دنیا عیوضی
شرق: فیلم مستند «تمرین آخر؛ تعزیه حر دلاور» به کارگردانی «ناصر تقوایی» به مناسبت ایام سوگواری سالار شهیدان، عصر دوشنبه ۲۰ آبان در سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش در آمد. تقوایی در این جلسه ضمن صحبت درباره نمایش «تعزیه»، نسبت به ممیزی در چاپ کتاب و سینما و تلویزیون گلایه کرده و انتقادی هم به «مختارنامه» میرباقری داشت. این کارگردان درباره سانسور در ایران گفت: «تا زمانی که کنترلی روی موضوع وجود دارد من نه موضوعی می‌دهم، نه فیلمی می‌سازم و نه کتاب چاپ می‌کنم، زیرا خسته شده‌ام. فیلمنامه را کسی که اصلا نمی‌داند سینما چیست، می‌خواند. داستانی برای خودش در ذهنش می‌سازد و فکر می‌کند که کارگردان می‌خواسته چنین چیزی بسازد! این مصیبتی است که من و دیگر فیلمسازان و نویسندگان دچار آن هستیم. ما دشواری‌های فرهنگی جامعه خودمان را بهتر می‌دانیم.
این کارگردان سینما در ادامه عنوان کرد: «مسایلی که در چاپ آثار وجود دارد بیشتر از سینماست، سانسور از مضمون خارج شده و به شکل واژگانی درآمده است. به کار بردن برخی از واژه‌ها ممنوع شده، استفاده‌کردن از نصف زبان فارسی ممنوع شده است، شما مطابق آیین‌نامه جدید حتی نمی‌توانید یک دیوان حافظ چاپ کنید و باید نصف لغتنامه دهخدا را پاک کرد و دید آیا می‌توان با نصف دیگرش با یکدیگر صحبت کنیم یا خیر؟ البته آشنایی من با سانسور جدید نیست، من از زمان گذشته با آن آشنا هستم. ۳۲ صفحه از کتاب «تابستان همان سال» قبل از انقلاب سانسور شد. در جمهوری اسلامی هیچ‌کدام از فیلم‌های من حتی یک «فریم» هم سانسور نشده است. اما در آن زمان فیلم «آرامش» پنج سال توقیف بود. فیلم «کاغذ بی‌خط» را هم ۱۸سال بعد از نوشتن ساختم و واژه «فمنیستی» از آن زمان، وارد فیلم‌های ما شد.» وی در ادامه درباره سریال «مختارنامه» اظهار نظر کرد: «میرباقری دوست خوبم و از فیلمسازان خوب کشور ماست. اما من فکر می‌کنم برای اجرای «مختارنامه» مسیر درستی را نرفت. شاید مسیر درست همان پرده‌هایی بود که نقاش‌های شمایل‌ساز می‌کشند. همه شمایل‌سازها پرده‌ای از انتقام مختار را دارند که در موضوعاتی با هم شریک هستند؛ به طور مثال دیگ آب‌جوشی که یک نفر را در آن می‌جوشانند و شدیدترین شکنجه‌ها و عذاب‌ها را در آن می‌توان دید که یک کابوس است اما هنگامی که نقاشی‌های «قوللر» را می‌بینید، خنده‌تان می‌گیرد و انگار که کاریکاتور می‌بینید و این اشتباهی است که در انتقام از «اشقیا» در فیلم دیده می‌شود.»
ناصر تقوایی به فیلم‌های «گنج قارون» و «اخراجی‌ها» که دو فیلم پرفروش سینمای قبل و بعد از انقلاب بودند اشاره کرد و گفت: «معتقدم هر چیزی را باید در جای خودش آسیب‌شناسی کرد. فیلم‌هایی که مثل راحت‌الحلقوم موضوع‌شان را به خورد تماشاگر می‌دهند، هیچ‌وقت موفق نمی‌شوند و اگر هم فیلمی مانند «گنج قارون» یا «اخراجی‌ها» موفق می‌شوند، دلایل خاص دیگری دارند. گروهی از فیلمسازان تنها به دو حس از حواس پنج‌گانه‌شان باور دارند و آن هم چشم و گوششان است. به همین دلیل است که سینمای ما ضعیف مانده. سینمای ما از زمان اختراعش هم عقب‌تر است و من برخی از فیلم‌ها را می‌بینم و متوجه می‌شوم که از لحاظ تکنولوژی از دوره سپنتا هم عقب‌تر هستیم و آن زمان نسبت به امروز از تصویر، درک درست‌تری وجود داشته است.»همچنین در ابتدای این نشست «ناصر تقوایی» به چگونگی ثبت مستند «تمرین آخر؛ تعزیه حر دلاور» در «یونسکو» اشاره کرد و گفت: «ایده ثبت جهانی تعزیه در «یونسکو» ابتدا از سوی کشور ترکیه مطرح شد، ترکیه می‌کوشید تعزیه را به نام خود در جهان ثبت کند، اما نماینده کشور ما در «یونسکو» از این عمل جلوگیری کرد. برای ثبت جهانی تعزیه ما باید به همراه اسناد این هنر نمایشی یک فیلم مستند ۱۰دقیقه‌ای نیز به «یونسکو» می‌فرستادیم. در فرمی که «یونسکو» برای ویژگی‌های فیلم ارایه کرده بود، درباره لباس، بازیگری و موسیقی تعزیه توضیحاتی از ما می‌خواستند.»