کشورهای همسایه در ماه‌های اخیر از ورود برخی فرآورده‌های کشاورزی ایران به خاطر آلودگی جلوگیری کرده‌اند. کارشناسان می‌گویند نظارتی بر روش تولید محصولات کشاورزی نمی‌شود وفروش آنها در داخل سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
سیب‌زمینی‌های ایرانی این بار از ترکمنستان برگشت خوردند. چندی پیش هم ازبکستان سیب‌زمینی ایران را پس فرستاد. این کشور سه هزار و ۵۰۰ تن سیب زمینی وارداتی از ایران و پاکستان را “به خاطر وجود آلودگی خطرناک” برگشت داد و ۷۷۵ تن آن را هم معدوم کرد. در این سیب‌زمینی‌ها میزان بالای سموم کود شیمیایی یافت شده است.
حیدر ساکن برجی، رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد به “تجارت نیوز” گفته محصولات کشاورزی باید دوره‌ای در قرنطینه نگهداری شوند، اما روشن شده که “پس از گذراندن دوره قرنطینه، سموم همچنان در محصولات کشاورزی ایران باقی مانده” است و این سموم “سلامت انسان را تهدید می‌کند”.
او از قوه قضاییه خواسته که وارد عمل شود، زیرا بازگشت صادارات کشاورزی “منافع ملی و اشتغال‌زایی را تهدید می‌کند.” ساکن برجی هم‌چنین خواسته است که محصولات کشاورزی ایران پس از گذراندن قرنطینه از اداره حفظ نباتات و وزارت بهداشت کشور مقصد مجوز بگیرد، وگرنه فرآورده‌های کشاورزی ایران شانسی نخواهند داشت و ممنوعیت واردات آنها از سوی سایر کشورها ادامه پیدا می‌کند.
در چند ماه گذشته کیوی از هند، سیب‌زمینی از ازبکستان، فلفل دلمه‌ای از روسیه و هندوانه‌های ایران از برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس برگشت خورده‌اند. روندی که آسیب‌های سنگینی به اقتصاد زمین‌خورده ایران و بازار کسب و کار آن می‌زند. کشورهای همسایه نیز فرصت را از دست نمی‌دهند.
حالا این پاکستان است که تلاش می‌کند جای ایران را بگیرد. به گفته ساکن برجی پاکستان از این فرصت استفاده کرده و “احتمالا تا ۱۰ روز آینده صادرات سیب زمینی به کشورهای هدف” ایران را آغاز می‌کند.
اما مسعود بصیری، سرپرست دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی گناه را به گردن “تغییر استانداردهای” کشورهای همسایه انداخته و به ایسنا گفته است: «روسیه اخیرا سطح استاندارد محصولات وارداتی به کشور خود را تغییر داده است و این برگشت خوردن محصولات فقط شامل حال ایران نشده بلکه به محصولات صادر شده از ترکیه و چین نیز ایراداتی گرفته است.»
ارزان بودن کود و زمین‌های مسموم
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد به تجارت نیوز گفته است سموم استفاده شده در محصولات کشاورزی ایران از چین وارد می‌شود. قاسم رضائیان، عضو هیأت مدیره و دبیر انجمن واردکنندگان سم و کود ایران هم گفته علت برگشت خوردن محصولات صادراتی ایران به این دلیل است که “بسیاری از صادرکنندگان ایرانی گواهینامه بهداشت و قرنطینه برای صادرات محصولات خود نمی‌گیرند”.
اما محسن سیروس، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی به “رکنا” می‌گوید: «کودی که در ایران تولید می شود، مطابق با استانداردهای جهانی است. هیچگونه ضعفی در تولیدات داخل نسبت به استانداردهای جهانی وجود ندارد. حتی در بسیاری از تولیدات نیز از سایر کشورها پیشرو هستیم.»
او علت را در ارزان بودن کود و عدم رعایت میزان مصرف آن توسط کشاورزان می‌داند که بیش از نیاز زمین، کود مصرف می کنند.
