هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است.

گزارش پیش رو حاصل ثبت ۶۴ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است. در هفته ای که گذشت، دستکم ۵۱ صیاد و شکارچی غیرمجاز، ۵ قاچاقچی چوب و ۲ متخلف زیست محیطی دیگر در زمینه قطع درختان بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. همچنین ۳ متخلف دیگر، در استان های همدان، فارس و تهران به حبس و جزای نقدی محکوم شدند. بعلاوه رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گنبدکاووس اعلام کرد، طی یک ماه گذشته ۱۹ شکارچی غیرمجاز در تالاب بین المللی آلاگل دستگیر شدند.

همچنین جانشین فرمانده انتظامی استان گیلان گفت، فرد حیوان آزاری که در رشت بر روی یک گربه آب جوش ریخته و تصاویر آن را در فضای مجازی منتشر کرده بود، شناسایی و بازداشت شد. طی هفته‌ گذشته، یک راس گوزن در دهکده طبیعت بوستان باراجین قزوین تلف شد. همچنین مدیر باغ وحش ارم از بیماری عفونی «ماوی» ماده پلنگی که سال ۹۸ از پارک پردیسان به باغ وحش ارم منتقل شد، خبرداد. افزون بر این، طی هفته‌ای که سپری شد شاخص کیفی هوا دستکم در ۲۶ شهر کشور ناسالم برای گروه های حساس و یا خطرناک و ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. بعلاوه، وقوع دستکم یک فقره آتش سوزی در مناطق جنگلی استان گیلان موجب از بین رفتن ۵ هکتار از منابع طبیعی این استان شد. در همین راستا، شهردار اروندکنار در استان خوزستان اعلام کرد، طی هفته گذشته ۳۳۰ نخل خرما در روستاهای این شهرستان در ۲ حادثه آتش سوزی طعمه حریق شدند. در حوزه پسماند نیز بنابر اعلام رییس شورای شهر رشت، روزانه ۱۱۰۰تن زباله از شهرهای اطراف وارد این شهر می‌شود و به دلیل شیرابه زباله ها و آلودگی رودخانه ها، سرطان گوارشی در رشت روند صعودی داشته است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در همین راستا طی هفته‌ای که سپری، مدیرکل دامپزشکی استان قزوین با تایید خبر مرگ یک راس گوزن در دهکده طبیعت بوستان باراجین این استان گفت: کارشناسان دامپزشکی پس از اطلاع از مرگ این حیوان برای نمونه برداری در دهکده طبیعت حضور یافتند و پس از آن لاشه حیوان را دفن شد.

وی افزود: احتمال دارد علت تلف شدن این حیوان ابتلا به بیماری شاربن باشد، اما نتیجه دقیق پس از بررسی آزمایشات و نمونه برداری ها مشخص می شود.

در اواخر دی ماه امسال نیز یک قلاده شیر در دهکده طبیعت قزوین تلف شده بود.

افزون بر این، طی هفته اخیر مدیر باغ وحش ارم از بیماری عفونی «ماوی» ماده پلنگی که سال ۹۸ از پارک پردیسان به باغ وحش ارم منتقل شد، خبرداد.

مدیر باغ وحش ارم گفت: این ماده پلنگ دچار بیماری حادعفونی شده است و حال مساعدی ندارد.

به گفته وی، با توجه به آزمایش‌های اولیه «ماوی» دچار یک عامل فوق حاد عفونی شده است و به دلیل اینکه این ماده پلنگ نمی‌تواند غذا بخورد، مدام در حال سرم‌درمانی و دریافت آنتی‌بیوتیک است. به دانشکده دامپزشکی نیز برای انجام سی‌تی‌اسکن منتقل شد و به‌طور کلی درحال درمان است.

در خبری دیگر، رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان گفت: یک بهله همای زخمی در کوههای شمالی زنجان در ارتفاعات اراضی روستای شیرمشه از توابع طارم، نجات پیدا کرد.

پرویز رستمی با اشاره به اینکه هما، گونه‌ای پرنده شکاری بزرگ‌جثه از تیره بازان و راسته بازسانان است که در کوه‌های ‌مرتفع دنیا از جمله مناطقی از ایران زندگی می‌کند، تصریح کرد: این پرنده مانند دیگر کرکس‌ها عمدتاً لاشه‌خوار است اما عمده غذای آن را مغز استخوان تشکیل می‌دهد. هما تنها گونه کرکس است که رژیم غذایی آن حدودا (۷۰ تا ۹۰ درصد) استخوان است.

از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته، می‌توان به راه اندازی کارزار درخواست تعطیلی بازار پرندگان وحشی فریدونکنار اشاره کرد که تاکنون ۱۲ هزار و ۷۰۰ امضا جمع شده است و اگر به ۳۰ هزار امضا برسد دبیرخانه‌ای برای پیگیری موضوع تشکیل خواهد شد.

