حذف ارز ترجیحی فقر را گسترش می‌دهد
روح‌الله ایزدخواه عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در رابطه با لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ که نخستین لایحه بودجه دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی است، گفت: لایحه بودجه ۱۴۰۱ با رویکرد عدالت اجتماعی نوشته نشده است و دوستان با همان نگاه تامین هزینه‌های دولت، نگاه پولی و جبران کسری بودجه و به صورت تعجب برانگیزی هم با نگاه رشدمحور بودجه را نوشته‌اند؛ یعنی رویکرد نظری بودجه محل ایراد است. در شرایطی که الان کشور دچار انحصارات، رانت‌ها و ناکارآمدی‌هاست؛ این نگاه، نگاه خوشبینانه‌ای است و به نوعی اولویت‌بندی را از دست داده است. نکته دوم اینکه بحث حذف ارز ترجیحی در شرایط فعلی کاملا خطاست، با توجه به تورم انتظاری موجود و عدم استقرار کامل دولت در تمام حوزه‌ها، این اقدام کاری است که ممکن است افسار مدیریت را از دست دولت خارج کند.
نماینده تهران در مجلس همچنین ابراز داشت: من روز سه‌شنبه گذشته هم نطق کردم و گفتم که راهکارهای دیگری وجود دارد که با رویکرد اصلاح ساختاری می‌شود دنبال کرد، قبل از اینکه بخواهیم ارز ترجیحی را حذف کنیم. اساساً رویکرد اصلی، مساله تقویت ارزش پول ملی است که در این بودجه خبری از این موضوع نیست.
وی اضافه کرد: بحث بعدی این است که بودجه به نوعی «نظارت‌گریز» نوشته شده است، یعنی با این لایحه‌ای که آمده است، مجلس امکان نظارت کامل و کافی بر همه ابعاد بودجه را نخواهد داشت. یکی از بحث‌ها تجمیع ردیف‌هاست و یک جاهایی هم در واقع سقف گذاشته نشده است؛ مثلا در فروش اوراق یک جا گفته ۸۸ هزار میلیارد تومان اما سقفی گذاشته نشده و چند جای دیگر دست دولت را باز گذاشته است. از سوی دیگر علیرغم اینکه دوستان می‌گویند بودجه انقباضی است اما همچنان ما شاهد رشد هزینه‌ها هستیم و نسبت به سقف امسال ۴۶ درصد رشد داشتیم.
عضو کمیسیون صنایع و معادن با اشاره به مساله رشد درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه، عنوان کرد: در بحث مالیات هم درست است که باید نظام مالیاتی اصلاح شود، اما قاعده مشخصی داده نشده و ما نگران این هستیم که دوباره فشار به تولیدکنندگان بیاید و ممیزهای مالیاتی موظف شوند که به هر طریقی مالیات را از تولیدکنندگان و مؤدیان فعلی بگیرند؛ علیرغم اینکه دولت می‌گوید ما بنا داریم سراغ فرارهای مالیاتی برویم.
ایزدخواه با تاکید بر اهمیت رعایت عدالت‌محوری و عدم تحمیل فشار بر اقشار ضعیف، تصریح کرد: من معتقدم این بودجه باید با یک رویکرد عدالت‌محور نوشته شود، مطلقاً فشار به اقشار ضعیف نیاید، هزینه‌های سبد خانوار ضعیف را افزایش ندهد و خط فقر را گسترش ندهد. ما الان ۱۰ میلیون خانوار زیر خط فقر داریم و مطمئنیم که با اجرای حذف ارز ترجیحی به این تعداد افزوده خواهد شد. یارانه‌های مستقیم جبران‌کننده نیست، در توزیع دچار انحراف می‌شود، همیشه تورم از یارانه جلو می‌زند و ما نمی‌توانیم با یارانه مستقیم جلوی افسارگسیختگی تورم را بگیریم؛ در این شرایط دولت مجبور است با بازار چکشی برخورد کند که باز این هم دوباره لطمه می‌زند و فضای امن را از بین می‌برد.