خطر محصولات کشاورزی قبل از همه متوجه سلامت مردم و جامعه
سیاست‌های توسعه ناپایدار در چهار دهه جمهوری اسلامی هم منابع آبی ایران را نابود یا آلوده کرده هم زمین‌های کشاورزی را. این سیاست که افزایش تولیدات کشاورزی به هر قیمت را دنبال کرده، اکنون نه فقط صادرات که سلامت مصرف‌کننده داخلی را بیش از پیش به خطر انداخته است.
نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی از اختصاص بی حساب و کتاب کود در دو دهه گذشته انتقاد می‌کند. به گفته محسن سیروس، دولت کود را رایگان یا ارزان در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد، نظارتی هم بر میزان مصرف صورت نمی‌گیرد و “هرکسی که رابطه بیشتری داشته باشد، بیشتر کود می گیرد”. از نظر او اصلی‌ترین دلیل این که بسیاری از زمین‌های کشاورزی ایران دچار مسمویت فسفاته شده‌اند وجود یارانه‌های دولتی است.
مصرف بیش از حد مجاز کود باعث شده مواد زائد جذب زمین و ریشه گیاهان شوند و بسیار نگران کننده است. این نگرانی در شبکه‌های اجتماعی نیز انعکاس وسیعی یافته است.
همکاریِ استراتژیک، یعنی نفت بده، سمّ بگیر… بعد این سمّ چینیِ بدون استاندارد و نظارت رو بزن به محصولات کشاورزی، که برگشت بخورد و از ترسِ ارباب نتوانی دَم بَر آوری… و تازه این محصولات برگشت خورده و مسموم کشاورزی را بدهی به مردُم و دور از جان، سرطان و….
— STRANDED IN NOWHERE (@stranded_in_) December 25, 2021
#ترسناک اینه که کلی کشور دارند محصولات کشاورزی ما رو به علت آلوده و سمّی بودن، برگشت میزنن#ترسناک‌تر اینه که هیچ سیستمی برای کنترل این موضوع نداریم، یعنی خودمون داریم همین آشغال‌ها رو میخوریم و کسی هم نظارت نمیکنه#سرطان از رگ گردن نزدیک‌تره
— حامد (@hamedfadaee) December 25, 2021
حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، رئیسی جمهور پیشین ایران نیز خواسته است از ورود کالاهای بازگشتی به بازار داخل جلوگیری شود.
#تقاضا می‌کنم اجازه ندهید محصولات غذایی برگشت خورده را وارد بازار داخل کنند.
— حسام الدین آشنا Hosamoddin Ashena (@hesamodin1) December 25, 2021
مسئولیت با کدام نهاد است؟
محمدجعفر ملکوتی، استاد دانشکده کشاورزی به آمار وزارت جهاد و کشاورزی اشاره می‌کند که بر اساس آن در سال گذشته حدود دو میلیون و ۳۵۰ هزار تن کودهای نیتروژنی، حدود ۱۱۲ هزار تن کودهای فسفاته و ۸۲ هزار تن کودهای پتاسه در میان کشاورزان توزیع شده و می‌گوید یکی از علت‌های سرطان‌های گوارشی که در ایران افزایش یافته، به دلیل محصولات کشاورزی نیترات‌دار است.
سرپرست دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت نظارت را از سر خود باز کرده و به خبرگزاری ایسنا گفته است: «مسئولیت محصولات کشاورزی تا زمانی که در مزرعه هستند یعنی نوع و میزان کود و سم مصرفی برعهده وزارت جهادکشاورزی است. اما زمانی که محصول از مزرعه بیرون می آید کیفیت و سلامت آن باید توسط وزارت بهداشت و سازمان زیر مجموعه آن یعنی سازمان غذا و دارو بررسی شود».
به عبارتی این سازمان غذا و دارو است که باید بررسی کند که آیا محصولاتی که زیر نظر جهاد کشاورزی با دوز بالای کود تولید شده‌اند، ”برای سلامتی انسان مفید هستند یا خیر؟ آیا باقی مانده کود و سم کشاورزی دارند یا خیر؟” او پاسخ این سوال را از سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت طلب کرده است.
از: داویچه وله