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته‌ای گذشته، شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران ۱۲۹، اراک ۱۴۳، ساوه ۱۰۲، تبریز ۱۳۱، زاهدان ۱۰۷، بوشهر ۱۲۲، اهواز ۱۴۲، اندیمشک ۱۱۶، بهبهان ۱۱۵، شوش ۱۰۹، دزفول ۳۰۹، رامهرمز ۱۰۳، شوشتر ۴۷۵، شهرری ۱۵۱، سگزی ۱۴۱، همدان ۲۲۴، آبادان ۲۰۷، قصرشیرین ۲۷۵، سرپل‌ذهاب ۴۲۵ ، اسلام آبادغرب ۱۷۴، ایلام ۱۵۰، بندر امام۵۰۰، سوسنگرد ۳۷۶، کنگاور ۱۲۵و بجنورد ۱۳۱، ناسالم برای گروه های حساس و یا خطرناک و ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

از سوی دیگر، سرپرست اداره‌ کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: کیفیت هوای پنج منطقه کلانشهر مشهد در شرایط آلوده و وضعیت هشدار قرار دارد.

مدیر روابط عمومی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز از وضعیت خطرناک هوای ۹ شهر استان خبر داد گفت: هوای اهواز، آبادان، شادگان، ماهشهر، خرمشهر، بندر امام، شوشتر، دزفول و رامشیر در وضعیت بسیار خطرناک قرار درد.

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست کاشان با بیان اینکه سرانه فضای سبز در کاشان مطلوب نیست، گفت: ۷۰ درصد آلودگی هوای کاشان مربوط به یگان حمل و نقل شهری است

اللهیار دولتخواه ضمن اشاره به افزایش بی‌رویه خودروها در سطح شهر و متناسب نبودن جاده‌های شهری در داخل شهر اظهار داشت: این شرایط باعث ایجاد ترافیک و افزایش قابل توجه آلایندگی شده است و روزهای زیادی در طول سال هوا آلوده است.

در خبری دیگر، دادستان انتظامی سازمان نظام پزشکی اصفهان گفت: تصمیم‌گیری برای استفاده از سوخت مازوت و تشدید آلودگی هوا در شهری با شرایط اصفهان اقدامی است که هیچ عنوانی بجز جنایت نمی‌توان بر روی آن گذاشت.

مازیار ستاری با اشاره به تصمیم‌گیری برای استفاده از مازوت به‌عنوان سوخت جایگزین در استان اصفهان، اظهار کرد: با مجوزی که اخیراً در سطح ملی صادر شده، مازوت در سطح وسیع در نیروگاه‌ها و حتی برخی از صنایع کوچک استان اصفهان بعنوان سوخت استفاده می‌شود.

افزون بر این، فرماندار ریگان با اشاره به بروز پدیده طوفان شن و گرد و غبار شدید طی هفته اخیر در این شهرستان گفت: تاکنون ۱۲۰ روستای شهرستان در محاصره شن های روان قرار گرفته است. وضعیت فعلی شهرستان ریگان بسیار خطرناک است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته اخیر، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۵۱ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۶ گزارش منابع رسمی است، در استان های کردستان، آذربایجان شرقی، قزوین، یزد، قم، کرمان، خراسان شمالی، مازندران، خوزستان، فارس، آذربایجان غربی، گلستان، یمنان و اصفهان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گنبدکاووس اعلام کرد: با توجه به شکار غیرمجاز پرندگان در یک‌ماه گذشته، ورود هرگونه قایق، خودرو و موتورسیکلت به تالاب بین‌المللی آلاگل ممنوع شده و ۱۹ شکارچی غیرمجاز نیز در این راستا دستگیر شده‌اند.

علاوه بر این، رئیس حفاظت محیط زیست همدان از محکومیت شکارچی خرگوش و پرداخت پنجاه میلیون ریال جریمه نقدی خبر داد.

از سوی دیگر، جانشین فرمانده انتظامی گیلان از شناسایی و دستگیری مرد حیوان آزار در رشت خبر داد.

حسین حسن‌پور در این خصوص گفت: در پی پخش تصاویری از ریختن آب جوش بر روی یک گربه در فضای مجازی و جریحه‌دار شدن احساسات برخی شهروندان، بلافاصله موضوع به صورت پرونده‌ای ویژه، در دستور کار کارشناسان پلیس فتا قرار گرفت.

وی افزود: کارشناسان پلیس فتا با اقدامات فنی متهم ۲۹ ساله این پرونده را در شهرستان رشت شناسایی و پس از هماهنگی قضائی دستگیر کردند.

علاوه بر این در هفته گذشته، بیش از ۲۵ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۳ گزارش منابع رسمی است، در استان‌ لرستان، مازندران و سمنان کشف و ضبط شده و دستکم ۵ متهم در این رابطه بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

در همین راستا، رییس اداره پارک ملی دز در استان خوزستان گفت: “پس از پایش شبانه یگان حفاظت اداره پارک ملی دز و تعقیب چند خودروی حامل چوب بومی و جنگلی، یک انبار دپوی چوب‌های بومی، جنگلی و کارگاه غیرمجاز تولید زغال در شهرستان دزفول کشف شد”.

