فرامرز داور
شبکه‌ای پیچیده از تحریم‌های اعمال شده بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی ایالات متحده باعث شده که در میان افکار عمومی ابهاماتی درباره انواع محدودیت‌های اعمال شده بر سپاه وجود داشته باشد. به طور مثال تفاوت قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا با فهرست «حامیان تروریسم» و «دولت‌های حامی تروریسم در جهان» برای افکار عمومی ایران تا حد زیادی ناشناخته است. راهنمای حاضر به سوالات اساسی درباره اقداماتی که ایالات متحده تاکنون درباره سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام داده، جواب می‌دهد.
***
سپاه چه زمانی وارد فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی در آمریکا شد؟
در فروردین ماه ۱۳۹۸ و در دوره ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ»، ایالات متحده آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را با فرمان اجرایی رییس‌جمهور این کشور وارد فهرست «نهادهای تروریستی خارجی» (Foreign Terrorist Organization) یا «اف‌تی‌او» کرد.
آیا نیروی قدس پیش از این در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی بود؟
پیش از این نه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به طور کامل و نه نیروهای چهارگانه آن (دریایی، زمینی، هوافضا و نیروی قدس) و نه نیروی مقاومت بسیج که شبه‌نظامیان پاره‌وقت وابسته به سپاه محسوب می‌شوند، در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار نداشتند. با وارد شدن کلیت سپاه پاسداران در این فهرست، همه زیرمجموعه‌های سپاه یعنی نیروهای چهارگانه و بسیج هم از دید ایالات متحده، سازمان تروریستی خارجی قلمداد می‌شوند.
در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی چه گروه‌هایی هستند؟
سازمان‌هایی وارد این فهرست می‌شوند که از دید ایالات متحده مستقیما و راسا در فعالیت‌های تروریستی دخالت دارند. اعضای این فهرست خطرناک‌ترین گروه‌ها برای امنیت ایالات متحدهاند. به غیر از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گروه «القاعده»، «داعش»، «جندالله»، «حزبالله»، «جهاد اسلامی فلسطین»، «جیشالمحمد»، «لشکر جنگهوری»، «شبکه حقانی»، «بوکوحرام» و «شبکه ابوسیاف» در این فهرست قرار دارند که برخی از افراد مرتبط با آنها همچون «اسامه بن لادن» از القاعده، در سال‌های گذشته هدف نیروهای ارتش آمریکا قرار گرفته‌اند.
اثر وارد شدن به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی چیست؟
رفع خطر امنیتی اعضای فهرست گروه‌های تروریستی خارجی که مهمترین تهدید علیه امنیت آمریکا در درون و بیرون خاک این کشور رده‌بندی شده‌اند، در اولویت‌های ایالات متحده قرار می‌گیرند.
آیا فردی از رهبران فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا هدف قرار گرفته است؟
هدف قرار دادن رهبران سازمان‌هایی که ایالات متحده آن را وارد فهرست سازمان‌های تروریستی خود می‌کند، یکی از ماموریت‌های نظامیان آمریکا می‌شود. طور مثال «اسامه بن لادن» از گروه القاعده، در سال‌های گذشته هدف نیروهای ارتش آمریکا قرار گرفت و سرانجام در ابیت‌آباد پاکستان کشته شد. «باراک اوباما»، رییس‌جمهور وقت آمریکا این عملیات را مستقیما از ایالات متحده دنبال می‌کرد.
در موردی دیگر «قاسم سلیمانی»، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه در دی ماه ۹۸ هدف حملات هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده قرار گرفت و در جریان عملیاتی که شخص «دونالد ترامپ» بر آن نظارت داشت، کشته شد. همچنین نیروهای آمریکایی «ابوبکر بغدادی»، رهبر داعش و جانشینان وی را هم هدف قرار داده و کشته‌اند.
سپاه قبل از وارد شدن به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی، در آمریکا تحریم بود؟
پاسخ این سوال مثبت است. ایالات متحده فهرست‌های گوناگونی برای مشخص کردن گروه‌ها و افراد مرتبط با تروریسم در جهان دارد. درباره سازمان‌های تروریستی خارجی در ابتدای این راهنما توضیح داده شده است. به غیر این این فهرست، ایالات متحده برخی از دولت‌ها را در جهان «حامی تروریسم» معرفی و دسته‌بندی می‌کند.