وی اضافه کرد: رویکرد جایگزین باید اصلاحات ساختاری می‌بود و دولت باید به خودش یک سال فرصت می‌داد که کاملا مستقر شود، فعلا دست به ساختار هزینه‌های دولت نمی‌زد و یک سال را صرف می‌کرد و زمینه را فراهم می‌کرد مانند شعارهایی که آقای رئیسی هنگام انتخابات داد، از جمله اینه گفت من بانک‌ها را به خط می‌کنم. جلوی خلق نقدینگی را می‌گرفت و بحث اصلاح نظام بازار، اصلاح سامانه‌های اقتصادی و یکپارچه‌سازی سامانه‌ها را در اولویت می‌گذاشت؛ بعد از آن که مطمئن می‌شد بر تمام جوانب اقتصادی مسلط است، در آن شرایط به حذف ارز ترجیحی اقدام می‌کرد.
نماینده مردم تهران در مجلس در پاسخ به این سوال که «دولت بر حمایت از محرومان تاکید دارد، اما حذف ارز ترجیحی، افزایش قیمت‌های جهانی، شائبه تغییر روش توزیع بنزین و افزایش ۶۲ درصدی مالیات‌ها در بودجه؛ چه اثرات تورمی بر اقتصاد سال بعدی دارد؟»، عنوان کرد: ما این رویکردی که الان در لایحه بودجه دیده می‌شود را در دوره آقای هاشمی تجربه کردیم، نگاه رشد محور و نگاه تعدیل و تثبیت را در آن دوران تجربه کردیم. این لایحه بودجه در همان مسیر دارد حرکت می‌کند. آن تجربه، تجربه موفقی نبود، فشار سنگینی به اقشار ضعیف وارد شد، تورم افسارگسیخته در سال ۷۴ داشتیم و شکاف طبقاتی هم تشدید شد. ما این وضعیت را یکبار تجربه کردیم، من نمی‌دانم چرا دوباره همان رویکرد و همان الگوی بودجه‌ریزی دارد تکرار می‌شود؛ قطعا باید تیم تئوریسین و ایدئولوگ بودجه عوض شود؛ این تیم با آن نگاه نمی‌تواند شعارهای خوب آقای رئیسی را عملیاتی کند.
وی ادامه داد: باید تئوریسین‌های پشت صحنه بودجه‌ریزی تغییر کنند، نگاه باید نگاه اقتصاد اسلامی و عدالت اجتماعی باشد و نوک پیکان را از تامین هزینه‌های دولت به سمت اصلاح ساختاری اقتصاد، استقرار عدالت ساختاری و مهار بانک‌ها ببریم؛ با این نگاه اگر بودجه‌ریزی می‌شد قطعا این چیزی نبود که اکنون به مجلس ارائه شده است.
ایزدخواه در پاسخ به این سوال که «علیرغم انتصاب‌هایی که از فارغ‌التحصیلان اقتصادی دانشگاه امام صادق در دولت انجام شد، بازهم احساس می‌کنید رویکرد ایدئولوژی پشت بودجه هنوز با نگاه دولت همراه نیست؟»، بیان کرد: ببینید وقتی صحبت از الگوهای برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی می‌شود، ربطی به این دانشگاه و آن دانشگاه ندارد. نظریاتی که به اسم اقتصاد نئوکلاسیک، اقتصاد کینزی و مکتب پولی در ایران هم رواج زیادی یافته در دانشکده‌های مختلف اقتصادی و بعد در لایه سیاستگذاری تبدیل به یک الگو شده و سال های سال طی بیش از ۳۰ است که ما داریم این الگو را تکرار می کنیم.
وی در پایان اظهار داشت: انتظار ما از آقای رئیسی این بود که ابتدا به ساکن این پارادایم حاکم را تغییر دهد و این طرز برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی را با تغییر تیم ایدئولوگ برنامه‌ریزی تغییر دهد؛ که آقای رئیسی این کار را نکرد، به هر حال از آن تیم ادامه همین سی سال بر می‌آید که در این لایحه هم دیده می‌شود.