همچنین رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان اقلید در استان فارس عنوان کرد: بر اساس رای صادره از دادگاه کیفری شهرستان اقلید متخلف آتش سوزی مراتع ملی منطقه دژکرد این شهرستان به تحمل ۵ سال حبس تعزیری محکوم شد.

در خبری دیگر، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان گفت: “پس از دریافت گزارشی مبنی بر بریدن درختان جنگلی در منطقه برکه شهرستان چگنی از سوی یکی از افراد سودجو، بلافاصله ماموران جنگلبانی به محل وقوع جرم رفته و پس از شناسایی فرد متخلف و کشف جرم قطع درختان بلوط جنگلی و برآورد خسارت حدود ۱۶ میلیارد ریال، فرد متخلف با دستور و پیگیری مستقیم دادستان عمومی و انقلاب شهرستان که شخصا در محل وقوع جرم حضور یافته بود، روانه زندان شد”.

علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بناب واقع در استان آذربایجان شرقی اعلام کرد: “عاملان قطع غیرمجاز اشجار در منطقه حفاظت شده تالاب قره قشلاق دستگیر و تحویل مراجع قضایی شدند”.

افزون بر این ،رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پاکدشت واقع در استان تهران بیان کرد: “عامل قطع ۱۲۷ اصله درخت در شهرک صنعتی عباس آباد، به هفت ماه حبس تعزیری و جبران خسارت بابت قطع هر اصله درخت به میزان ۲۰ میلیون ریال در حق صندوق دولت محکوم شد”.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

بر اساس گزارش ها، رییس شورای شهر رشت اعلام کرد: در حال حاضر روزانه ۱۷ شهرگیلان زباله هایشان را وارد رشت می کنند و میزان این زباله ۱۱۰۰تن است.

حسین رضویان افزود: به دلیل شیرابه زباله ها و آلودگی رودخانه ها، سرطان گوارشی در رشت آمار بالایی دارد.

در خبری دیگر بنابر گزارشات، رودخانه‌های زرجوب و گوهررود که از کوه‌های سراوان سرچشمه می‌گیرند و شیرابه زباله‌ها وارد آن‌ها می‌شود پس از عبور از مناطق پرتردد، وارد تالاب انزلی شده و آب این تالاب را آلوده می‌کنند. این مهم یکی از عوامل اصلی تهدید کننده حیات تالاب های شمال کشور است.

در همین راستا، نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی با اشاره به نقش پسماندها در آلودگی تالاب انزلی گفت: “در کنار خشکی که این تالاب را تهدید می‌کند، عواملی همچون پساب‌های کشاورزی، فاضلاب‌های صنعتی، رسوب‌ها، فاضلاب‌های شهری از مهم‌ترین آلاینده‌های است که وارد این تالاب شده و امروز اگر از طرف سازمان‌ها و نهادهای متولی اقدامی موثری صورت نپذیرد سرنوشت تلخ زاینده رود و ارومیه در انتظار آن خواهد بود”.

افزون بر این، وارد شدن زباله‌ها و پسماندهای عفونی و خانگی در بخشی از زمین‌های کشاورزی اطراف برخی روستاهای شهرستان گناوه به یک معضل و خطری جدی برای محیط زیست و سلامت مردم آن منطقه تبدیل شده است.

رئیس انجمن یاوران سبزاندیش طبیعت گناوه در این خصوص گفت: آلودگی ناشی از میکرو پلاستیک ها و شیرابه ها برای اراضی کشاورزی و زیست‌مندان خشکی و دریایی بسیار خطرناک و قرن ها اثرات مخرب آنها بر جای خواهد ماند که زمین‌های کشاورزی روستاهای این منطقه را درگیر و تحت الشعاع قرار داده است.

همچنین رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان سردشت گفت: منشاء اصلی آلودگی سد سردشت فاضلاب و شیرابه پسماند شهرهای سردشت، ربط، نلاس و میرآباد و روستاهای حاشیه حوزه آبریز آن است که بدون تصفیه مستقیم وارد این سد می شوند.

در جزیره خارک نیز وجود چاه های متعدد نفتی و نشت نفت به طرق مختلف، سواحل جزیره را آلوده و برای ساکنین مشکلاتی جدی به وجود آورده است.

در همی راستا، شرکت عمران پردیس به عنوان متولی ساخت تصفیه‌خانه شماره ۲ فاضلاب پردیس مدعی است که فقط ۱۰ درصد از فاضلاب مسکن مهر به سد ماملو می‌ریزد، اما مسئولان محیط زیست می‌گویند که نیمی از فاضلاب پردیس وارد سد می‌شود.

مشکل آلودگی آب از استان‌های شمالی و دریای خزر به تهران و سد ماملو رسید است، آلودگی آب این سد به دلیل ورود فاضلاب انسانی است که از ساختمان‌های مسکن مهر وارد اراضی روستای باغکمش می‌شود و در نهایت به سد ماملو می‌ریزند.