بهنام قلی‌پور
بخش بزرگی از خانواده‌های بازنشستگان در ایران در فقر بسر می‌برند
معلمان بیش از ۶۱ درصد مستمری‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی در ایران را تشکیل می‌دهند. عکس: ایلنا
معلمان بازنشسته به عنوان بزرگ‌ترین گروه مستمری‌بگیر در ایران در حالی که ۱۸ صندوق بازنشستگی که ۲۳ میلیون نفر مشترک و مستمری‌بگیر دارند در آستانه ورشکستگی قرار دارند، بار دیگر وارد خیابان‌ها شدند.
صندوق‌های بحران زده بازنشستگی در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۶۶۳ هزار بازنشسته و وظیفه‌بگیر را تحت پوشش خود دارند و از حدود ۹۱۲ هزار دستگاه دولتی «کسورات بازنشستگی» دریافت می‌کتند.
آخرین آمار‌های صندوق بازنشستگی نشان می‌دهد در حال حاضر وضعیت نسبت پشتیبانی در صندوق‌های بازنشستگی کشوری ۰.۶۵ است.
نسبت مناسب پشتیبانی یک صندوق بازنشستگی باید بیشتر از سه باشد تا صندوق به منابع خارجی برای حفظ تعادل در منابع و مصارف نیازمند نشود.
نسبت پشتیبانی شاخصی است که نشان‌دهنده وضعیت جریان مالی ورودی به جریان خروجی صندوق‌هاست و برابر است با نسبت تعداد بیمه‌شدگان به تعداد پرونده‌های مستمری‌بگیران.
هرچه اندازه این نسبت بزرگ‌تر باشد، آن صندوق از نظر درآمد و هزینه در نقطه مطلوب‌تری قرار دارد که این عدد برای صندوق‌های بازنشستگی در ایران فاجعه‌بار است.
آمار‌ها همچنین می‌گوید در حال حاضر سن بازنشستگی در صندوق بازنشستگی ایران ۵۱ سال و میانگین سن فعلی بازنشستگان ۶۴ سال است. این آمار میانگین مدت پرداخت حقوق به بازنشستگان را هم ۲۸ سال نشان می‌دهد.
مقام‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم در این میان از کسری ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی این صندوق‌ها خبر داده و پیش‌بینی کرده‌اند این کسری در سال ۱۴۰۵ به بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان برسد.
سجاد پادام، مدیرکل دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی علت بروز چنین بحرانی را شکل‌گیری نظام بازنشستگی در ایران «براساس قوانین غلط» می‌داند.
پادام می‌گوید برای برون‌رفت از این بحران «از جمله مهمترین قوانینی که باید تغییر کند سن و سابقه بازنشستگی است.»
به گفته او ۳۰ درصد افرادی که سال ۱۴۰۱ بازنشسته خواهند شد زیر ۵۰ سال سن دارند در حالی که در کشور‌های دیگر سن بازنشستگی به طور معمول ۶۴ تا ۶۶ سال است.
در حال حاضر تهران، خراسان رضوی و فارس سه استانی هستند که بیشترین جمعیت مستمری‌بگیر از صندوق بازنشستگی را دارند.
بیشترین آمار مستمری بگیران هم مربوط به وزارتخانه‌های آموزش و پرورش (۶۱.۸۱ درصد)، بهداشت و درمان (۱۳.۱۲ درصد) و جهاد کشاورزی (۴.۹۸ درصد) است.
گزارشهای رسمی صندوق بازنشستگی می‌گوید خانوارهای بازنشسته در ایران به‌طورکلی از شش منبع (دو منبع درآمد از طریق مشارکت در تولید و چهار منبع درآمد از دریافتی از سایر نهادها و دریافتی از دنیای خارج) کسب درآمد می‌کنند.
بر این اساس بیش از ۶۵ درصد منابع درآمدی خانوارهای بازنشسته، حقوق و مزایای بازنشستگی و مابقی از طریق مشارکت در تولید (درآمد سرمایه و خویش‌فرمایی) تامین می‌شود.
بررسی دیگر گزارشهای این صندوق به صراحت نشان می‌دهد بخش بزرگی از خانواده‌های بازنشستگان در ایران در فقر بسر می‌برند و مستمری دریافتی، کفاف زندگی آنها را نمی‌دهد.
این گزارش‌ها نشان می‌دهد حقوق بازنشستگی در صندوق بازنشستگی به‌طور متوسط ۷۳.۶ درصد مخارج خانوار با سرپرست سالمند را پوشش می‌دهد و اگر فرد مالک مسکن نباشد، این نسبت به ۶۲ درصد کاهش می‌یابد.
داده‌های رسمی همچنین نشان می‌دهد برای ۷۰.۱ درصد از حقوق‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی، حقوق بازنشستگی کمتر از مخارج خانوار آنهاست که این نسبت در استان‌های تهران، البرز و خوزستان به بیش از ۹۰ درصد هم می‌رسد.
این آمار‌ها گویای وخامت رو به رشد وضعیت صندوق‌های بازنشستگی و مستمری‌بگیران آنهاست که روز به روز منجر به کوچک شدن سبد معیشتی این طبقه در ایران می‌شود.
در سال‌های اخیر بازنشستگان با برگزاری صد‌ها تجمع خواستار افزایش حقوق و مزایای خود شده‌اند که تازه‌ترین آنها مربوط به تجمع روز پنجشنبه یکم اردیبهشت، معلمان و فرهنگیان شاغل و بازنشسته سراسر ایران است.
آنها به آیین‌نامه ناقص رتبه‌بندی معلمان، اجرا نشدن همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و سرکوب «مستمر و سیستماتیک» فعالان صنفی اعتراض دارند.
مهمترین خواسته معلمان بازنشسته اجرای کامل طرح رتبه‌بندی به میزان ۸۰ درصدِ هیئت علمی دانشگاه‌ها برای معلمان شاغل و اجرای همسان‌سازی حقوق برای معلمان بازنشسته است.
از: ایندیپندنت