دولت‌های حامی تروریسم بر اساس تعریفی که دولت آمریکا دارد، در استفاده از نیروهای نظامی و پشتیبانی مالی و فنی از گروه‌های شبه‌نظامی، دارایی‌های نظامی و غیرنظامی ایالات‌متحده را تهدید می‌کنند. آمریکا، دولت جمهوری اسلامی ایران را وارد فهرست دولت‌های حامی تروریسم کرده و به همین اعتبار مصونیت سیاسی و دولتی جمهوری اسلامی در آمریکا نقض شده است.
سپاه تحت چه عنوانی در آمریکا تحریم شده است؟
وزارت خزانه‌داری آمریکا مصادیقی از حامیان تروریسم در دولت‌های حامی تروریسم را هم مشخص می‌کند و ضمن ممنوعیت ورود آنها به آمریکا، اموال و دارایی آنها را شناسایی و تا حد امکان توقیف می‌کند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به طور کلی، نیروی قدس، شاخه برون‌مرزی سپاه، نیروهای هوافضا، نیروی زمینی و نیروی مقاومت بسیج به همراه شمار گسترده‌ای از فرماندهان سپاه در این فهرست قرار دارند؛ یعنی از تروریسم در جهان به صورت آموزش دادن افراد، حمایت مالی از آنها یا در اختیار گذاشتن سلاح و تجهیزات کشنده و بی‌ثبات‌کننده حمایت می‌کنند.
اثر تحریم سپاه بر این نهاد چه بوده است؟
وارد شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرماندهان آن به فهرست سازمان‌های حامیان تروریسم در جهان، باعث شده شرکت‌ها، نهاد، افراد و سازمان‌هایی که در خارج از ایران و به طور مشخص در لبنان، عراق، روسیه، یمن، چین، عمان و امارات متحده عربی با سپاه همکاری داشته‌اند یا تسهیلات مالی و بانکی برای آن فراهم می‌کردند، تحت تحریم و در مواردی تحت تعقیب قضایی ایالات متحده قرار بگیرند و شبکه آنها به طور پیوسته تحت فشار آمریکا قرار داشته باشد.
اما از آنجایی که بخش وسیعی از اقتصاد ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اختیار گرفته شده، تحریم سپاه باعث تسری تحریم‌ها به بخش‌های بسیار متنوعی از جمله صنایع ساختمانی، پوشاک، نفت و گاز و پتروشیمی، خودرو، بانکداری، کشتیرانی و شرکت‌های هواپیمایی شود و در عمل اقتصاد ایران را درگیر شبکه‌ای پیچیده از تحریم کند.
به غیر از این، وضعیت جاری سپاه پاسداران باعث شده شهروندانی که به اجبار خدمت وظیفه سربازی را در این نهاد سپری می‌کنند، برای ورود به خاک آمریکا و دریافت ویزا با مشکلات بسیار جدی روبه‌رو باشند که در مواردی به جلوگیری از سفر آنها به ایالات متحده ختم شده است.
جمهوری اسلامی خواهان لغو کدام محدودیت سپاه است؟
مقام‌های ایرانی به طور پیوسته خواستار خارج کردن نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا هستند. نجات توافق هسته‌ای برجام که قرار است در ازای توقف در برخی از جنبه‌های برنامه اتمی، تحریم‌های هسته‌ای ایران را رفع کند، به دلیل مخالفت آمریکا با حذف سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی و اصرار جمهوری اسلامی بر آن، ناکام مانده است.
در صورتی که ایالات متحده به هر دلیل با خارج کردن سپاه از این فهرست موافقت کند، این سازمان همچنان در فهرست سازمان‌های «حامی تروریسم» باقی می‌ماند و بالاتر از آن هیچ چشم‌اندازی برای خارج کردن نام دولت جمهوری اسلامی ایران از فهرست دولت‌های حامی تروریسم که اثرات بسیار عمیق‌تری از درج نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی داشته، هم وجود ندارد.
از: ایران وایر