ۱۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و در ۴۰ کیلومتری ایستگاه کنکوردیا، متعلق به فرانسه و ایتالیا، در فلات شرقی قطب جنوب قرار دارد.

این مکان یکی از بدآب‌وهواترین جاهای کره زمین است که زمستان‌های طولانی و بی‌آفتابی دارد و دمای آن معمولاً پایین‌ترین دما در کره زمین است.

دمای آن ناحیه در تابستان به ندرت از منفی ۲۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود و در زمستان به زیر منفی ۸۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد.

برای پیش‌بینی تغییرات اقلیمی آینده چگونه می‌توان از یخ‌های باستانی کمک گرفت؟

حباب‌های ریز هوا در درون این یخ‌ها، مشخص می‌کند که در زمانی که این حباب‌ها درون یخ محبوس شدند، غلظت گازهای گل‌خانه‌ای (مانند متان و دی‌اکسید کربن) در جو چقدر بوده است.

کارلو باربانته، محقق ارشد این طرح، می‌گوید محققان با تجزیه و تحلیل این یخ‌ها می‌توانند مشخص کنند افزایش و کاهش دما چه اثری بر جو گذاشته است، و «به چشم‌انداز درستی از چگونگی تغییرات اقلیمی کنونی در جهان دست خواهند یافت و راهبردهای مقابله‌ای مناسبی تدوین خواهند کرد.»

به گزارش یورو نیوز، طبق یافته‌های طرح قبلی که در آن یخ‌هایی به قدمت ۸۰۰ هزار سال را تجزیه و تحلیل کرده بودند، غلظت گاز گل‌خانه‌ای طی عصر یخ‌بندان کاهش یافت و روند رو به گرمی گذاشتن محیط زیست، رو به افزایش گذاشت.

محققان همچنین با کمک این یخ‌ها درمی‌یابند که چرا چرخه‌های آب‌وهوایی (به مدت متوسط حدود ۱۰۰ هزار سال) در گذشته خیلی کوتاه‌تر بود و سبب می‌شد کره زمین با آهنگی بسیار سریع‌تر وارد دوره‌های یخ‌بندان شود، و از آن‌ها خارج شود.

آقای باربانته می‌گوید: «به نظر ما این مغزه‌های یخی اطلاعاتی در باره وضعیت زیست‌محیطی گذشته و گازهای گل‌خانه‌ای موجود در جو طی دوران گذار اواسط دوره پلییستوسن (۹۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار سال پیش) به ما می‌دهد. طی این دوره گذار بود که به دلایلی مرموز، دوره تناوب آب‌وهوایی بین دوره‌های یخ‌بندان از ۴۱ هزار سال به ۱۰۰ هزار سال تغییر کرد، و امیدواریم پرده از این راز برداریم.